Mag een consult bij een arts worden opgenomen?

Een lezer vroeg me:

Wat mag er van de wet bij consulten bij een arts? Mag een patiënt deze gesprekken opnemen, en omgekeerd mag een arts dat ook?

De wet is vrij simpel over het opnemen van gesprekken waar je als privépersoon deelnemer aan bent: dat mag, en je hoeft je gesprekspartner(s) daar niets over te zeggen. De opnames zijn wel maar beperkt bruikbaar, in principe alleen als bewijs bij de rechter (of politie) om aan te tonen wat er is gezegd.

Deze regel geldt ook als je een gesprek voert met je arts, of een andere dienstverlener (zoals je advocaat, aannemer of hypotheekadviseur). Soms hoor je dat een organisatie huisregels stelt waarbij wordt gezegd dat je geen opname-apparatuur aan mag hebben. Ik twijfel zeer of dat rechtsgeldig is. Ik denk dat dit in strijd is met je informatievrijheid, een grondrecht.

Omgekeerd ligt het voor professionals iets ingewikkelder. Zij krijgen allereerst te maken met de Wet bescherming persoonsgegevens, en vanaf volgend jaar dus de AVG/GDPR. Deze eist dat het opnemen van gesprekken vooraf wordt gemeld en hetzij met toestemming gebeurt, hetzij een héél goede reden (eigen dringende noodzaak) kent.

Die reden zie ik niet echt, zeker niet bij een arts gezien het zeer gevoelige onderwerp (bijzondere persoonsgegevens). De arts zal dus toestemming nodig hebben van de patiënt, en de patiënt moet vrijelijk deze kunnen weigeren. Kort door de bocht lijkt dat me vrij ingewikkeld dus ik denk dat een arts gesprekken niet kan opnemen.

In oktober raadde de KNMG haar leden (59.000 artsen en studenten geneeskunde) aan om binnen deze regels te gaan werken. Hun voornaamste aanbeveling aan artsen is duidelijk te maken dat je als patiënt het recht hebt je consult op te nemen, maar tegelijk wel de discussie aan te gaan waarom de patiënt dit wil. Ook kun je dan aangeven dat publicatie (waaronder ook valt het delen op sociale media) niet toegestaan is.

Arnoud

9 reacties

  1. Ik vind het een lastige. Aan de ene kant blijkt dat mensen de informatie die ze van de arts krijgen niet onthouden. Dat is op zich niet zo verrassend, want als je je niet goed voelt dan gaat dat vaak ten koste van je concentratie. Of als je slecht nieuws krijgt van je arts, dan wordt je natuurlijk afgeleid door je emoties. Dus dan lijkt opnemen van het gesprek een mooie oplossing.

    Aan de andere kant is het voor de arts problematisch. Zij zal zich indenken: moet ik nu op mijn woorden passen? Komt wat ik nu zeg later terug in een rechtszaak? Worden twee zinnen straks zonder context op Youtube gezet? Ik vraag me af hoe realistisch deze zorgen eigenlijk zijn.

    Theoretisch zou de arts kunnen aanbieden om gesprekken zelf op te nemen en op haar website m.b.v. DigiD tot twee weken na de afspraak toegankelijk te houden voor de patiënt, en vervolgens automatisch te verwijderen. Publicatie kan daar niet geheel mee verhinderd worden, maar het lost wel een hoop discussie op. (De ‘motie van wantrouwen’ van de patïent richting arts is van tafel.) Kennelijk is het verkrijgen van toestemming juridisch echter moeilijk.

    1. Eerlijk gezegd had ik niet verwacht dat dit zo’n issue was. Ik meen me te herinneren dat het advies zelfs een tijd lang was om gesprekken met de dokter op te nemen, of iemand mee te nemen, omdat het anders lastig kan zijn te onthouden wat er allemaal gezegd is. Volgens mij is dat ook het voornaamste doel van zoiets. Natuurlijk is er een kans dat internetgekkies het nodig vinden een dokter voor schut te zetten vanwege uiterlijk of stem of manier van praten of zo, en ik weet niet goed wat daar aan te doen is, maar tegelijkertijd zie ik dat niet zo erg langskomen. Ik ben zelf niet zo van sites als dumpert of geenstijl, maar vrienden op social media delen wel eens zo’n filmpje op hun tijdlijn, en daar barst het nu niet van de “gekke dokter doet iets raar” filmpjes. Sterker nog, ik kan me niet herinneren dat ik het ooit gezien heb. Bovendien zou zo’n filmpje gelijk ook medische informatie van de opnemer op straat gooien. Ook is opnemen waarschijnlijk alleen audio. Ik denk dus dat het zeer waarschijnlijk dat mensen alleen opnemen om het zelf terug te kunnen horen.

      Natuurlijk is er dan nog de rechtszaak, maar eerlijk gezegd is het geen sterk argument dat je niet wil dat iets wordt opgenomen, omdat het tegen je gebruikt kan worden. De cliënt mag toch uitgaan van de professionele mening van een medisch expert. Als die dokter dan een beetje een kwakzalver blijkt, dan is het van maatschappelijk belang dat gedupeerden bewijs kunnen leveren van de inhoud van consulten. Overigens is het daarbij wel van belang dat er een duidelijk begin en eind van het gesprek te horen is, zodat er geen twijfel is over het “uit context” zijn van het opgenomen materiaal.

