Een klap met de veilinghamer

hamer-klap-aanvaarding-rechtspraak-uitspraak.jpgHeb je een schilderij gekocht als de veilingmeester met zijn hamer slaat en tegelijkertijd nog een bod via internet ontvangt? De rechtbank Amsterdam zegt van wel, maar omdat de koper was gaan doorbieden, is zijn aankoop toch vervallen en is hij het schilderij kwijt.

Op een veiling werd kunst uit een nalatenschap verkocht. Daarbij kon op vier manieren een bod worden uitgebracht: schriftelijk voorafgaand aan de veiling, rechtstreeks vanuit de zaal, telefonisch en via internet. De eiser uit deze rechtszaak was een antiquair die in de zaal aanwezig was.

De antiquair (A) bracht een bod uit van 12.000 euro en dat leek het hoogste bod:

Nadat er gedurende enkele seconden geen hoger bod volgde, heeft [veilingmeester D] een klap met de veilinghamer gegeven, het biednummer van [A] genoemd (360) en in één adem door gemeld dat er “met de hamer” tijdig een bod van 13.000 euro via internet was uitgebracht.

Letterlijk ging het zo:

(geluid van een hamerklap)<br/> Three six o ” thirteen in time sir! Sorry, with the hammer again, the internet. [Dat “360” was het nummer van meneer A. – EFRT]

Toen werd het wat verwarrend, want antiquair A meende dat hij ondertussen het schilderij had gekocht. De veilingmeester D meende van niet, en na enige woordenwisseling bood A door naar 14.000 en uiteindelijk 18.000 euro (waarbij hij op zeker moment wel protesteerde tegen de gang van zaken). Voor de prijs van 18.000 euro kreeg hij het schilderij.

De lastige vraag is nu: heeft A het schilderij gekocht, en zo ja voor welke prijs?

De rechtbank begint keurig bij het begin. Een (koop-)overeenkomst komt tot stand door aanvaarding van een aanbod. Bij een veiling bieden de aanwezigen, en aanvaardt de veilingmeester het aanbod. Hij doet dat door met zijn hamer te slaan (dat mag, aanbod en aanvaarding kan ook blijken uit een handeling).

Daarmee zou je zeggen dat het duidelijk is: er is 12.000 geboden (aanbod) en er is met de hamer geslagen (aanvaarding). Maar nee, zegt het veilinghuis, die hamerslag was een foutje want D had slechts de intentie het hoogste bod te aanvaarden. En A’s bod was niet het hoogste.

Juridisch gezien is dat significant. Als je verklaring (de hamerslag) niet overeenkomt met wat je werkelijk wilde, dan is die verklaring niet per se rechtsgeldig. Maar omdat het dan wel érg makkelijk zou zijn om van dingen af te komen door te zeggen dat je dat niet wilde, zit er een grens aan: als de wederpartij erop mocht vertrouwen dat je verklaring wél overeenstemt met je wil, dan zit je eraan vast ook al was dat niet je bedoeling.

De rechtbank gooit het over een iets andere boeg: de veilingmeester had wel degelijk de wil om het bod van A als hoogste te aanvaarden. Immers:

Op het moment dat de hamer viel, was de wil van [het veilinghuis] dan ook gericht op de verkoop van het schilderij aan [A] voor een bedrag van 12.000 euro. Pas na de hamerklap zag [D] dat er een hoger bod was uitgebracht. Eerst toen realiseerde hij zich dat hij het schilderij niet had willen verkopen aan [A]. Dit doet er echter niet aan af dat die wil op het moment van de hamerklap wel aanwezig was.

Lastig daarbij is wel dat als “in de hamer” oftewel tegelijkertijd met de hamerklap nog een bod binnenkomt via internet, je je af kunt vragen of deze timing wel klopt. Maar de rechter vindt dat het probleem van het veilinghuis. De aanwezigen kunnen niet zien wat er binnenkomt via internet, en moeten dus afgaan op de hamerklap. Daarmee is de koopovereenkomst dus tot stand gekomen.

