Hoe disclaim ik aansprakelijkheid voor mijn gebruikers?

Een lezer vroeg me:

Heb jij een standaardtekst voor me waarmee ik mijn aansprakelijkheid voor mijn gebruikers even netjes disclaim? Ik run een groot forum en heb geen zin in claims van fotografen en andere grapjassen. Die wil ik bij mijn gebruikers neer kunnen leggen.

Er is geen toverformule waarmee je aansprakelijkheid voor handelen van je gebruikers kunt uitsluiten. Disclaimers (al dan niet via onze generator gemaakt) waarin staat van wel, zijn dus juridisch krachteloos. Aansprakelijkheid is een wettelijk concept, dat niet eenzijdig kan worden aangepast.

Natuurlijk kun je contractueel je aansprakelijkheid beperken, maar dat werkt dan alleen tegen partijen die dat aanvaarden. Tegenover je gebruikers kun je dus zeggen “ik ben niet aansprakelijk voor de gevolgen van dataverlies of downtime”, want die moeten er mee akkoord gaan om op het forum te mogen. Tegenover een fotograaf met een claim wegens auteursrechtinbreuk werkt dat niet.

Er is een juridische oplossing voor deze situatie en die heet de vrijwaring. Wanneer iemand een vrijwaring afgeeft, verklaart hij eventuele juridische geschillen die de gevrijwaarde krijgt, op zich te nemen en uit eigen zak op te lossen. Je kunt dus je gebruiker laten verklaren dat hij je vrijwaart van claims van derden over de inhoud die zij plaatsen. Daarnaast kun je natuurlijk in je voorwaarden opnemen dat je gebruiker die schade volledig moet vergoeden.

Beiden hebben alleen een heel praktisch probleem: als je niet weet wie je gebruiker is, of hij heeft het geld niet, of de incasso is hoger dan de schadeclaim, dan heb je er weinig aan. Naar de klager helpt ook een vrijwaring niet, want een vrijwaring is pas effectief als de rechter je toestaat die ander in vrijwaring te laten opdraven. En dan moet je dus weten wie het is.

Ik kan me moeilijk voorstellen dat er forumgebruikers zijn die bereid zijn hun naam en adres te geven zodat de eigenaar ze aansprakelijk kan stellen of een vrijwaring kan inroepen. Je neemt dus een zeker risico als forum-eigenaar; meer dan goed modereren en snel reageren op klachten zit er niet in.

Arnoud

15 reacties

    1. Dat klopt. Je bent niet aansprakelijk voor user generated content als je geen selectie of filtering toepast en als je adequaat reageert op klachten (notice/takedown). Pas je wel filtering toe, zoals bij moderatie, dan geldt die uitzondering niet. Wel moet dan nog steeds worden aangetoond dat je iets fóut deed door die content door de moderatie te laten, maar helaas is de rechtspraak daar vaak erg makkelijk in: je liet het door, dat was je fout.

      1. Wat als je alleen moderatie doet als je klachten krijgt (van gebruikers of van derden)? Dan is bij alles waar je geen klachten over krijgt de situatie het zelfde als bij niet-filteren: je hebt het niet gezien, dus je hebt niet kunnen controleren of het goed/fout is, dus je bent er niet voor aansprakelijk. Klopt dat idee?

        Wat als je moderatie volledig geautomatiseerd gebeurt? Wat als je moderatie voor 100% aan je (eventueel anonieme) gebruikers over laat? Als in dat laatste geval de modererende gebruiker aansprakelijk kan zijn, dan is dat een mooie loophole: als forum-beheerder ben je niet aansprakelijk, maar er is toevallig een heel actief modererende gebruiker, die niet aansprakelijk gesteld kan worden doordat ‘ie anoniem is. Of jij als forumbeheerder toevallig ook die anonieme gebruiker bent? Bewijs het maar eens.

        Wat een enorme juridische puinzooi trouwens. Als je constateert dat het mogelijk is om anoniem dingen op het internet te zetten, dat het gewenst is dat die mogelijkheid bestaat, juist omdat je dan niet aangeklaagd kan worden (de mogelijkheid aangeklaagd te worden heeft een “chilling effect” op de uitingsvrijheid), dat het dus ook toegestaan moet zijn om de anonimiteit van anderen te beschermen, is het dan niet eenvoudiger om toe te gaan naar een systeem met volledige uitingsvrijheid?

        Dat vereist natuurlijk wel een volwassen cultuur. Zo’n vrij internet zal altijd wel een groot aandeel aan smerige uitingen blijven bevatten, maar we moeten die leren te negeren. Als een twitter-trol president van de VS kan worden, hebben we nog een lange weg te gaan.

        1. Ik denk niet dat het aan een vrij internet ligt. Je moet maar eens kijken wat jongeren op straat op gebouwen graffiti’en of op de achterkant van een stoel/bank in de bus schrijven of (al dan niet in dronken toestand) op straat naar elkaar schreeuwen… komt trouwens ook onder ouderen wel eens voor, met name aanhangers van bepaalde partijen. Ook allemaal “smerige uitingen”. Is m.i. dus meer een maatschappelijk probleem dan een “vrij internet”-probleem.

