Vraag om interieurfoto’s op te sturen voor WOZ-waarde valt slecht

bedrck / Pixabay

De gemeenteraad van Enschede wil dat zijn inwoners niet meer om foto’s van de binnenkant van hun huis worden gevraagd. Dat meldde de NOS onlangs. Wethouder Marc Teutelink wordt volgens 1Twente als verantwoordelijke bestuurder op pad gestuurd, om alles in het werk te stellen om de proef met huis- en keukenfoto’s te beëindigen. Dit is raar, denken veel mensen, hoezo moet men het interieur zien voor de WOZ waarde? Maar het is een proef en daarom kan het niet stoppen. Eh.

Traditioneel wordt de WOZ-waarde van je huis bepaald door taxatie. Zoals expertisecentrum Waarderingskamer het uitlegt:

Gemeenten gebruiken hiervoor een vergelijkingsmethode, ook wel bekend onder de naam modelmatige waardebepaling. Zowel verkoopcijfers als de kenmerken van een woning spelen daarbij een rol. De WOZ-waarde is de marktwaarde rekening houdend met enkele waarderingsvoorschriften. … Een gemeente beoordeelt in hoeverre woningen onderling vergelijkbaar zijn op basis van de bij de gemeente bekende objectkenmerken. Dit zijn bijvoorbeeld het woningtype, de grootte van de woning, de grondoppervlakte en het bouwjaar maar ook het onderhoudsniveau en de ligging.
In Twente ligt die taak bij het Gemeentelijke Belastingkantoor Twente, die nog een stapje verder gaat dan de uiterlijke kenmerken zoals hierboven geciteerd: ook van binnen moeten er kenmerken gedocumenteerd worden, oftewel je moet foto’s van je interieur opsturen.
De gegevens van de binnenkant van een woning (bijv. de staat van de badkamer/keuken, onderhoud, etc. ) zijn lastiger te beoordelen.  Hiervoor vragen wij de hulp van de inwoner. … Via een QR-code in de brief, wordt de inwoner door een foto-tool geleid. Stapsgewijs kan er van iedere relevante leefruimte een foto worden gemaakt. Ook kunnen er vragen over bijvoorbeeld de leeftijd van de keuken of badkamer worden beantwoord. Zo kan de onderhoudstoestand van de woning verduidelijkt worden.
Het zal theoretisch vast uit kunnen maken, dat ik een afgeleefde dertig jaar oude badkamer heb en de buren twee jaar terug een superdeluxe moderne badkamer met jetstream bubbelbad, of dat de balken bij mijn buren zwaar doorhangen en de zwammen de muur hebben overgenomen. Maar hoe je dat ook wendt of keert, het betekent dat je als burger de gemeente in je huis moet laten kijken zodat die de hoogte van een belasting op het pand kan vaststellen en dat gaat wel érg ver.

Geen zorgen, er worden geen persoonsgegevens verwerkt, aldus die brief met QR code. Eh ja haha, een huis is natuurlijk geen persoonsgegeven maar als je het administreert bij een belastingplichtige en er diens WOZ-aanslag op baseert dan natuurlijk wel. Dus op grond van artikel 5 AVG: kom nou.

Men lijkt de analogie te trekken met de menselijke taxateur, die ook in sommige gevallen verzoekt om het huis van binnen te mogen bekijken voor de waardebepaling. Alleen: je bent dus -precies vanwege privacy- niet verplicht die binnen te laten. Dat kan wel effect hebben op je WOZ waarde, want de taxateur zal dan pessimistischer taxeren. Weigeren de app te gebruiken “mag niet”, al is dus onduidelijk waarom niet. Op de ChristenUnie na steunden alle gemeentepartijen vervolgens een motie waarin het college, meer specifiek wethouder Teutelink, wordt gevraagd om bij het GBT aan te dringen op het beëindigen van de proef.

Dat blijkt echter ingewikkeld op een manier die alleen in de lokale politiek kan:

