Tag: Overmacht

Menig ondernemer worstelt hoe verder te werken nu het coronavirus de hele maatschappij opschudt. Thuiswerken is het devies, maar lang niet bij alle vormen van ict-dienstverlening is dat een werkbare oplossing. Daardoor komen deadlines in gevaar, komen projecten niet af zoals gewenst of wordt bestelde apparatuur niet geleverd. En dan gaan mensen, alle verhalen over coulant en samen ten spijt, toch eens in de contracten kijken hoe ze die leverancier kunnen aanpakken dan wel de levering uit kunnen stellen. En dan krijg je als jurist dus veelvuldig de vraag, is dit nu overmacht, dat virus?

We spreken van overmacht als zich een situatie voordoet die een contractspartij boven de macht gaat, waardoor zhij niet kan doen wat zhij had beloofd. Dat kan dus voor beide partijen gelden, een leverancier kan wellicht door overmacht niet leveren en een klant kan soms door overmacht niet betalen. In juridische taal (art. 6:75 BW):

Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.

Dat “niet zijn schuld” is dus het stukje boven de macht. Maar er staat nóg een belangrijke zinsnede: het moet niet alsnog voor jouw rekening komen. Er zijn dingen die je boven de macht gaan maar die we tóch jouw probleem vinden. Een zieke docent die om 8:35 afbelt bij de cursus die om 9 uur begint, dat is weliswaar overmacht (want aan ziek worden doe je niets) maar als cursusorganisatie moet jij dit probleem toch maar oplossen.

Oplossen betekent in de praktijk meestal dat je moet betalen. Juridisch gezegd, de tekortkoming is jouw schuld en dan ontstaat de plicht tot schadevergoeding. Die cursisten mogen dus hun reiskosten komen declareren, om eens wat te noemen. Mogelijk zelfs de gederfde uren omzet, aangenomen dat ze nu niet alsnog naar hun werk kunnen gaan. En oh ja, de cursuslocatie wil ook graag gewoon de daghuur.

De slimmeriken hadden ondertussen al gezien dat er bij dat “voor zijn rekening” onder meer stond “rechtshandeling”, en dat betekent dat je kunt afspreken wanneer iets wel of niet overmacht is. Een béétje (ICT- of ander) contract heeft dan ook een uitgebreide riedel met een definitie van overmacht plus een serie gebeurtenissen die daar dan wel (of juist niet) onder valt. Die cursusaanbieder kan ziekte gewoon in die lijst zetten en daarmee de reiskostendeclaraties afwijzen.

Punt is wel: het moet nog steeds gaan om een situatie die je boven de macht gaat. Een zzp’er die ziek is, die kan zeggen dat ziekte overmacht is want hij kan nu niet leveren. Dat houdt gewoon op. Maar een bedrijf met 80 programmeurs kan prima doorwerken en een vervanger regelen voor een zieke ontwikkelaar (en nee, “Wim is zo goed in z’n werk dat zijn uitval telt als overmacht” komt niet door de giecheltoets). Ik kwam een keer een datacenter tegen dat in haar AV “brand” als overmachtsituatie had opgenomen; een brandje bij de receptie in de prullenbak levert natuurlijk nog steeds juridisch geen overmacht op.

Bij het coronavirus is dus echt nog de open vraag of het voor jouw bedrijf écht overmacht oplevert. Als je kunt thuiswerken, ook al ben je dan minder productief, dan zou ik niet zeggen dat je in een overmachtsituatie zit. Zou je net vrijdag een nieuw ict-netwerk uitrollen en zitten de printers nog in Wuhan in quarantaine, dan zou ik dat wel overmacht noemen. Daar is even niet zo veel aan te doen. (Tenzij een andere leverancier gewoon wel op tijd die printers kan leveren, ook al is het ietsie duurder.)

Arnoud