Waarom een vrijwaring eigenlijk een bom onder je aansprakelijkheid legt

Wie contracten onderhandelt, weet dat het beperken van aansprakelijkheid een van de heetste hangijzers is in de discussie. De aansprakelijkheid is immers het risico dat de leverancier neemt, en dat moet in verhouding zijn tot de waarde van de deal. Wat me daarbij steeds vaker opvalt, is dat er nauwelijks aandacht wordt gegeven aan de verplichting tot vrijwaren. En dat is vreemd, want een vrijwaring is juridisch gezien een superaansprakelijkheid waar je vaak ook nog eens niet tegen verzekerd bent. Wat te doen met deze contractuele bermbom?

Het concept vrijwaring wil juridisch zo veel zeggen als dat je de ander afschermt, oftewel vrijwaart, tegen een claim die een derde bij hem neerlegt. Een bekende situatie is de auteursrechtvrijwaring: lieve klant, als iemand beweert dat mijn software zijn auteursrecht schendt, dan spring ik er voor en los ik het op. Zo laat je als leverancier zien dat je gelooft in je rechten.

Maar wat betekent “los ik het op” dan eigenlijk? Nou ja, vrij simpel. Jij gaat in discussie met die derde, en als het moet ga jij naar de rechter om zijn claim aan te vechten. Of hij klaagt je klant aan, maar jij springt er tussen en stelt jezelf in de plaats van je klant. Je komt dan in het beklaagdenbankje terecht en moet de schadevergoeding, advocaatkosten et cetera betalen die deze derde komt eisen.

Ja, dat is een forse kostenpost. Vrijwaringen zijn dan ook dure grappen om te geven. Toch worden ze meestal als eenvoudige standaardzinnetjes in een contract opgenomen en laten beide partijen hem staan. Dat is vreemd, helemaal als je bedenkt dat vrijwaren buiten je beperking van aansprakelijheid valt.

Wacht, wat? Ja precies: ook al ben je beperkt aansprakelijk, als je een vrijwaring geeft dan ga je tot de laatste cent betalen waar je voor vrijwaart. Dat is immers de plicht die je vrijwillig op je genomen hebt. En als je jezelf tot iets verplicht, dan moet je het doen.

Sommige ondernemers denken dan, dat komt goed want ik ben verzekerd voor aansprakelijkheid. En dat is leuk en aardig, maar een plicht tot vrijwaring is geen verplichting tot schade vergoeden. Bij vrijwaring doe je immers meer, je betaalt dan ook kosten en dergelijke die niet als schade bij jou zouden zijn gekomen. Je verzekeraar kan dus rustig weigeren uit te keren als je een vrijwaring moet nakomen.

Een goed leverancier weigert dus vrijwaringen in zijn contracten op te nemen, tenzij hij zeker weet dat hij deze kan dragen en/of de kans dat ze zich voordoen minimaal is. Of, als het echt moet, hij neemt een expliciet plafond op tot waar zijn vrijwaringsplicht gaat.

Arnoud

Hoe disclaim ik aansprakelijkheid voor mijn gebruikers?

Een lezer vroeg me:

Heb jij een standaardtekst voor me waarmee ik mijn aansprakelijkheid voor mijn gebruikers even netjes disclaim? Ik run een groot forum en heb geen zin in claims van fotografen en andere grapjassen. Die wil ik bij mijn gebruikers neer kunnen leggen.

Er is geen toverformule waarmee je aansprakelijkheid voor handelen van je gebruikers kunt uitsluiten. Disclaimers (al dan niet via onze generator gemaakt) waarin staat van wel, zijn dus juridisch krachteloos. Aansprakelijkheid is een wettelijk concept, dat niet eenzijdig kan worden aangepast.

Natuurlijk kun je contractueel je aansprakelijkheid beperken, maar dat werkt dan alleen tegen partijen die dat aanvaarden. Tegenover je gebruikers kun je dus zeggen “ik ben niet aansprakelijk voor de gevolgen van dataverlies of downtime”, want die moeten er mee akkoord gaan om op het forum te mogen. Tegenover een fotograaf met een claim wegens auteursrechtinbreuk werkt dat niet.

Er is een juridische oplossing voor deze situatie en die heet de vrijwaring. Wanneer iemand een vrijwaring afgeeft, verklaart hij eventuele juridische geschillen die de gevrijwaarde krijgt, op zich te nemen en uit eigen zak op te lossen. Je kunt dus je gebruiker laten verklaren dat hij je vrijwaart van claims van derden over de inhoud die zij plaatsen. Daarnaast kun je natuurlijk in je voorwaarden opnemen dat je gebruiker die schade volledig moet vergoeden.

Beiden hebben alleen een heel praktisch probleem: als je niet weet wie je gebruiker is, of hij heeft het geld niet, of de incasso is hoger dan de schadeclaim, dan heb je er weinig aan. Naar de klager helpt ook een vrijwaring niet, want een vrijwaring is pas effectief als de rechter je toestaat die ander in vrijwaring te laten opdraven. En dan moet je dus weten wie het is.