De wethouder heeft namelijk ook twee andere petten op: die van algemeen bestuurslid en – sinds afgelopen vrijdag – die van lid van het dagelijks bestuur van het GBT. En vanuit die rollen schetst Teutelink de context van het vragen naar interieurfoto’s. Die zit volgens hem in de *opkomst van zogenaamde ‘no cure no pay bedrijfjes’. Kantoren die bezwaren indienen voor woningeigenaren en geen vergoeding vragen als er geen succesvolle afronding is. “Die komen aan de deur en zeggen dat ze de WOZ-waarde lager kunnen krijgen door een bezwaar in te dienen. Dat kan tot wel 10 euro aan ozb schelen”, aldus Teutelink. Als de bezwaren gegrond worden verklaard, draait het GBT – en uiteindelijk de belastingbetalers – op voor de juridische proceskosten. “Dat kan wel oplopen tot 1,5 miljoen euro. En dat was niet nodig geweest als de WOZ-waarde vooraf duidelijk was geweest.”
Wat de foto’s hieraan veranderen, snap ik niet helemaal. Kennelijk bedoelt men, als de interieurfoto’s in het dossier zitten, dan is de WOZ-waardebepaling hélemaal correct en kan zo’n bureau het niet aanvechten met “de taxateur is niet eens binnen geweest!!1!” Dat is een niet te verwaarlozen argument, getuige bijvoorbeeld dit vonnis uit Den Haag (2007):
Ter zitting heeft verweerder verklaard dat de taxateur bij de taxatie niet in de woning is geweest; hij heeft volstaan met een buitenopname. Derhalve berust de stelling van verweerder, dat hem van scheurvorming in de woning niet is gebleken, niet op een concrete waarneming. Immers, niet valt in te zien hoe een taxateur zich, zonder in de woning te zijn geweest, een beeld heeft kunnen vormen van de aanwezigheid en de ernst van scheuren in de binnenmuren en de plafonds, laat staan van de invloed die de scheurvorming heeft op de waarde van de woning. Het vorenstaande brengt mee dat verweerder niet aannemelijk maakt dat met de verschillen tussen de woning en de vergelijkingsobjecten in voldoende mate rekening is gehouden. Niet kan worden geoordeeld dat de vastgestelde waarde van de woning in een juiste verhouding staat tot de behaalde verkoopprijzen van de vergelijkingsobjecten.
En ik vond ook nog nieuws uit 2020 waarin gemeenten aangeven ‘miljoenen’ kwijt te zijn aan WOZ-bezwaren. De kern is dus: er komt geen taxateur (want onderbemenst), je wacht op je WOZ-waarde en je gaat in bezwaar omdat je muren vol scheuren en zwammen zitten, waarna je én een lagere WOZ waarde krijgt én de gemeente de proceskosten betaalt (die dat bureau dus no-cure-no-pay mag houden). Ik citeer:
Van alle bezwaarschriften wordt gemiddeld 40 procent gegrond verklaard. Gemeenten zitten er dus vaak naast. Het is voor burgers vrij moeilijk om te achterhalen hoe een waarde precies tot stand is gekomen. De waarde wordt door een computer berekend en het huis wordt zelden door een taxateur bezocht om in detail te kijken hoe de staat is.
Dus ja, ik zie wel ergens hoe de gemeente tot dit beleid heeft kunnen komen. Tegelijk is dat een probleem als je er nu mee gaat stoppen: dan hanteer je een ongelijke methodiek (de waarde van voor en na het stoppen met de proef) en daar zullen die aasgieren, pardon bezwaarbureaus ook weer bovenop springen (gok ik dat de wethouder zou zeggen, maar hij is vast niet zo cynisch als ik). Dus dat is dan even ingewikkeld, juridisch gezien. Maar de oplossing kan dan niet zijn, iedereen moet z’n huis van binnen fotograferen met een aardappelcamera, pardon Samsung C3050. Is er capaciteit om al die foto’s dan wél te beoordelen?

Arnoud

 

Mag de makelaar van de buren je tuin met een drone fotograferen?

Een lezer vroeg me:

Een makelaar maakt opnames met een drone om beelden te gebruiken bij verkoop huis. Daarbij neemt hij ook beelden op bij de buren om de koper goed te kunnen informeren, bovendien zijn die beelden te zien op Funda. Mag dit?
Een drone is een bewegende camera die vanuit de hoogte filmt. Daarmee is de regelgeving over bewakingscamera’s en dergelijke niet van toepassing want die geldt alleen voor aangebrachte (op één punt staande) camera’s.

Met de AVG kom je ook niet heel ver, mits je de camera pas aanzet als er geen mensen in de tuin te zien zijn. Iemands tuin is geen persoonsgegeven. Je kunt een foto van iemands tuin zien als een inbreuk op zijn privacy (artikel 8 EVRM) maar dat zou voor mij wel sterk afhangen van hoe gedetailleerd die in beeld komt en voor welk doel de foto wordt gepubliceerd. Een overzichtsfoto van de te verkopen tuin met de aangrenzende percelen zie ik eerlijk gezegd niet als inbreukmakend.

Sinds 1 januari gelden nieuwe Europese regels voor drones. Deze vormen op diverse punten een aanzienlijke versoepeling ten opzichte van de oude, Nederlandse regels. Relevant voor deze vraag is dat er geen verbod meer is op het vliegen boven bebouwing, zolang je maar mensen ontwijkt.

