Een lezer vroeg me:
De NS gebruikt een driekantsleutel (zie plaatje) om treindeuren te openen en sluiten. Volgens mij is het hebben van zon sleutel niet strafbaar. Maar mag ik nu voor geïnteresseerden een 3d cad bestand maken zodat ze voor hun privébezit zo’n sleutel mogen printen? Of ben ik dan aansprakelijk voor strafbare zaken die zij uithalen? Kan ik dat oplossen door bijvoorbeeld het bestand onder GPL vrij te geven? Daar staat immers een beperking van aansprakelijkheid in.
Een sleutel hebben (echt of nagemaakt) is inderdaad niet strafbaar. Het gebruiken van zo’n sleutel om ergens binnen te gaan wel, dat is lokaalvredebreuk en dat is een strafbaar feit. Specifiek een regel tegen het onbevoegd sluiten van treindeuren weet ik zo niet.
Een sleutel namaken is op zich niet strafbaar, tenzij je weet (of moet weten) dat de opdrachtgever met die sleutel strafbare feiten wil gaan plegen. Dan ben je immers medeplichtig.
Met een disclaimer of licentie met aansprakelijkheidsbeperking kom je er niet in die situatie. Of dat nu een opensourcelicentie is of een maatwerktekst. Net zo min als je vingers in je oren doen en heel hard LALALA zingen als de opdrachtgever uitlegt wat hij er mee gaat doen. De tekst uit de GPL zegt alleen dat de maker niet aansprakelijk is naar de gebruiker van de software, dus als iemands 3d printer oververhit en ontploft door dit model dan ben je beschermd via de licentie. Maar de NS heeft niets te maken met die tekst.
Als de sleutel ook een legitiem doel heeft (bv. verwarmingsradiatoren openen) en dat is serieus vol te houden, dan kun je het op die grond gooien. Maar zet er dan niet bij “Uiteraard niet bedoeld om de trein snel uit te komen ;)” of zo. Dan sta je wellicht toch weer strafbare feiten uit te lokken.
Kortom, het gaat niet per se om de sleutel of het 3d cad bestand waarmee de sleutel te printen is. Minstens zo belangrijk is hoe je dit presenteert, waartoe je mensen aanzet of uitlokt.
Arnoud
Valt voor mij onder de de categorie: Aanzet tot levensgevaarlijke acties. Stel je de “idioot” die “voor de kick” bij een rijdende trein op een overvol treinbalkon de deuren opent. … En jij hebt de tekening voor de sleutel geleverd …
Deuren openen is naar mijn weten niet mogelijk met deze sleutel, alleen sluiten.
Nee deze sleutel is voor het open en sluiten van trein deuren maar ook conducteurs-hokjes. Overigens als je de deuren van een rijdende trein opent krijgt de machinist een signaal en zal meteen stoppen.
Bij een snelheid van 140 km/u heeft een trein dan toch nog wel even nodig om tot stilstand te komen …
De remweg is ongeveer een kilometer bij 130 KM/U dus het duurt wel even voor de trein stil staat. Daarbij zullen de passagiers ook flink moeten remmen, anders gaan ze sneller naar voren dan de trein. Een dergelijke noodstop zal de boel behoorlijk door elkaar gooien. Dit is ook waarom er bij een noodstop ook gewonden in de trein vallen. Verder maakt een noodstop de wielen behoorlijk vierkant en wordt mogelijk ook het spoor beschadigd omdat de metalen wielen over de metalen rails glijden, met een laagje zand erbij dat tijdens het remmen wordt gestrooid bij het wiel om beter grip te krijgen. De schade bij een dergelijke noodstop kan dus behoorlijk oplopen…
Conducteursruimtes gaan in al het materieel (behalve plan V en SGM) tegenwoordig met de NS DOM sleutel, niet meer met deze sleutel. Alleen sluitsignaal kan er nog maar mee gegeven worden. Tenzij iemand anders aan kan tonen?
