Een lezer vroeg me:
Wij zijn een aannemersbedrijf, gespecialiseerd in dakkapellen. Om onze portfolio op te bouwen, zouden we graag foto’s maken van ons werk en dat publiceren op onze site. Maar kan dat zomaar, of lopen we dan tegen de privacy van onze klanten aan?
Waarschijnlijk mag dit wel, maar houd bij de foto’s wel rekening met de privacy. Wacht dus even tot er niemand in beeld loopt, en vraag of ze even de gordijnen dicht willen doen als er interieur zichtbaar is. Het zou vervelend zijn als er net een bewoner zich staat om te kleden voor het raam.
In een geruchtmakend vonnis uit 2006 werd exploitatie van een foto van een huis zonder toestemming nog verboden, met als overweging
De kantonrechter zou het ook niet prettig vinden indien een afbeelding van zijn woning in voormelde zin zou worden geëxploiteerd, zonder enige inspraak, laat staan toestemming.
Maar in maart 2007 bepaalde het Gerechtshof dat van privacyschending geen sprake kon zijn bij een ‘gewone’ foto van een huis. En ook Willem-Alexander kon niet verbieden dat foto’s van het exterieur van zijn huis De Eikenhorst werden gepubliceerd. Het interieur daarentegen viel wel onder zijn privacy.
Een tip kan zijn dat je in je algemene voorwaarden zet dat je zulke foto’s mag maken en publiceren. Dan heb je het juridisch in ieder geval afgedekt. Hoewel ik ook dan het zou melden, of misschien zelfs de foto’s zou laten zien gewoon om zeker te zijn dat het kan.
Arnoud
Ik heb bij een keukenbedrijf gewerkt daar maakte ik foto’s bij onze klanten thuis in overleg. Klanten vinden het vaak helemaal niet erg als je foto’s komt maken voor op de site. Helemaal niet als ze tevreden zijn over de dienst. http://bit.ly/98dibS
Je kan altijd nog overwegen om meewerkende partijen een kleine korting te geven op hun dakkapel in ruil voor foto’s en publicatierechten. In feite betaal je dan de woningeigenaar/opdrachtgever voor het mogen publiceren van de foto’s.
Dit lijkt mij juridisch minder ingewikkeld dan publicatierecht via de AV af te dwingen. Maar ik ben dan ook geen advocaat 😉
Sowieso lijkt het mij dat een foto van een huis genomen vanaf de straat of andere, openbare plek gewoon gepubliceerd kan worden, mits er maar geen personen op de foto staan. Staat er wel een persoon op dan komt het portret-recht om de hoek kijken en wordt het wat lastiger. Maar dan een ander punt, wat tegenwoordig ook populair wordt. Op een snelweg gebeurt er een ongeluk en er is veel blikschade. Een van de betrokkenen pakt daarom zijn camera om de situatie op de foto vast te leggen, wat uiteindelijk meehelpt bij de schadeclaims en de verzekering. En omdat je met een digitale camera best veel foto’s kunt maken heb je al snel 50 tot 100 foto’s bij elkaar. Om maar even een lijstje te noemen: * Schade aan de eigen auto * Schade aan de andere auto’s * De bestuurders van de andere auto’s * De hulpverleners * Overig passerend verkeer/bestuurders * Voorbijlopende passanten Al deze zaken en personen kunnen dan voorkomen op de foto’s en zolang ze alleen voor de verzekering dienen kan er geen bezwaar tegen gemaakt worden. Maar welke van die foto’s mag je daarna ook op je eigen blog publiceren ter illustratie van het ongeluk wat je net hebt gehad? (Zonder toestemming van gefotografeerde personen, overigens…) (En eigen blog waar ik nieus op publiceer, dus ben ik dan journalist?)
Bij een gewone foto van mensen die toevallig op straat staan, lijkt het portretrecht niet meer heel sterk te zijn. Zie deze blog en de genoemde jurisprudentie (Hof Amsterdam, joggende vrouw). Ik denk dus dat publicatie van een foto van een ongeluk geen privacyschending oplevert voor de personen die toevallig langslopen.