Als de makelaar een drone van meer dan 250 gram heeft, dan moet zhij zich wel registreren – en bovendien een vliegbewijs hebben. Dat is alleen niet iets waar je als boze buurman iets mee kunt, de vlucht kun je niet tegenhouden omdat de makelaar geen vliegbewijs heeft.

Langdurig over jouw terrein vliegen of detailfoto’s maken is natuurlijk wél een probleem, juridisch gezien. Dat zou bij een makelaar niet moeten gebeuren omdat dat buiten diens opdracht valt. Maar, zoals de casus-spionerende drone neerhalen laat zien, het kan wel degelijk tot problemen leiden.

Arnoud

Wanneer mag je je partner in huis bespioneren?

Een lezer vroeg me:

Wanneer je samenwoont, al of niet getrouwd, mag je elkaar dan afsluiteren of met verborgen camera’s observeren?

Ik had al eens eerder een dergelijke vraag gehad, maar ik kreeg de afgelopen drie weken vier keer deze vraag dus ik dacht, hier moet ik nog eens op terugkomen.

Iedereen heeft privacy, maar als je met elkaar bent getrouwd of samenwoont dan wordt die privacy een heel stuk minder. Je moet dan eerder verwachten dat je partner dingen van je weet of dingen opvalt die je eigenlijk liever privé zou willen houden. Douchen is privé maar dat je partner binnenkomt tijdens het douchen, tsja dat hoort erbij.

De wet verbiedt het ‘wederrechtelijk’ aftappen van telefoontjes, mail of internetchats en ook het ‘wederrechtelijk’ installeren van verborgen camera’s in huis. Wederrechtelijk wil zeggen dat er geen recht, geen reden voor is. En dat is hier het lastige: omdat je een stuk privacy inlevert als je trouwt of samenwoont, kun je minder snel spreken van “geen recht” als zoiets gebeurt.

Wanneer je in gemeenschap van goederen bent getrouwd, dan is het nóg moeilijker om van wederrechtelijkheid te spreken. Het is dan immers je (mede)eigendom waar je de aftap/opnamespulen op installeert. En binnendringen in je eigen computer, dat kan niet. Maar zaligmakend is dat criterium niet: ik mag het bezoek op mijn verjaardag ook niet zomaar filmen met een verborgen camera, ook al heb ik die in mijn eigen huis verstopt.

Het gebruik van andermans wachtwoord is formeel strafbaar als computervredebreuk. Maar ook hier weer, het moet gaan om ‘wederrechtelijk’ gebruik. En of daar sprake van is, is dus onduidelijk.

Wel lijkt het me buitengewoon moeilijk om in een huwelijk/partnerschap met dergelijke juridische zaken te beginnen. Ga je werkelijk aangifte doen tegen je echtgenoot als je zo’n camera vindt? Een schadevergoeding eisen als je vriendin je aftapt?

Arnoud

Mijn huis(dier) staat op de foto!

horsecam.jpgEen lezer vroeg me:

Kun je iemand verbieden foto’s te maken van je huis vanaf de openbare weg? Dat lijkt me toch een schending van je privacy, zeker als het interieur ook op de foto komt.

En een andere lezer vroeg me:

Laatst liep er bij ons op de manege een fotograaf en die zette zomaar mijn paard op de foto! Dat wil ik helemaal niet. Heb ik portretrecht en wat kan ik doen?

In beide gevallen is het antwoord kortweg: nee, dit kun je niet verbieden, en portretrecht is niet in te roepen in deze situatie.

Het portretrecht kun je inroepen als je herkenbaar op de foto staat. Daarvoor hoef je niet per se met je gezicht op de foto te staan, maar er moet wel een mens op staan. Een huisdier of een huis is geen mens, en daarbij geldt dus het portretrecht niet.

Als bij de publicatie de naam van de eigenaar wordt genoemd, dan zou er heel misschien een beroep op de privacywet (Wet bescherming persoonsgegevens) gedaan kunnen worden om zo de publicatie tegen te houden. Maar dat lijkt me niet heel sterk, zeker niet als het alléén de naam is. Dat lijkt me onder vrije nieuwsgaring te vallen. Bij de foto het privéadres noemen van het baasje zou ik wel in strijd met de privacy achten.

Ook voor huizen geldt geen portretrecht. Eén rechter verklaarde het ooit onrechtmatig om foto’s van een huis te maken zonder dat te vragen, met de motivatie dat de kantonrechter “het zelf ook niet leuk zou vinden” om zijn huis zomaar in een commerciële folder terug te zien. Dat werd in hoger beroep terecht ongedaan gemaakt. “Leuk vinden” is juridisch geen argument. Er was geen sprake van inbreuk op de privacy of op het eigendomsrecht (het “ongestoord genot” van je eigendom is deel van dat recht).