Deze driekant-noksleutel is alleen geschikt om deuren mee te sluiten. Openen is niet mogelijk, dat doet de Mcn met een schakelaar in de cabine. Het is niet mogelijk de deuren te openen als de trein rijdt. Misschien wel met de noodvoorziening (waarschijnlijk niet), maar dat ga ik niet proberen. Overigens staat er vast in de Wet Personenvervoer 2000 een artikel dat dit soort onbevoegde handelingen strafbaar stelt.
Ik heb die hele wet doorgelezen maar kan nergens een artikel vinden dat gaat over onbevoegd deuren sluiten…
Zo gaat dit verhaal ook op voor de 3D geprinte wapen waar een tijdje geleden ophef over was. Kunnen we nu de ontwerper aansprakelijk stellen als er iemand neergeschoten word met dit geprinte wapen? Of is de fabrikant (iemand die het wapen geprint heeft) dan aansprakelijk? Als ik even advocaat van de duivel mag spelen: dit geld dan toch net zo hard voor conventionele wapen fabrikanten en handelaren? Je weet als fabrikant en handelaar waar het voor gebruikt word en de intentie van de gebruiker kan ook geraden worden. Het lijkt mij niet dat mensen weg kunnen komen met de stelling: “Zo’n wapen staat leuk in de kast, daarom kocht ik hem.”.
Als jij een wapenwinkel hebt en iemand vraagt om een goed pistool om een overval mee te plegen dan ben je inderdaad mede verantwoordelijk.
Een wapen is in sommige gevallen legaal en zo kan je onder je verantwoordelijkheid uitkomen. Bij een wapen geheel gemaakt van kunststof met kunststof kogels zodat het niet gedetecteerd kan worden, wordt het al snel twijfelachtig wat mij betreft.
Vergelijk het met van Anraat die veroordeelt is wegens het leveren van grondstoffen die gebruikt konden worden voor gifgas aanvallen.
Hoe werkt dat dan met zo’n hardplastic taartmes van de Hema, of zelfs maar een gewoon mes uit de winkel? Het feit dat iets op een bepaalde manier gebruikt kan worden, maakt nog niet dat ik als maker of verkoper aansprakelijk ben voor een misdrijf of onrechtmatige daad die een ander met dat ding pleegt.
Dat wordt volgensmij in dit artikel en de reacties juist uitgelegd: Als je het verkoopt in omstandigheden waarin je kunt vermoeden dat er illegaal gebruik van zal worden gemaakt, ben je verantwoordelijk, anders niet. In de meeste gevallen is een product dat ook duidelijke legale toepassingen heeft derhalve geen probleem.
Ik heb thuis drie keramische messen. Die zijn mooi om te zien want het lemmet is wit inplaats van metaalkleurig. Daarnaast zijn ze behoorlijk scherp. Probleem is alleen dat keramiel dus geen metaal is en dus niet door metaaldetectoren wordt opgepikt. Fabrikanten van dit soort messen weten dit en voegen daarom vaak enkele metalen onderdelen toe aan het geheel om te zorgen dat ze toch weer door metaaldetectoren worden herkend. Dit mede doordat er een behoorlijke discussie is over of dit soort messen ny wel of geen gevaar vormen op b.v. vliegvelden en in vliegtuigen. En dat is tevens het probleem wat men heeft met andere 3D wapens zoals pistolen. Hierdoor kunnen mensen niet alleen zelf hun wapens produceren, ze kunnen het ook nog eens doen met materialen die men niet met de scanners op een luchthaven kan oppikken.
Dit zal voorlopig nog wel een discussiepunt blijven.