Toch raakt de antiquair zijn schilderij kwijt. Hij had namelijk niet na de voortzetting geprotesteerd dat er totaal geen verkoop mogelijk was omdat hij eigenaar was. Hij had meegeboden, en daarmee afstand gedaan van zijn recht op nakoming van de koopovereenkomst. Dat bieden was weliswaar onder protest, maar dat protest was te onduidelijk om uit af te mogen leiden dat A meende al eigenaar te zijn. Daar sta je dan…

Arnoud

15 reacties

  1. Wat een lullige uitspraak. Als iemand protesteert tegen een juridisch foute gang van zaken moet hij/zij dan ook nog eens dat protest in goede juridische termen formuleren? Waar anders dan tegen het foute handelen van het veilighuis en de gevolgen daarvan zou deze man hebben geprotesteerd? En hoe kan dat onduidelijk geweest zijn?

  2. Ik verbaasde me er ook over. Het is best slordig van het veilinghuis om geen regel te hebben voor biedingen die “in de hamer” vallen. Als die uitdrukking in veilingland bekend is, dan lijkt het me te verwachten dat je daarvoor een bepaling hebt. Die mag dan zijn “bieding in de hamer is op tijd” of juist “is te laat” maar je moet iets zeggen over die situatie lijkt me.

    Ik zou ook niet weten hoe hij op andere wijze had kunnen protesteren. Hij kon moeilijk het schilderij oppakken en ermee weglopen.

  3. Dus hij hoort het bod van 12.000. Kijkt op zijn internetscherm terwijl hij zegt ‘eenmaal andermaal’. Ziet niks op het scherm en hoort niks van de zaal; kijkt naar de zaal en slaat zijn hamer. Kijkt vervolgens weer naar het scherm en ziet dat er een 13.000 is verschenen. En beslist dat dit in de hamer is gebeurd, terwijl hij de zaal aankeek.

    Het is ook niet verstandig om ??n iemand 2 kanten op te laten kijken… Daarom staat de veiler niet tussen de mensen in, maar aan ??n kant van de zaal zodat hij alles in ??n oogopslag kan overzien. En waarom niet een elektronisch dingetje dat het internetbieden sluit zodra de hamer het hout raakt. Indiana Jones mechanisme, of Lingo 🙂 Zet je een schermpje neer waarop iedereen de binnenkomende boden kan zien. Geen misverstanden.

  4. Vreemd verhaal, dit kun je vergelijken met voetbal of de bal in het doel wel/ niet over het streep is geweest bij twijfels.

    Dit hebben ze opgelost door alles te automatiseren. Systeem controleerd dmv straling of het wel/niet over het doellijn is geweest.

    Moreel: waarom niet alles automatiseren? Wat voor’n vertrouwen krijg je dan als je dit meemaakt in het veilinghuid?

  5. @arnoud engelfriet, even ter verduidelijking, volgens deze uitspraak zou de man dus niet verder hebben moeten bieden maar bezwaar moeten maken. als hij dit gedaan had, wat was dan het gevolgd geweest van deze zaak, zou de man dan alsnog het schilderij krijgen.

    indien hij het wel krijgt is er nog iets voor het vonnis te zeggen. zou hij het alsnog niet krijgen dan kan je het hem al helemaal niet kwalijk nemen dat hij doorbiedt.

  6. Volgens de rechtbank had hij het schilderij gekocht toen de hamer viel. Hij had dus bezwaar moeten maken en niet moeten doorbieden. Dan was hij nu eigenaar geweest van het schilderij. Doordat hij ging doorbieden, ook al was dat onder protest, verloor hij zijn aanspraak op het schilderij.

  7. Ik zou zeggen dat die hamer er nu juist is om het koop-moment zo scherp mogelijk te krijgen. En om duidelijk te zijn aan welke bieding die klap gekoppeld is wordt de bieder ook nog een keer genoemd. De internet-bieding werd pas daarna genoemd, dus duidelijk te laat. Een bieding is immers pas een bieding als de notaris hem erkend, ook als hij hem uit de zaal niet (op tijd) ziet heb je gewoon pech.

    Natuurlijk biedt die bieder dan door als het schilderij hem lijkt te ontgaan en hij hem echt hebben wil. Wat moet je anders op zo’n moment? Je advocaat raadplegen?