@Arnoud, stel dan de volgende situatie voor. Ik zie een leuk huis en neem er vanaf de straat een foto van. Wat ik niet heb opgemerkt is dat de vrouw des huizes op dat moment zich om stond te kleden achter het raam en op de foto in volle glorie te bewonderen is. (Compleet naakt dus.) Op zich is het geen probleem omdat ik het hele huis op de foto zet en zij dus maar een klein stukje van de foto in beslag neemt. Maar met een 24 megapixel camera (al gauw 6000×4000) kan ze nog een stukje van 800×600 pixels in de foto in beslag nemen en dus herkenbaar in beeld staan, mits ik de foto in oorspronkelijke resolutie online zet. Wie de hele foto ziet zal het niet echt opmerken. Maar wie op het raam inzoomt… Nou ja, doet me denken aan Google Streetview. Alleen, in genoemde foto zijn de betrokken personen deels betrokken met wat er op de foto’s zichtbaar is. Ze zijn er niet “toevallig”. De bestuurder die tegen mijn auto aan reed wil misschien niet als brokkenpiloot op het Internet bekend staan. En de hulpverleners zijn misschien ook niet blij als ze niet al te flatteus op de foto staan. (Ik heb zelf ooit een foto gemaakt van een ongeluk waarop een politie-agente op de foto stond, en helaas voor haar begon ze een aardig buikje te krijgen en op de foto werd dat extra duidelijk. Maar ja, die foto heb ik nooit gepubliceerd.)
@Wim: in die situatie moet je zodra je erop gewezen wordt, mevrouw uitblurren van de foto. Vanaf zodra je weet dat er ongewenst naakt op staat, is de foto een privacyschending en vanaf dat moment moet jij dus maatregelen nemen.
Het is altijd een afweging: hoe groot is de privacy-inbreuk en hoe groot is het belang van publicatie. Dat mijn haar niet goed zit terwijl ik achter jouw autowrak fiets, is een triviaal belang. Dat ik een plasje in de berm doe terwijl de Streetview-auto langsrijd, is een wat groter belang. Ik d?nk dat ik die wel weg kan laten halen. Ben ik een agent en sta ik te plassen naast een “Verboden te urineren” bord, dan is de nieuwswaarde ineens groter want ik behoor het goede voorbeeld te geven dan.
Kortom, altijd een afweging maken van de belangen en de mogelijkheden die je als fotograaf hebt.
En wat als je een agent bent met een buikje die het verkeer staat te regelen? Politie zal er niet blij mee zijn indien ze worden uitgebeeld als overwichtige personen… (En als dioe agent toevallig ook een donut eet, zal het wel heel vervelend overkomen.)
Kun je overigens gewoon afwachten tot iemand je erop wijst dat er een naakte vrouw achter het raam staat of moet je zelf eerst de foto goed bestuderen voordat je deze mag publiceren? (Wat met hoge-resolitie camera’s best lastig is.) Ik heb zelf een 12 megapixel camera met een zeer goede zoom functie en heb gemerkt dat ik over een afstand van 200 meter nog portret-foto’s kan maken die het goed doen voor een avatar-plaatje. Ik heb ook wel eens een foto van mijn hond op het strand ermee gemaakt om er later achter te komen dat ver in de achtergrond, op 300×400 pixels, een vrouw net bezig was om haar topje uit te doen. Da’s net 1% van de totale foto…
@Wim: als jij er op uit was nu net die foto te maken, dan denk ik dat je een privacyschending pleegt (maar verdedigbaar is dat je foto legitiem is, immers agenten die te dik zijn kunnen hun werk niet goed doen wellicht.) Staat er toevallig een agent op de foto en lijkt die toevallig dikker dan normaal, dan is dat m.i. jammer maar helaas.
Je moet dat onderzoek doen dat redelijkerwijs van je verlangd kan worden. Oftewel staat mevrouw pontificaal voor het raam, dan zou je even meoten zoomen om te zien of dat roze inderdaad huid is. Bij een gigapica kan men niet verwachten dat je op elke pixel inzoomt voor het geval dat.
Even iets anders… Op de site van AT-5 staan drie foto’s betreffende een binnenbrandje. (Er stond een frituurpan in de fik.) Op een van de foto’s staat het 15-jarige “slachtoffer” met ontbloot bovenlichaam. Is niet echt naakt, natuurlijk. Maar ik weet niet of mijn buurjongen wel zo blij is met deze foto. Wat weegt in dergelijke situaties dan zwaarder? Het feit dat een nieuws-site dergelijke foto’s mag plaatsen of het feit dat de privacy van een minderjarige tiener enigszins beschermd moet worden?
Brengt mij nog tot een ander punt: er zijn veel nieuws-sites die werken met ingezonden foto’s en deze dus net als AT-5 gewoon op de site plaatsen. Stel dat iemand dus via enkele nieuwssites foto’s online plaatst, in hoeverre kan die persoon dan verantwoordelijk gehouden worden voor privacy-schennis en zo? (Ik ga er van uit dat de nieuwssites zich juridisch hebben ingedekt.)