Toch denk ik dat goede regelgeving op dit punt nog wel even op zich kan laten wachten. Hoewel 3D technieken steeds populairder worden is de techniek zelf nog vrij complex. Je hebt de juiste software nodig en veel van de benodigde software heeft een redelijk hoog prijskaartje. Daarnaast zul je ook een 3D printer nodig hebben die met de juiste materialen kan printen. Ook daar is het prijskaartje nog hoog. Verder moet je weten hoe je alles in elkaar zet en alle geprinte onderdelen moeten geinspecteerd worden op onregelmatigheden. Een kleine verdikking in de loop van je 3D pistool kan er immers voor zorgen dat je minder handig bent na gebruik… En het 3D pistool moet ook nog door iemand ontworpen worden. Maar als je bedenkt dat terroristen in landen zoals Afghanistan gewoon zelf hun kalashnikovs kunnen bouwen met normaal handenarbeid en niet via 3D printers, dan vraag ik mij ook af waarom we deze discussie hebben. Zelfbouw-wapens zijn niet nieuw. Het enige nieuwe is de manier waarop we de materialen vorm geven…
In Rotterdam is een winkel waar ik spullen kan (3D) printen. Hema doet het ook. Er komen steeds meer mogelijkheden om aan 3D geprinte spullen te komen zonder ervoor een 3D printer aan te schaffen. Hema kennende zal het waarschijnlijk ook wel met vereenvoudigde software komen om 3D voorwerpen te tekenen (voor de leken).
Ja, het is mogelijk om je ontwerp te laten printen, zoals bij de Hema, maar ook dat is redelijk prijzig. De Hema rekent prijzen vanaf 20 euro. Bij ShapeWays kon dit al een paar jaar. ShapeWays is tegenwoordig al een stuk goedkoper maar blijft kostbaar per onderdeel. Plus, het laat een spoor achter en mogelijk dat ze bij Hema beseffen dat je een wapen bij ze laat maken… Betreffende software… De software zal niet het grootste probleem zijn. Maar je moet met die software in 3D je ontwerp uittekenen en dat is nog een beetje een uitdaging. Het probleem zal vooral zijn dat de software niet gebruikersvriendelijk genoeg is voor de gemiddelde gebruiker. En bepaalde onderdelen van vuurwapens vereisen een behoorlijke precisie. Een precisie die van de gebruiker toch enige wiskunde-kennis vereist. Of anders software met veel ingebouwde modellen voor allerlei patronen en lettertypes. Maar of je daar makkelijk een vuurwapen van kunt maken?
Het is ook legaal in een hoop situaties, zoals het artikel beschrijft, om sleutels te printen. Het doel van een sleutel is om deuren te openen. Het doel van een wapen is om te schieten. De vraag is dus: zijn alle deuren, bedoeld voor deze sleutel, legaal om te openen? En zijn er dingen om legaal op te vuren met een wapen?
Het is ook legaal om sleutels te printen maar als deze sleutel van de NS alléén op de deuren van de NS past dan zie ik echt geen legitiem doel voor de sleutel.
Het gaat er om of je redelijkerwijze kan vermoeden of iets voor illegale zaken gebruikt gaat worden. Als ik mijn auto uitleen aan iemand die me verteld deze nodig te hebben voor een bankoverval, dan ben ik medeplichtig. De auto kan ook gebruikt worden voor legale zaken maar dat maakt niet uit. Ook de chemicaliën die aan Irak geleverd werden, konden voor legale doeleinden gebruikt worden.
Bepaalde modellen van deze sleutels zijn ook bruikbaar om radiatoren te openen (voor ontluchting). Dat is dan op zich een legitiem doel, en dat een treinenfan daarbij het model van de NS-sleutel wil gebruiken, tsja ach. Een ander heeft een aansteker in de vorm van een Ferrari.
Waarom je zo’n ding in je hand zou hebben terwijl je in een trein bij een deur staat, is dan weer een heel andere vraag. Welke radiator ga je daar ontluchten?
Je hebt dan wel een hele grote radiator hoor…..
Dan zou er geen vraag meer zijn of het legitiem is om een sleutel te printen. Dan rest de vraag is het aantoonbaar dat op het moment dat iemand de vraag stelt; “kan je voor mij een trein sleutel printen?” dat deze illegale handeling er mee wil gaan plegen.