Ik kan me moeilijk voorstellen dat er forumgebruikers zijn die bereid zijn hun naam en adres te geven zodat de eigenaar ze aansprakelijk kan stellen of een vrijwaring kan inroepen. Je neemt dus een zeker risico als forum-eigenaar; meer dan goed modereren en snel reageren op klachten zit er niet in.

Arnoud

Videosite 123video aansprakelijk voor uploads door gebruikers

Kim Holland heeft aan het langste eind getrokken in een rechtszaak tegen de videowebsite 123video, meldde DePers.nl gisteren. Op de videowebsite waren filmpjes van de pornoster geupload, en de rechtbank Amsterdam oordeelt nu dat de site-exploitanten daarmee het auteursrecht van Holland geschonden hebben. Dat het gebruikers waren die de filmpjes uploadden, acht de rechtbank irrelevant: omdat 123video de filmpjes bekeek en zo nodig verplaatste naar de juiste categorie, kan ze niet meer claimen slechts een dienstverlener te zijn.

Op 123video kunnen gebruikers zelf filmpjes uploaden in diverse categorieën, waaronder “XXX – Erotiek & Sex”. Eind 2007 en begin 2008 werden er filmpjes geüpload van Kim Holland, die daarvoor de site aansprakelijk stelde. De site had de uploader in vrijwaring opgeroepen, maar dat bleek uiteindelijk geen praktisch haalbare kaart. 123video verweerde zich vervolgens zelf, met als hoofdargument dat zij niet aansprakelijk is voor auteursrechteninbreuk. 123video ziet zich als een tussenpersoon, een dienstverlener die mensen filmpjes laat uploaden maar zelf geen bemoeienis heeft met de inhoud. En volgens art. 6:196c BW is zo’n tussenpersoon niet aansprakelijk voor eventuele inbreuken door uploaders.

De rechtbank denkt daar anders over:

123 Video komt met volledige kennis van de gevolgen van haar gedrag tussen om aan bezoekers van haar site toegang tot beschermde werken te verlenen. Zij heeft op haar website een aparte categorie voor pornovideo’s aangemaakt, waardoor de op haar site geplaatste pornovideo’s voor gebruikers eenvoudig toegankelijk zijn. Video’s die in de categorie XXX niet thuishoren, maar daar desalniettemin zijn geplaatst, verplaatst 123 Video (al dan niet na een melding) naar een andere categorie.

Daarbij neemt de rechtbank voor onweersproken en dus waar aan dat:

Bijna alle andere grote online pornosites hebben hetzelfde gedaan: eerst veel materiaal naar de site laten uploaden. Dat genereert het nodige verkeer naar de site. … Zodra er voldoende verkeer naar de site is, wordt de content gelegaliseerd. … De rechtbank houdt het er daarom voor dat de aanwezigheid van illegale content binnen de categorie XXX eerder regel dan uitzondering was.

123video faciliteert dus niet slechts het uploaden van filmpjes maar publiceert ze zelf opnieuw. En daarbij mag ze géén beroep doen op de uitsluiting voor aansprakelijkheid voor tussenpersonen: 123 laat zich “wel degelijk in met de van gebruikers afkomstige informatie, alsmede dat zij controle heeft over die informatie en de gebruikers van de website van 123 Video”.

Hier schemeren de vonnissen uit de Mininova– en Stokke/Marktplaats-zaken doorheen: van een dienstverlener mag worden verwacht dat hij maatregelen neemt tegen illegale content, en als dat onvoldoende blijkt dan kan hij aansprakelijk worden gehouden voor de schade. Maar de rechtbank neemt hier wel erg makkelijk aan dat 123video te weinig heeft gedaan. Wat 123video doet is niet meer dan wat elke communitysite doet: modereren en verplaatsen van dingen zodat het overzichtelijk en netjes blijft (nou ja, voor zover een pornosite netjes is).

Ik vind dat bijzonder zorgelijk: het kan echt niet de bedoeling van de wetgever zijn geweest om alléén de puur passieve dienstverlener te beschermen, en partijen die ook maar de geringste controle uitvoeren meteen ten volle aansprakelijk te houden. Het wordt tijd voor een aparte exceptie voor dienstverleners als 123video: wie zijn best doet een site netjes te houden, mag daar niet voor worden gestraft.

Omdat niet duidelijk is of Holland de auteursrechten heeft op de gewraakte filmpjes (er is nogal wat geschoven met BV’s), houdt de rechtbank de zaak aan tot Holland met bewijs daarmee komt. Maar ik begrijp van 123video dat ze toch nu al in hoger beroep gaat tegen de conclusie dat zij aansprakelijk is voor wat gebruikers uploaden.

Update (10 maart 2011): er is geschikt dus het hoger beroep zal wel van de baan zijn.

Arnoud

123video wil dat gebruiker haar schade vergoedt

123video.pngInternetprovider Ziggo moet de persoonsgegevens van een klant geven die video’s van pornoster Kim Holland plaatste op 123video.nl, meldde Webwereld maandag. Deze eis had 123video.nl ingesteld omdat zij op haar beurt (haha, hij zei beurt en het gaat over porno) was aangeklaagd door Kim Holland Producties vanwege diezelfde videos.