    Er is gelukkig voor het veilinghuis (dankzij het door bieden) geen probleem dat de internet-bieder aanspraak kan maken op het schilderij. Foutje van het veilinghuis om de bieding te laten voortgaan, zou ik zeggen. Gedane zaken nemen geen keer. Het zou dan ook netjes zijn als ze om die reden het verschil bijpassen.

  8. Euh, ik blijf met 1 vraag zitten:

    “Het vallen van de hamer” is weliswaar een rechtshandeling, maar deze is toch alleen van belang voor de totstandkoming van de eventuele verbintenis?

    Het aanvaarden van de verbintenis zorgt alleen voor een geldige titel (koopovereenkomst), maar betekent niet dat ook aan de andere vereisten voor eigendomsoverdracht is voldaan. En in casu lijkt mij dat in ieder geval nog niet was geleverd.

    Gevolg: de rechter maakt mijns inziens een fout, want de man kan uberhaupt nog geen eigenaar zijn geworden. Hij kon dus nooit – zoals de rechter blijkbaar aanneemt – als eigenaar “zijn” schilderij opeisen (revindiceren) of beschermen bij het vervolgen van het bieden.

  9. Ik ben een beetje verward over wie nu het schilderij heeft gekregen/gehouden. In het verhaal staat dat A(anklager) uiteindelijk het bod had gewonnen op 18.000. Maar in het begin van het artikel en bij de uitspraak wordt genoemd dat A het schilderij alsnog kwijt is.

    Het lijkt mij dat dit veilinghuis erg snel een verbetering van hun internet systeem moet doorvoeren. Iemand noemde al een proxy (maar als die nou net te langzaam is?). Waarom niet een of andere lamp voor in de zaal, goed zichtbaar voor de veilingmeester en de mensen in de zaal? (Mogelijk zou pas bij aftellen door de veilingmeester ingeschakeld kunnen worden, als het anders wat storend wordt.)

    Verder is het mij te juridisch-technisch.

  10. Nogal twijfelachtige uitspraak. Het is toch zo klaar als een klontje dat de koper alleen maar verder ging met bieden voor het geval er inderdaad nog geen koop tot stand zou zijn gekomen. Het is ridicuul om te denken dat [A] voor de lol er zonder noodzaak nog 6000 euro bij wilde doen. De rechter stelt nota bene nog vast dat [A] slechts onder protest is doorgegaan met bieden.

    Ik kan me niet voorstellen dat deze redenering in hoger beroep stand zou houden. Wat mij wel denkbaar lijkt, is dat het Hof in hoger beroep oordeelt dat er op 12.000 euro toch geen koop tot stand is gekomen.

    @Shanto:

    Vreemd verhaal, dit kun je vergelijken met voetbal of de bal in het doel wel/ niet over het streep is geweest bij twijfels.

    Dit hebben ze opgelost door alles te automatiseren. Technisch is dit probleem inderdaad opgelost, maar de FIFA verbiedt het gebruik van dit soort technieken. Of er gescoord is, is nog steeds ter beoordeling van de scheidsrechter die het daarbij moet doen met zijn eigen waarneming en de waarnemingen van de twee grensrechters. Hij mag niet eens naar een herhaling van de doelpoging kijken. (Als ik me niet vergis is de beslissing van de scheidsrechter niet voor beroep vatbaar, in ieder geval niet bij een orgaan van de KNVB of andere voetbalbond. Een gang naar de rechter maakt ook vrijwel zeker geen kans.)

  11. Het komt wel meer voor dat een veilingmeester een bieder over het hoofd ziet en dus te vroeg afslaat, terwijl er buiten zijn zicht nog geboden wordt. Als ik het goed begrijp keek de veilingmeester in dit geval niet op het scherm waar de internetbiedingen binnenkwamen. De veilingvoorwaarden van het veilinghuis kunnen deze fouten opvangen door de aanwezige notaris in dergelijke gevallen te laten beslissen dat de veilingmeester door moet gaan met bieden dan wel definitief aan zaalbieder of internetbieder moet toeslaan. Terugdringen van dergelijke foutmomenten is het streven van elke veilingmeester; 100% foutloos is met ‘echte mensen’ uitgesloten…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.