De sleutels hebben ook een verzamelwaarde. Net als bijvoorbeeld de deurbedieningspanelen, noodremmen en dergelijke objecten die bijvoorbeeld op marktplaats aangeboden worden. Ook zou hier voor stichtingen die museummaterieel beheren een voordeel in kunnen zitten, mochten ze niet (meer) aan de metalen versie kunnen komen. Ze zouden dan hun eigen sleutels kunnen printen.
Volgens mij is dat een beetje hetzelfde als een postzegel verzamelaar die een zeldzame postzegel download en uitprint. Het gaat er bij verzamelaars toch juist om dat het echt is.
Voor een museum zou het theoretisch nog wel kunnen maar aangezien deze sleutels nog gewoon in gebruik zijn, lijkt het me voor een museum niet zo moeilijk een echt exemplaar te bemachtigen. Een replica van een mummie kan ik me voorstellen maar van zo’n sleutel…..
Maar nogmaals, het gaat er niet zo zeer om of je een legitiem doel kunt bedenken. Als jij het ontwerp van die sleutel op een forum van treinverzamelaars aanbiedt, is het waarschijnlijk geen probleem. Doe je dat op kwajongens.nl in het topic
treinsurfendan is het echt een ander verhaal.Eens. Toch ken ik persoonlijk in ieder geval 1 persoon welke ik blij zou kunnen maken met een 3D print hiervan. Al zou het alleen maar zijn zodat hij wat vaker met zijn verzameling deurbedieningstableau’s zou kunnen spelen zonder de echte sleutels te beschadigen…
Het extreme aan dat voorbeeld is dat grondstoffen bijna altijd “dual use” zijn, en pistolen in de praktijk niet. Er zit dan ook een sterk politiek aspect aan die veroordeling; dit is niet puur een kwestie van misdaadbestrijding.
Was er niet ook een keer iemand in Nederland veroordeeld voor het verkopen van een oscilloscoop aan Pakistan (of vergelijkbaar land)? Of was dat ook van Anraat? Bij een oscilloscoop kan je het niet eens meer serieus hebben over “dual use”: dat is 99% legitiem (vreedzaam, legaal) en niet meer dan 1% illegaal. Het schijnt dat oscilloscopen toentertijd (nog steeds??) niet naar bepaalde landen mochten worden geëxporteerd omdat ze gebruikt zouden kunnen worden bij de ontwikkeling van kernwapens of zo.
Dat wordt vaak apart geregeld: men maakt lijsten of categorieën van verboden producten, en die mag je dan niet exporteren naar het enge kernwapenwillende land, punt. Staan knikkers op die lijst, dan mag je geen knikkers aan ze leveren. Ook als je met de beste wil van de wereld niets kwaadwillends kunt bedenken dat wie dan ook met knikkers kan doen.
Pistolen zijn ook dual use (aanval of verdediging). Waar het om gaat is of je kan vermoeden waar het voor gebruikt gaat worden. Voor veel producten die dual use zijn, zijn ook gewoon export vergunningen nodig en naar dubieuze landen (bijv Noord Korea of Iran) zal je erg moeilijk zo’n vergunning kunnen krijgen.
Over de veroordeling van Van Anraat weet ik eigenlijk te weinig af, behalve dan dat hij veroordeeld was voor het leveren, wat, m.i., vergelijkbaar is met het leveren van een wapen of een 3d geprinte sleutel.
Leg eens uit waarom je een 3D-model van die sleutel zou maken en uploaden…
Het maken van het model levert ervaring met het betreffende 3d programma op. Het object zelf is redelijk simpel. De sleutels zelf zijn niet zo makkelijk aan te komen, en daardoor kan (voor bijvoorbeeld) een verzamelaar een 3d print ervan ook waarde hebben.
De Wet Personenvervoer 2000 heeft in artikel 72 staan:
Lijkt mij dat je hier wat mee kan?Ik zie niet hoe het bezit van een sleutel met dit artikel aangepakt kan worden. Gebruik (onder bepaalde omstandigheden) wel; ook het tonen, wanneer dat gebeurt in een poging de orde te verstoren.
