Een lezer mailde me:
Als internetondernemer loop ik al een tijdje tegen het probleem aan dat er via mijn website met regelmaat ‘valse’ bestellingen gedaan worden. Klanten betalen niet, zendingen onder rembours worden nooit afgehaald op het postkantoor, er worden duidelijk foutieve gegevens ingevoerd, en ga zo maar door. Nu heb ik samen met een paar collega-ondernemers het plan om een zwarte lijst op te zetten. We zetten een website op waar we wanbetalers en oplichters kunnen aanmelden, zodat we die van elkaar kunnen zien. Maar mag dat eigenlijk wel? En moeten we de site dan achter een wachtwoord zetten, of mag het ook gewoon openbaar zijn?
Het aanleggen van zwarte lijsten is juridisch een moeilijk punt. Het belang voor winkeliers is duidelijk, maar het kan voor betrokken personen bijzonder vervelende gevolgen hebben. Zeker omdat mensen er onterecht op kunnen belanden. Wat nu als ik verhuis naar een plek waar een wanbetaler woonde? Dan krijg ik niets bij jou besteld. Of ik heb ruzie met een klant over iets ongerelateerds en zet hem op de zwarte lijst.
De Wet Bescherming Persoonsgegevens stelt strenge eisen aan zwarte lijsten. Het College heeft een checklist Zwarte lijsten opgesteld om te kunnen nagaan of een lijst binnen de wet blijft.
Voor een zwarte lijst gelden dezelfde regels als voor andere verwerkingen en registraties van persoonsgegevens. Zo moet vooraf aangekondigd zijn dat deze gegevens verwerkt worden. Een winkel moet dus op een of andere manier kenbaar maken dat men een zwarte lijst beheert. Ook moeten mensen in staat zijn om na te gaan dat zij op deze lijst staan, en hebben zij het recht om eraf gehaald te worden als blijkt dat hun vermelding onterecht was.
Verder moet een bedrijf of belangenorganisatie antwoord geven op de volgende vragen:
- Met welke gedragingen komt iemand op de zwarte lijst?
- Welk belang heeft het bedrijf bij de zwarte lijst?
- Hoe belangrijk is de dienst of het product voor de betrokken personen? Hoe belangrijker, hoe lastiger het is een zwarte lijst te hanteren.
- Is het gebruik van een zwarte lijst proportioneel? Met andere woorden, wegen de belangen van de winkelier op tegen de belangen van de betrokken personen?
- Is er geen andere mogelijkheid om de schade voor de winkelier te beperken (subsidiariteit)?
- Hoe en wanneer wordt iemand gemeld dat hij op de zwarte lijst staat?
- Hoe lang blijf je daarop staan, en wanneer ga je er weer af?
Er zijn nog meer eisen, zie daarvoor de checklist.
Voor de meelezende ondernemers: zou een zwarte lijst die je deelt met collega-bedrijven nuttig zijn in jullie branche?
Arnoud