Via Twitter een ietwat verontrustend item van de BBC over speciale apparatuur waarmee de politie telefoons in één keer geheel uit kan lezen. Die technologie wordt ingezet bij arrestaties, maar kennelijk ook bij telefoons van getuigen. En dan heb ik het over alles, van foto’s tot chatberichten, cache-informatie en prullenbakbestanden. De journaliste vraagt zich af hoe dat dan gaat als je uiteindelijk niet vervolgd wordt, want al die data is dan al wel bij de politie. Wat nu als je alleen maar getuige bent? En hoe zit dat in Nederland?
Hoofdregel in Nederland is dat de politie in geval van een strafbaar feit “alle voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen” in beslag mag nemen (art. 94 Strafvordering). En een telefoon met inhoud voldoet aan die omschrijving, ook wanneer die van een getuige is. Die heeft wellicht foto’s gemaakt of in een chat met een ander relevante informatie staan, bijvoorbeeld. De nuance is natuurlijk dat de inbeslagname wel noodzakelijk en proportioneel moet zijn. Zomaar van alle omstanders de telefoon meenemen is natuurlijk idioot, maar de telefoon van een persoon die wekenlang chatte met de dader is een heel ander verhaal.
Als je de telefoon hebt, ligt snel een kopie maken en daarin spitten natuurlijk voor de hand. En hier wordt het juridisch ingewikkeld, want hier gaat het om privacygevoelige informatie en dan mag de politie in beginsel alleen dingen doen die wettelijk geregeld zijn. In 2017 bepaalde de Hoge Raad dat dit ook geldt bij telefoondoorzoekingen, maar dat gezien de praktijk het vooral van belang is dat er een duidelijke noodzaak is en er een onafhankelijke toetsing plaatsvindt. Blijkt achteraf dat de opsporing te ver ging met de doorzoeking, dan heeft dat gevolgen voor de rechtszaak (bijvoorbeeld dat het bewijs buiten toepassing blijft).
Anders ligt dat bij even snel kijken naar een paar berichtjes of foto’s. Dat is geen of slechts een geringe inbreuk op de privacy, en dat mogen agenten dus doen zonder specifieke opdracht. Even snel kijken bij de recente foto’s of de chat met de verdachte zou dus nog net kunnen, zelfs als de getuige niet meewerkt. Je moet als agent natuurlijk wel een goede aanleiding hebben waarom je dacht dat er iets zat bij die recente foto’s of waarom deze meneer/mevrouw met de verdachte zou hebben gechat en waarom dat relevant is voor het onderzoek naar die verdachte.
Arnoud