Dank je Dennis. Natuurlijk is er voor elke situatie een kapstokartikel te vinden.
Lijkt jou het strafbaar om op een station (stilstaande trein) de deur dicht te doen met deze sleutel? Er is immers ook een gewone knop voor dat doel. Maar ergens voelt het niet de bedoeling met die sleutel te werken.
@Mathfox; het bezit van de sleutel op zichzelf verstoort dat niet, daar geloof ik niet direct in.
@Arnoud; het dichtdoen van één deur kent een knop. Het dichtdoen van alle deuren tegelijk (waar die sleutel o.a. voor is) niet zozeer. Ikzelf ken bijvoorbeeld de procedures rondom dat soort zaken niet. Waar let je op, welke kant draai je op en hoever? Moet je hem vasthouden? Wat controleer je alvorens je er gebruik van maakt? Wanneer mag je de sleutel wel gebruiken en wanneer niet (Tanken bij een diesel? Tijdens het schoonmaken? Welk proces zet ik in gang met zo’n sleutel) en hoe reageert de écht conducteur of machinist hierop?
Ik denk dat daarmee toch wel tot de conclusie kom dat door het gebruik van zo’n sleutel de goede bedrijfsgang wordt of kan worden verstoord.
@Dennis: het gebruik (draaien) van de sleutel start de sluit- en vergrendel procedure voor de andere deuren. Als je daarna het magische “deuren zijn gesloten” signaal aan de machinist geeft kun je de trein laten vertrekken terwijl de conducteur nog op het perron staat. Kortom, je kunt de sleutel zo gebruiken dat de goede bedrijfsgang wordt gestoord.
P.S. Ik ken uit mijn studententijd een paar (toen ook studenten) personen die als vrijwilliger bij een stoomtrein project in het bezit waren van zo’n sleutel. (En historisch conducteursuniform.)
Écht spannende dingen kun je (gelukkig) niet meer met de rijtuigsleutel, daar zit tegenwoordig netjes een DOM-slot. Maar je kunt inderdaad centraal de deuren sluiten en, als de conducteur niet snel genoeg is om te komen / zijn portofoon te pakken, de trein laten vertrekken zonder conducteur. Zo moeilijk is dat niet, als je een keertje oplet bij de conducteur dan weet je het. Verder kun je aan de noodrem trekken en deze meteen terug draaien en afhankelijk van het materieel wat spelen met de deuren naast het sluiten an sich. Al met al genoeg om de openbare orde te verstoren lijkt mij zo.
Voor de NS-noobs: wat is een “DOM-slot”?
Dat is niet zozeer een NS-term, maar gewoon een slotenmerk. 🙂
http://www.dom-sicherheitstechnik.com/
Een DOM-slot/sleutel is inderdaad geen spoorterm maar gewoon een slot van de fabrikant DOM. In bijna al het materieel zijn de sloten vervangen of uitgebreid met een DOM-slot. Afhankelijk van het type sleutel wat je hebt / bij je functie hoort kun je dat slot los maken of niet.
De “gecombineerde rijtuigsleutel” is wat je op het plaatje bij dit artikel hebt staan. Dat ding is in principe voor normale stervelingen niet te krijgen, en heeft naast de normale vierkantsleutel, te vinden bij de bouwmarkt, een aangepaste driehoeksleutel van een afwijkend formaat en met een “lipje” onderop voor de deurvergrendeling. Die vind je niet bij de lokale bouwmarkt en op Marktplaats leveren die dingen minimaal €50 op. Genoeg verzamelaars voor te vinden.
Vanaf http://www.spoorforum.nl/spoorforum/phpBB3/viewtopic.php?f=15&t=3537:
Zijn noodremmen niet allemaal verzegeld? In de huidige beneluxtrein en de fyra/intercity direct in ieder geval wel. En, even voor de duidelijkheid, het is niet mogelijk om de deuren te openen met de driehoeksleutel, niet tijdens het rijden (> 5KM/u) of in stilstand zolang de mcn de deuren niet heeft ontgrendeld?
