Wikipedia als bron van rechtspraak

wikipedia-recht.pngWikipedia is geen bron, maar een startpunt. Zo gaan de meeste academische instellingen om met de vrije encyclopedie met de rare licentie. Maar de site raakt flink ingeburgerd, en wordt daarmee toch gewoon zelf als bron gezien. Onderzoeker Maurice Schellekens van de Universiteit van Tilburg ging eens op zoek naar Wikipedia-bladerende rechters en deed wat opmerkelijke ontdekkingen.

Zo vond hij diverse arresten van de Hoge Raad waarin Wikipedia gebruikt wordt om feiten te achterhalen:

  • In arrest LJN AX9404 onderbouwde de advocaat-generaal de stelling “De slaap is een bekende kwetsbare plek in de schedel.” met een verwijzing naar Wikipedia’s lemma Slaap (anatomie), waar nu wellicht een [[citation needed]] hoort te staan.
  • In arrest LJN AZ8803 werden definities voor speed en amfetamine uit Wikipedia ontleend.
Nu is de conclusie van een advocaat-generaal nog geen rechtspraak, maar Schellekens zocht verder en vond onder andere de Spinning-zaak waarin de voorzieningenrechter in Wikipedia opzicht of “spinnen” nu een algemene term was en daarmee niet langer een geldige merknaam. De rechter concludeerde: “Het uitgebreide artikel in de Wikipedia kan gezien worden als een opstap naar opname in de gevestigde woordenboeken.”

Schellekens:

This case seems to be particularly worrisome. Wikipedia was part of a direct argument in the reasoning that led to the outcome of the case. Think again, it could have been one of the parties that wrote the Wikipedia entry about spinning!

Schellekens haast zich om toe te voegen dat hij geen bewijs heeft dat dat is gebeurd, maar het is inderdaad zonder meer mogelijk.

Maar gelukkig blijken er ook zaken te zijn waarin Wikipedia de rechtszaal niet binnenkomt. Zo mocht in LJN AZ2550 Wikipedia niet gebruikt worden als bron:

Voornoemde bron kan naar het oordeel van de rechtbank, zonder nadere motivering van verweerder, niet als betrouwbare bron worden aangemerkt. Informatie van internet is niet zonder meer betrouwbaar en/of volledig zonder na te gaan wie die informatie heeft geplaatst en of derden deze informatie kunnen wijzigen.

Bij NJBlog vond ik nog een ander artikel over googelende rechters. Zij zeggen:

[De rechter] moet partijen tenminste in de gelegenheid stellen zich uit te spreken, variërend van wraking tot procesrechtelijke en inhoudelijke betwisting, voordat hij een oordeel velt.

En dat lijkt me ook wel zo eerlijk. Het is ook wat om pas in het vonnis te lezen dat je een zaak verloren hebt op grond van een Wikipedia-lemma.

Zijn er omstandigheden waaronder een Wikipedia-pagina wel zelf als bron voor een stelling gebruikt kan worden?

Arnoud

12 reacties

  1. Dit is duidelijk een nieuwe ingang waar ICT en recht invloed heeft op de rechtspraak, maar niet het onderwerp zelf is.

    Ik kan me maar 1 soort rechtzaak voorstellen waar wikipedia artikelen van belang zijn, dat is als het wikipedia-artikel het onderwerp is.

  2. Er zijn wel verschillende onderzoeken naar de betrouwbaarheid van wiki’s gedaan. Eventuele fouten worden vaak binnen enkele seconden hersteld. Bovendien kan men de vraag stellen waarom een encyclopedie betrouwbaarder is. Ook dat heeft te maken met beleving, de uitgever of de schrijver wordt betrouwbaar geacht. Maar wie neemt de moeite om bij boeken de auteur te achterhalen over zijn standpunten om te bekijken. Daar is kennelijk minder achterdocht dan bij internet.

  3. Hoe vinden jullie deze. Gerechtshof Den Haag die Google gebruikt om te achterhalen of de afkorting “A.C.A.B.” een feit van algemene bekendheid is. Zie: http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BH3651.

    [qouote] Voorts heeft het hof vernomen dat het “googelen” van de afkorting “A.C.A.B.” in combinatie met “cop” een veelvoud (circa 190.000) aan treffers van internetsites geeft die verwijzen naar de betekenis “All Cops Are Bastards”. Nu onder een substantieel deel van het publiek bekend is dat een betekenis van de afkorting A.C.A.B. is: “All Cops Are Bastards”, heeft deze afkorting daarom als een feit van algemene bekendheid te gelden. [/quote]

    Bizar, niet?

