Een lezer wees me op een interessant paper over copyfrauds: het onterecht claimen van auteursrechten op werken, meer in het bijzonder op werken die in het publiek domein zijn gevallen.
Copyfraud is everywhere. False copyright notices appear on modern reprints of Shakespeare’s plays, Beethoven’s piano scores, greeting card versions of Monet’s Water Lilies, and even the U.S. Constitution. Archives claim blanket copyright in everything in their collections. Vendors of microfilmed versions of historical newspapers assert copyright ownership. These false copyright claims, which are often accompanied by threatened litigation for reproducing a work without the owner’s permission, result in users seeking licenses and paying fees to reproduce works that are free for everyone to use.
Een Nederlands voorbeeld is deze publicatie van de Beatrijs waar een “© 2001 dbnl” bij staat. Dit is een veertiende-eeuwse tekst, dus deze ligt gewoon in het publiek domein. je vraagt je af waar die auteursrechtclaim vandaan komt.
Een legitieme mogelijkheid is een “vertalers”-auteursrecht. Wie een oude tekst naar modern Nederlands omzet, krijgt een auteursrecht op zijn omzetting omdat daar eigen creativiteit aan toegevoegd is. Maar dat zie ik in dit voorbeeld niet terug, de tekst bevat alleen oud-Nederlands.
Hetzelfde geldt voor foto’s, zoals ik al eerder besprak. Wie een oud schilderij fotografeert of bijvoorbeeld een oude kaart inscant, doet dat normaliter om een zo technisch perfecte kopie te krijgen. Die kopie is dan niet beschermd door auteursrecht, want daar zit geen eigen creativiteit van de fotograaf of scanner in.
Het auteursrechtvoorbehoud van het Nationaal Archief wringt zich in een interessante bocht: weliswaar claimt men overal auteursrechten op, maar de publiek domein foto’s staan op Flickr met een aanduiding “no known copyright restrictions” en dat is dan weer heel netjes.
Het “copyfraud” paper hierboven gaat er vanuit dat al die clubs dit opzettelijk en met boze intenties doen, en maakt zich kwaad omdat er zo weinig aan te doen is. Nu vraag ik me af of er werkelijk vaak sprake is van boze opzet. Menige website heeft alleen een copyrightnotice omdat de webdesigner er eentje in het template heeft gehangen. En auteursrechten claimen is niet automatisch hetzelfde als auteursrechten hebben.
Maar stel nu dat iemand werkelijk ten onrechte een auteursrecht claimt, kun je daar dan iets tegen doen? Ik denk het wel – als je geld gaat eisen op grond van zogenaamde auteursrechtinbreuk maar je hebt die rechten niet, dan is dat een vorm van oplichting. Je neemt immers een “valse hoedanigheid” aan, namelijk die van auteursrechthebbende. En daarmee beweeg je iemand om geld af te geven. De kans dat het Openbaar Ministerie hiervoor gaat vervolgen, lijkt me echter zo goed als nul.
Persoonlijk zou ik dus zeggen, als duidelijk is dat het werk publiek domein is, negeer dan de copyrightvermelding gewoon. Maar daar zit hem natuurlijk de kneep: weet je zeker dat het werk publiek domein is?
Arnoud