Nee, niet overal. En ik heb het over spelen, maar check daarvoor de handleidingen maar, want dat wijkt wel heel erg af van de discussie hier 🙂
Lijkt me geen spelen meer als je er bewust dingen mee gaat doen waarvan je zou moeten weten dat het ofwel schade toe kan brengen ofwel de dienstverlening verstoort. Zoals eerder gezegd werdt, het hebben van zo’n sleutel is wat anders dan ‘m op elke treinreis meenemen.
NS Sleutel Het 3D printen op zich is geen probleem. Zoals eerder al genoemd gaat het er om wat je doet.
het printen van die sleutel mag maar gebruik maken van de sleutel is strafbaar
Bij een sleutelwinkel is het mogelijk(als het een goede is) om een “Noksleutel” (dat is zijn naam) te kopen. Deuren van een trein worden centraal gesloten en zijn tijdens de rit niet te openen. Noksleutels worden soms zelfs te koop aangeboden op MP en dat is niet verboden. In Belgie hebben ze een noksleutel zonder nokje,..das nog makkelijker
Toch heb ik een HC wel een aantal keer maar 1 deur zien openen na sleutelen (VIRM, ICMm), bij een situatie waarbij een S&V team moest helpen met een amokmaker. MCN werd via porto gevraagd niet te ontgrendelen, HC sleutelde en drukte de deur met de gele knop open. Stel stond wel stil aan een perron overigens, niet tijdens de rit. Zou dat tijdens de rit ook werken?
En zelfs de DOM-sleutels (HC en MCN modellen) worden via marktplaats aangeboden. Bij sleutelwinkels heb tot nu toe alleen verwarmings/liftdeur sleutels gezien, maar die missen het nokje. Of ze passen, geen idee, maar waarschijnlijk sleutelen ze niet goed…
Klopt, als de noksleutel er in word gedaan en men draait naar rechts dan veranderd de functie van de knoppen. Dit is alleen bij stilstand mogelijk. Bij mat 64 en ouder materieel kon het wel tijdens de rit. Bij de nieuwere SLT is het weer anders want als men daar de noksleutel er in stopt en naar rechts draait tijdens de rit word het ineens de omroep en kan de hc praten tegen de microfoon in de wand. grtsss
Wat hier staat klopt eigenlijk niet helemaal.
-Bij het draaien van van de sleutel veranderd niks aan de functie van de knoppen. De enige “verandering” is dat, wanneer de vergendeling actief is, je de deur alsnog kan openen zodra de sleutel in het contact zit (zoals R beschreef). Op het moment van draaien word de ontgrendel-draad onderbroken (waardoor het overname-contact afvalt) en alle deuren sluiten. De sleutel opent ook een wissel-contact en vervangt bij jouw deur de ontgrendel-draad voor permanente voeding, waardoor de deur permanent ontgrendeld is en niet zal sluiten.
-In België hebben de sleutels ook een nokje (ik was zelf ook in de veronderstelling van niet). Waar in Nederland de sleutel 90° draait en in zijn positie “klikt” (vergelijkbaar met een draaiknop op een oven) heet een groot aantal aantal Belgische treinen een slot dat 45° draait en terug veert zodra je los laat. Hierdoor kunnen Belgische conducteurs hun sleutel uitnemen tijdens het sluitproces.
-Bij mat 64 kan de deur niet open tijdens het rijden, bij geen enkel materieel (gelukkig). Zodra het 5kmh ventiel activeert zal de deur no matter what sluiten en vergendelen. Net als een Belgische sloten veert deze terug.
-Het sleutelgat van SLT verandert niet van functie. De noodintercom (onder de noodrem) heeft een eigen noksleutel-gat waarmee men inderdaad kan omroepen.