        2. Wat als

          Ik denk dat je je dan al op glad ijs begeeft, omdat jij ervoor kiest het ene type moderatie wel toe te passen en het andere niet. Aan de andere kant zal de soep niet zo heet worden gegeten…? Die rechter zit er niet voor niets tussen, die kijkt naar alle omstandigheden – voor zover je ze aanvoert en onderbouwt.

          Postbedrijven zijn ook doorgeefluiken, dat wil niet zeggen dat ze helemaal nooit filteren. Een pakje dat er van buiten uitziet als een bom, zal wel even voor nadere studie opzij worden gelegd.

          Op een forum kan ik me voorstellen dat je overlastveroorzakers eruitfiltert (bijv. iemand die 10 keer per seconde hetzelfde bericht post), maar dat zal de doorgeefluikstatus toch niet schaden?

          Aan de andere kant zul je, als je wel op taalgebruik filtert, maar onder het motto van ‘ik ben toch geen auteursrechtenspecialist?’ foto’s met rust laat, minder sterk staan, gok ik.

        3. Over volledig geautomatiseerde moderatie: je bent als site-beheerder niet aansprakelijk als je (onder meer) louter van een ander afkomstige informatie opslaat (art. 6:196c lid 4 BW). Zodra je als beheerder meer doet dan het enkele opslaan (en weergeven), ben je aansprakelijk. Met zo’n geautomatiseerd of user-based moderatiesysteem oefen je zelf invloed uit op de inhoud van je website. Je hebt immers het moderatiesysteem in het leven geroepen, en daarmee bepaald dat sommige berichten bovenaan moeten komen of juist verborgen moeten blijven.

        4. De anonieme uitingen van internetters blinken vooral uit in smadelijke beledigingen, rascisme, discriminatie, antisemitisme en haatzaaien. Het lijkt me terecht dat internetfora en andere user generated platforms dergelijke strafbare content zo snel mogelijk moeten verwijderen als ze modereren of als ze er op gewezen worden. En niet alleen bij duidelijk strafbare content maar ook bij content die duidelijk bedoeld is om andere personen schade te doen zoals wraakporno.

  1. Eventuele andere mogelijkheden:
    1. Ga in een jurisdictie zitten waar je als forum-beheerder niet aansprakelijk gesteld kunt worden (je zult dan mogelijk moeten emigreren). Hoe goed is de bescherming van forum-beheerders in Nederland?
    2. Laat je forum anoniem hosten door een andere partij. Die andere partij, die anonieme hosting aanbiedt, is dan natuurlijk kwetsbaar, en zal dus in een geschikte jurisdictie moeten zitten en/of een behoorlijke vergoeding vragen voor het risico. Dat laatste vereist natuurlijk anonieme betalingen; wat Bitcoin-expertise is dan geen overbodige luxe.
    3. Host je forum anoniem als hidden service, bijv. in het TOR-netwerk. Nadeel is natuurlijk dat veel mensen nog geen gebruik maken van zulke software en je site dus niet goed kunnen bereiken.

    Opties 2 en 3 gaan er van uit dat je zelf anoniem blijft; dat is niet altijd een optie. Soms is een forum inherent gekoppeld aan een clubje in de echte wereld, en dan weet iedereen in dat clubje natuurlijk wie de forum-beheerder is. Optie 1 is nogal ingrijpend. Het wordt allemaal een beetje praktischer voor Nederlandse forum-beheerders als Nederland zelf een geschikte jurisdictie wordt voor optie 1.

    PS. andere optie: zijn er aansprakelijkheidsverzekeringen die dit soort dingen dekken? Dan hoef je niet eens anoniem te werken, je hoeft alleen een verzekeraar te hebben die rijk genoeg is om alle claims op zich te nemen.

  2. 1. Ga in een jurisdictie zitten waar je als forum-beheerder niet aansprakelijk gesteld kunt worden (je zult dan mogelijk moeten emigreren).

    Als jij je op een Nederlands publiek richt, kun je in Nederland aansprakelijk worden gesteld.

    1. Zolang je geen binding hebt met Nederland (en de EU) is dat geen enkel probleem; zolang je volgens de wetten van het land waar je zit niets fout doet, zal zo’n buitenlandse overheid de uitspraak van een Nederlandse rechter niet honoreren. Wel lastig als je enkel de NL nationaliteit hebt, en dus eens in de 10 jaar je paspoort moet verlengen.

  3. Leuk en aardig, maar hoe is de praktijk? Jan en allemaal kan met een paar keer klikken een forum in elkaar draaien, zonder ook maar iets van zijn rechten of plichten af te weten. En dus volledig naar eigen goeddunken te werk gaan.

    1. In de praktijk zal het er dus op neer komen dat die “Jan en allemaal”, die niets “van zijn rechten of plichten [afweet]”, gewoon aan de slag gaat met een forum, en dan inderdaad een behoorlijk juridisch risico loopt. Ik ben er daarom zelf een voorstander van dat de wet zo wordt aangepast dat een forumbeheerder niet aansprakelijk is voor wat gebruikers doen, of ‘ie nou wel of niet modereert.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.