Dat er illegaal filmpjes worden geupload naar sites als 123video (of Youtube, of …) is natuurlijk geen onbekend verschijnsel. In de meeste gevallen komt er dan een notice-en-takedownclaim van de rechthebbenden, verwijdert de (s)exploitant (haha) van de site het filmpje en daarmee is de zaak klaar (haha). Financiële claims zijn meestal niet aan de orde, want zo’n site kan zich beroepen op de wettelijke bescherming voor hostingproviders. Die stelt dat je als site niet aansprakelijk bent voor uploads van gebruikers, mits je maar gehoor geeft aan evident juiste claims van rechthebbenden over het materiaal.

Kennelijk neemt Kim Holland Producties hier de insteek (haha) dat 123video geen beroep toekomt (haha) op deze uitsluiting. Daar zijn precedenten voor, met name op het gebied van forumsites maar ook natuurlijk bij Mininova dat geen internetprovider bleek te zijn. Maar waarom het voor 123video niet zou gelden, is me niet duidelijk. Afijn, dat is iets voor later, want eerst ligt er dus de oproep tot vrijwaring zoals dat juridisch heet.

123video namelijk is niet voor één gat (haha) te vangen: ze heeft in haar algemene voorwaarden een vrijwaringsclausule opgenomen. Die kreet heeft u vast wel eens in voorwaarden zien staan, iedereen neemt dit standaard op namelijk. Het klinkt misschien onschuldig, een soort van belofte dat je echt-heus-waar geen rechten zult schenden. Maar onschuldig is dit niet: je belooft op te komen (haha) draven als de site wordt aangeklaagd. En in het uiterste geval om die 500.000 euro te komen (haha) vergoeden.

Probleem is natuurlijk om die uploader te vinden. Daarvoor trok (haha) 123video aan de bel bij Ziggo maar die weigerde de gegevens af te staan. De kortgedingrechter in Amsterdam vonniste echter dat Ziggo deze gegevens toch moet afstaan. De ernst van de overtreding en de dreigende schade voor 123video wegen zo zwaar dat de privacy van de klant moet wijken.

Dit is bij mijn weten de eerste keer (haha) dat een provider om deze reden gegevens moet afgeven. Ik ben heel benieuwd of deze persoon nu zelf aangepakt (haha) gaat worden of dat hij mee moet draaien (haha) in de zaak tussen 123video en Holland. In beide gevallen heeft hij toch een groot (haha) probleem.

Arnoud

‘Waarom Creative Commons niet kan werken’

Via Boek9.nl vond ik een artikel van Kamiel Koelman, advocaat bij Van Diepen Van der Kroef (marquee alert). Zijn stelling: Creative Commons is bedoeld voor remixen en hergebruik van werken, maar dat gaat niet werken:

De reden daarvoor is dat CC-licenties de obstakels die aan hergebruik van een willekeurig ergens op internet gevonden werk in de weg staan, niet wegnemen. De risico’s die een hergebruiker loopt als hij een zomaar ergens op internet aangeboden werk gebruikt waaraan géén CC-licentie is verbonden, zijn even groot als wanneer hij ervoor kiest een werk te “remixen” dat wél onder een CC-licentie wordt aangeboden.

De achterliggende reden is dat je bij een werk op internet immers nooit zeker weet of het wel echt is van de persoon wiens naam erbij staat. En als het niet blijkt te kloppen, ben je net zo hard aansprakelijk voor inbreuk op auteursrecht als bij een publicatie zonder licentie.

Op zich is zijn inzicht niet nieuw (ik blogde er al in oktober over), maar het blijft natuurlijk een lastig punt. In die discussie reageerde Luci Guibault namens CC-NL overigens nog als volgt:

Je hebt misschien een punt, maar we leven nu eenmaal niet in een perfecte wereld. Bovendien kan het ook zonder CC wel eens voorkomen dat auteurs hun naam aan werken verbinden zonder dat we kunnen nagaan of dat wel klopt. Ik deel daarom de mening van vele reacties hierboven, dat in de praktijk dit probleem niet onoverkomelijk zal zijn.

CC gaat uit van goed vertrouwen, en ik heb eerlijk gezegd nog nooit gehoord van mensen die moedwillig andermans werk als CC presenteren. Ik zie wel vaak foto’s op Flickr.com onder een Creative Commonslicentie waarvan ik vrij zeker weet dat ze geen CC zijn, maar dat kan ook met de uploadinstellingen van Flickr te maken hebben.

Het “bouwen van een robuuster publiek domein” zoals Koelman het doel van CC omschrijft is m.i. een mooi bijverschijnsel maar niet het hoofddoel. Dat publiek domein blijft kwakkelen zolang Disney er niet in zit, kort gezegd.

Het belangrijkste doel van CC is naar mijn mening het laten zien dat auteursrecht ook anders kan. Je kunt gaan voor gratis beschikbaar stellen en zelfs hergebruik toestaan en toch een leuke boterham verdienen. En door CC op je werk te zetten, laat je zien dat je daarin gelooft.

Arnoud