Een nieuwssite mag zo’n foto alleen plaatsen als de nieuwswaarde groter is dan de privacy van de geportretteerde. Het is niet zo dat als je een perskaart hebt of jezelf “nieuwszender” noemt je alles mag. (Met een perskaart mag je soms voorbij afzettingen, dat is het wel zo ongeveer.) Zie ook De joggende moeder, de winkelende Prinses en de ski?nde Kroonprins. Wat hebben zij gemeen?
Beslissend is de vraag of de foto een bijdrage aan een legitiem maatschappelijk debat levert (EHRM Caroline van Hannover). Dus als wij met z’n allen het belangrijk vinden om te zien wat brand met slachtoffers doet, dan moet deze foto kunnen. Als wij het belangrijk vinden dat kinderen niet geexploiteerd worden in gewelds- en rampenporno, dan kan deze foto niet. En er zijn ongetwijfeld meer argumenten voor of tegen.
@Arnoud, dus een nieuwssite zou eigenlijk dergelijke foto’s eerst moeten beoordelen op de nieuwswaarde? In dit geval heeft een voorbijganger de foto’s genomen en op AT-5 geplaatst. Veel debat levert de foto’s nou ook weer niet op. Zo wordt niet vermeldt dat de brand ontstong door een frituurpan die onbewaakt op het gas stond en dus dat electronische frituutpannen iets veiliger zijn. Maar wel een mooie foto van de brandweer. Betreffende het slachtoffer… Als ik het woord “slachtoffer” lees denk ik eerder aan iemand met derde-graads verwondingen die half-dood op de stoep ligt en niet een 15-jarige held op sokken die in de ziekenauto alleen even heeft moeten hoesten zodat ze konden controleren of zijn longen schoon waren. (En die waren schoon.) Mijn buurjongen en zijn moeder hebben aangegeven dat zij de foto zelf geen probleem vinden. Probleem opgelost. Dat mijn huis op de foto’s staat en niet het huis van de buren (wegens de boom) vind ik ook geen probleem en ik denk niet dat ik daar tegen zou kunnen protesteren omdat de foto gaat om de brandweer die ervoor staat.
Volgens de privacywet moet je bij elke foto waar mensen op staan zo’n afweging maken ja.
Met ‘debat’ bedoelde ik niet dat men moet gaan discussi?ren over de foto, maar dat er enige discussie is over het onderwerp en de foto daar een bijdrage aan levert. Zo’n brand is (lokaal) nieuws, daar wordt over gesproken en de foto’s leveren een bijdrage aan die discussie. (De brand op de Strabrechtse heide was niet alleen nieuws in Eindhoven maar zelfs in heel Nederland.)
Dus eigenlijk is het onverstandig dat nieuwssites het voor gebruikers mogelijk maken om foto’s te uploaden zonder deze eerst zelf te modereren? Want er kan immers op iedere foto de privacy van bepaalde personen worden geschonden. Maar de verantwoording ligt dus bij de nieuwssite en niet bij de fotograaf die de afbeelding naar de site heeft verstuurd? Hoe zit het eigenlijk met nieuwsfoto’s die uiteindelijk niet tot een discussie leiden? Want als het bedoeling is om een discussie te starten maar de discussie komt niet van de grond, is de foto dan nog steeds te rechtvaardigen?
Wim, nogmaals het gaat er niet om dat de foto een discussie moet starten. Neem die term dus niet zo letterlijk als dat er zes man rond een tafel moeten zitten met een glas water en een discussieleider die de foto op tafel legt.
Het EHRM heeft het criterium geformuleerd als dat de foto een “bijdrage levert aan een debat van algemeen belang”. Dat wil niet veel meer zeggen dan dat er een onderwerp is waar over gepraat wordt. Als het onderwerp van de foto zo’n debat oplevert, dan mag de foto erbij geplakt worden. Een grote brand levert zo’n debat op, dus foto’s van grote branden mogen. Een neergestort vliegtuig in Libi? met Nederlanders erin levert ook zo’n debat op, dus foto’s van de ramp mogen. Foto’s van slachtoffers zijn twijfelachtig, je kunt zeggen dat we ook praten over de slachtoffers en die dus mogen tonen maar ook dat je daarmee verder gaat dan voor het nieuws nuttig is.
Er is jurisprudentie dat als een camera van een lid van het koninklijk huis gestolen is, je dat wel mag melden maar je niet een foto uit de camera mag laten zien als “bewijs” van het nieuwsfeit.
Een andere vraag is wie aansprakelijk is voor de privacyschending. Als een redactie foto’s selecteert, dan zou ik zeggen dat zij dat zijn. Bij een site als Flickr is het alleen de uploader, tenzij de privacyschending evident is en de site erover is ingelicht maar deze niet weghaalt.