Bij foto’s van het interieur van een huis zou je wellicht wel van een privacyschending kunnen spreken. Daarvan was bij foto’s van het interieur van De Eikenhorst, op koninklijk landgoed De Horsten, sprake. Wel woog daarbij mee dat de teksten bij de foto’s (“Van de zolder met zijn geheimen, via de verdieping met VIER KINDERKAMERS…”) als tendentieus werden gezien. Ik raad fotograferende aannemers dan ook altijd aan om toestemming te vragen, als ze foto’s maken voor hun portfolio.

Een private organisatie, zoals een manege of fokkerij, zou huisregels kunnen stellen voor bezoekers. Een huisregel kan dan zijn “Verboden andermans dier te fotograferen zonder toestemming”, en op grond van die huisregel kunnen fotografen dan worden geweerd als ze toch zomaar foto’s maken. Maar dat werkt niet altijd. Bij een wedstrijd is er al snel nieuwswaarde aan de foto’s, en die nieuwswaarde kan de huisregel opzij zetten.

Arnoud

Een dakkapel op de foto

Een lezer vroeg me:

Wij zijn een aannemersbedrijf, gespecialiseerd in dakkapellen. Om onze portfolio op te bouwen, zouden we graag foto’s maken van ons werk en dat publiceren op onze site. Maar kan dat zomaar, of lopen we dan tegen de privacy van onze klanten aan?

Waarschijnlijk mag dit wel, maar houd bij de foto’s wel rekening met de privacy. Wacht dus even tot er niemand in beeld loopt, en vraag of ze even de gordijnen dicht willen doen als er interieur zichtbaar is. Het zou vervelend zijn als er net een bewoner zich staat om te kleden voor het raam.

In een geruchtmakend vonnis uit 2006 werd exploitatie van een foto van een huis zonder toestemming nog verboden, met als overweging

De kantonrechter zou het ook niet prettig vinden indien een afbeelding van zijn woning in voormelde zin zou worden geëxploiteerd, zonder enige inspraak, laat staan toestemming.

Maar in maart 2007 bepaalde het Gerechtshof dat van privacyschending geen sprake kon zijn bij een ‘gewone’ foto van een huis. En ook Willem-Alexander kon niet verbieden dat foto’s van het exterieur van zijn huis De Eikenhorst werden gepubliceerd. Het interieur daarentegen viel wel onder zijn privacy.

Een tip kan zijn dat je in je algemene voorwaarden zet dat je zulke foto’s mag maken en publiceren. Dan heb je het juridisch in ieder geval afgedekt. Hoewel ik ook dan het zou melden, of misschien zelfs de foto’s zou laten zien gewoon om zeker te zijn dat het kan.

Arnoud

De aannemer met fototoestel

Een lezer schreef me:

Ik heb een klusbedrijf opdracht gegeven om bepaalde werkzaamheden uit te voeren aan mijn huis en tuin. Er is inmiddels een discussie ontstaan over hoe iets wel en niet eruit zag en ze geven nu aan dat ze overal foto’s van gemaakt hebben. Daar hebben we het nooit over gehad, mag dat zomaar?

Het zou kunnen dat dit in de algemene voorwaarden staat, maar die heb ik nooit gehad. Op de offerte zeggen ze dat die bij de Kamer van Koophandel zijn gedeponeerd, dus moet ik nu daarheen om erachter te komen of ze mijn huis mogen fotograferen?

Ik denk dat het fotograferen in het huis van een klant wel mag, zolang ze de foto’s maar alleen gebruiken voor documentatie van de werkzaamheden en eventuele geschillen. Ze mogen bewijs verzamelen van hoe ze het werk doen, en foto’s zijn prima bewijs.

Publicatie van de foto’s mag niet zomaar. Dat is (omdat het je huis is en dus jou als persoon raakt) een privacyschending. Daarvoor hebben ze apart toestemming nodig, en ik twijfel of die in algemene voorwaarden opgeëist kan worden. De wet eist namelijk “ondubbelzinnige” toestemming, en via algemene voorwaarden kun je hooguit “stilwijgende” toestemming krijgen.

Nog los van het feit dat de AV gewoon als papiertje bij de offerte hadden moeten worden afgegeven, een depot bij de KVK heeft alleen nut als het “redelijkerwijs niet haalbaar” is om ze elke keer uit te delen. Vuistregel: ben je zo groot als Albert Heijn? Zo ja, dan deponeren. Anders gewoon meegeven.

Arnoud