  4. Naar mijn mening moet iedere partij Internetbronnen kunnen aanvoeren ter ondersteuning van haar standpunt. Het is dan aan de rechter om een oordeel te vellen over de betrouwbaarheid van de bron. (Waarom zou je publicaties op Internet fundamenteel anders benaderen dan traditonele publicaties?)

    Wanneer het er om gaat om te achterhalen of iets “algemeen bekend” is, is het onzin om Internetbronnen totaal te negeren (80% of zo van de Nerderlandse bevolking heeft Internet thuis), maar publicaties in traditionele vorm tellen natuurlijk ook mee.

  5. Als het gaat om een definitie of een bewijs is het natuurlijk geen betrouwbare bron. Maar als het gaat om wat gangbare taalgebruik is, wat algemeen bekend mag worden verondersteld kan het zeker zinvol zijn om mee te nemen wat er in de Wikipedia staat. Je zou daarvoor ook honderd mensen in een drukke winkelstraat kunnen ondervragen. Dan heb je geen bewijs maar het kan er wel aannemelijk van worden.

  6. Mooi gevonden, JoostG!

    En Mathfox: ik denk dat de zorg meer is dat een Wikipedia-lemma minder stabiel is dan een artikel in een tijdschrift. Ik kan er vanalles in zetten en met een beetje doordrammen blijft dat wel staan ook. Dus ik zou wel terughoudender willen zijn met Wikipedia als bron.

  7. “Ik kan er vanalles in zetten en met een beetje doordrammen blijft dat wel staan ook. Dus ik zou wel terughoudender willen zijn met Wikipedia als bron.” Ik denk dat je meer kans maakt op een bann dan op ‘jouw gelijk’ omdat – zoals aangegeven – fouten vaak vrij snel hersteld worden, en wanneer jij dezelfde ‘foutieve’ bewering doet, dit (vrees ik voor jou) eerder als vandalisme gezien worden.

    Overigens denk ik dat we eigenlijk heel andere vraag zouden moeten stellen, namelijk wanneer iets /wel/ als bron gebruikt mag worden bij rechtspraak. Je zou kunnen zeggen dat wanneer iets geschreven is door een ‘expert’ het enkel gebruikt zou mogen worden. Of wanneer iemand een bepaald onderwerp gestudeerd heeft. Dit werkt echter ook niet, zoals bleek in de zaak van Lucia de B. ( http://sync.nl/hoogleraar-statistiek-hekelt-expert-getuige-in-zaak-lucia-de-b/ ) waarbij een zelf-uitgeroepen expert die z’n studie statistiek nooit afmaakte gebruikt werd om een bepaalde theorie te onderbouwen.

  8. @Arnoud: Wanneer ik zeg dat de rechter zich een oordeel moet vellen over de betrouwbaarheid van de bron betekent dat dat hij niet klakkeloos mag aannemen dat wat er in een Wikipedia lemma staat waar is. Maar gelijke monniken, gelijke kappen, dat geldt ook voor een bericht in de NRC (zeker die van vandaag!) of de Priv?. (Mijn persoonlijke oordeel over Wikipedia: goed startpunt voor nied-kritische zaken; trek bronnen en vakliteratuur na voor belangrijke zaken)

    En daar komen we bij het probleem dat Freeaqingme aansnijdt: Een rechter mist veelal de vakkennis om het werk van “experts” te beoordelen. Het toelaten van tegenexperts (of aanstellen van een expert die de rechtbank ondersteunt) kan dwalingen voorkomen. Maar hoe weet de rechter wanneer hij deze hulp nodig heeft?

  9. ik denk dat de zorg meer is dat een Wikipedia-lemma minder stabiel is dan een artikel in een tijdschrift.

    Het lemma zelf kan op elk moment worden aangepast, maar de versie die jij citeert blijft, als je dit goed doet, altijd raadpleegbaar (op een paar uitzonderingen na, zoals bij de verwijdering van spam-lemma’s). Zo zou ik naar het lemma jurisprudentie kunnen verwijzen op de naieve manier (http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jurisprudentie) of op de correcte manier, naar de versie van het lemma: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jurisprudentie&oldid=16112513 waarmee ik dus altijd naar de door mij bedoelde versie blijf verwijzen.

  10. Graag wil ik jullie aandachte vestigen op een nieuw verschijnsel op het web: http://www.internetrechter.nl . Op die website van de Twentsche Courant Tubantia kunnen deelnemers een vonnis voorspellen. Wie het dichst bij het uiteindelijke vonnis van de rechtbank komt, wint een prijs. Het is een moderne variant op lezersjury’s. Doe eens mee. Verdieping in rechtspraak is het uiteindelijke doel. Frank Timmers, journalist

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.