      Op zich is het niet gek als een dokter de mogelijkheid biedt om makkelijk toegang te krijgen tot je eigen medische gegevens, waaronder de inhoud van een consult. Dit zou kunnen via opnamen, met name bij telefonisch consult. Ik zie dit echter als een service en zou niet als excuus mogen worden gebruikt om opnamen door de cliënt te weigeren.

    2. Komt wat ik nu zeg later terug in een rechtszaak?

      Een arts zal zijn of haar woorden sowieso zorgvuldig af moeten wegen in een gesprek met een patient. Een opname zal m.i nooit de reden van een rechtzaak zijn, ook al zal ze er wel als bewijs in gebruikt (kunnen) worden.

      Worden twee zinnen straks zonder context op Youtube gezet?

      Opnames mogen sowieso niet publiek gemaakt worden. Daarnaast is het al tijden toegestaan om je gesprekken op te nemen, en geldt al tijden het verbod hierboven. Ik heb nog nooit een nieuwsbericht gehoord over een arts die in opspraak is geraakt nadat opnames van een gesprek op Facebook of Youtube is beland.

      Het is ook niet dat de inhoud van zulke gesprekken aanmoedigend werkt, dus wanneer artsen zich ineens om deze twee punten zorgen gaan maken, dan beginnen ze er toch echt een paar jaar te laat mee, imo.

  2. Ja lekker zet even een vertrouwelijk gesprek tussen arts en patient op een website om vervolgens te horen dat ie gehackt is etc etc… Nee hoor ik neem het gesprek dan liever zelf op en om discussie te voorkomen zou ik het niet aan de arts meedelen, want dat hoeft kennelijk niet als patient zijnde..

    Verder inderdaad: ik zou een gesprek opnemen om later eventueel nog eens te beluisteren of ik niet iets gemist heb. Nadat je slecht nieuws hoort, of andere informatie die je even moet verwerken, gaat de rest van het gesprek aan je voorbij

  3. ==

    Soms hoor je dat een organisatie huisregels stelt waarbij wordt gezegd dat je geen opname-apparatuur aan mag hebben. Ik twijfel zeer of dat rechtsgeldig is. Ik denk dat dit in strijd is met je informatievrijheid, een grondrecht.

    Hoe zit dat bij rechtszaken? Er is een richtlijn over die veel toestaat, maar soms staat de rechtbank opnamen weer niet toe, in verband met privacy van OvJ, advocaat, verdachte enz. Afweging van grondrechten zeker?

    Gaat dan meestal wel om mensen (al dan niet complotters) die van plan zijn die opnamen meteen op Internet te gooien.

  4. De KNMG zegt blijkbaar dat een patient de opname niet mag publiceren vanwege het arrest Bodil Lindquist, maar dat lijkt me niet zonder meer voldoende. Het ging daar om bijzondere persoonsgegevens van een derde (Lindquist) die door een vrijwilliger van een kerkgenootschap op de website van de kerk werden geplaatst. Ik vind eigenlijk niet dat de informatie die de arts aan de patient geeft, bijzondere persoonsgegevens van de arts zijn. Een patiënt kan allerlei redenen hebben om zijn eigen bijzondere persoonsgegevens openbaar te maken en dat mag hij ook. Op dat moment zijn die gegevens trouwens niet meer als bijzondere gegevens beschermd bij verdere verwerking door anderen (zie art. 9(2)(e) AVG.

    Het enige persoonsgegeven van de arts is eigenlijk de naam, en die mag vanwege een redelijk belang wel worden prijsgegeven (bijvoorbeeld als een patiënt via facebook aan zijn vriendenkring wil vragen wat een bepaalde uitspraak betekent en wat zij van andere of juist dezelfde arts hebben gehoord).

    Dat een arts behandelaar is van een patiënt, is geen bijzonder persoonsgegeven van de arts dus het toestemmingsvereiste lijkt me daar niet zomaar van toepassing. Sowieso vind ik de juridische onderbouwing van de KNMG wel aan de zwakke kant, zo wordt een smaad-arrest van de hoge raad aangehaald zonder te verduidelijken dat die zaak niet over bijzondere persoonsgegevens gaat.

  5. Ik heb de commentaren van huisartsen op de website van het KNMG er eens op nagelezen. Zeer grof samengevat:

    – vatten veel van de artsen het (al dan niet) heimelijk opnemen van gesprekken op als een ernstige vertrouwensbreuk.

    – menen sommige artsen dat ook zij een recht op privacy hebben tijdens de consult.

    – speelt voornamelijk de angst voor het delen van gesprekken op sociale media een grote rol. Opvallend is dat er door geen van de artsen een concreet voorbeeld uit het verleden wordt genoemd.

    – zijn er ook artsen die de opnames als zinvol voor de informatieoverdracht ervaren. Weer anderen vinden dat er een alternatief moet zijn (zoals bijvoorbeeld een schriftelijk verslag).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.