Geldt het vergeetrecht onder de AVG ook bij forumdiscussies?

Een lezer vroeg me:

Ik beheer een relatief groot discussieforum. Moet ik straks onder de AVG van iedereen die dat vraagt zijn berichten weghalen onder het vergeetrecht? Dan houd ik straks geen historie meer over!

Het klopt dat je als aanbieder van internetdiensten al snel te maken krijgt met de AVG. Heel vaak werk je immers met persoonsgegevens, informatie die tot personen te herleiden is. Namen of e-mailadressen, maar ook IP-adressen en cookies met unieke nummers zijn persoonsgegevens. Als die informatie achterhaald of irrelevant is, dan moet deze op verzoek weg.

Dit geldt dan net zo goed voor online forums. Punt is wel dat een bericht dat mensen posten (net als een reactie op deze blog) an sich óók persoonsgegevens zijn, omdat de berichten van iemand zijn en daarmee over die iemand gaan. Dan zou die iemand dus ook bij een inmiddels compleet dode discussie of stokoud bericht kunnen eisen dat het wordt weggehaald.

Echter, specifiek bij forums loop je dan tegen een probleem aan dat daarmee de discussie toch een stuk verstoord wordt, of het archief niet meer volledig. Dat is een probleem, want bij zulke situaties komt dan de vrijheid van meningsuiting in het gedrang. Mensen moeten kunnen lezen wat in het verleden is gezegd, en de privacy mag daar niet als een 1984-bulldozer doorheen rauzen.

Dit probleem werd bij invoering van de AVG al onderkend, en er staat dan ook bij het vergeetrecht dat het niet van toepassing is wanneer de verwerking (de publicatie dus) noodzakelijk is voor de uitoefening van het grondrecht van de uitingsvrijheid (artikel 17 lid 3 AVG). Daarmee kan een forumbeheerder dus in principe het weghalen van berichten voorkomen. Een profiel of registratie van een gebruiker valt buiten dat grondrecht en moet dus wél worden weggehaald op verzoek.

In Nederland komt er naast de AVG de zogeheten Uitvoeringswet AVG, met daarin een aantal belangwekkende uitzonderingen bij “journalistieke doeleinden of academische, artistieke of literaire uitdrukkingsvormen”. Alle rechten die je normaal hebt, zoals inzage, correctie en verwijdering, gelden bij deze uitingsvormen niet. Daarmee kun je als forum dus ook andere verzoeken pareren, althans voor zover het gaat om persoonsgegevens die als journalistiek of literair te duiden zijn. Dat is wat mij betreft beperkt tot de postings of reacties zelf. Zaken als iemands profiel of interesses vallen daar buiten.

Arnoud

30 reacties

  1. Maar moet je wel identificerende gegevens (screenshots/fotos/voledige naam/adres etc) uit zijn posts halen of is dat ook niet noodzakelijk?

    Een hypothetisch voorbeeld. Een gebruiker neemt onder zijn volledige eigen naam ‘JanMetDeUniekeAchternaam’ deel aan talloze (1000+) discussies op een forum. Dit doet hij vele jaren lang totdat hij op een dag ontdekt hoe je sites makkelijk kan ddos’en. Van het een komt het ander en op een dag staan er 20 politieagenten om hem heen. Als gevolg hiervan bedenkt hij dat het niet zo slim was om zijn volledige naam over het internet te verspreiden en vraagt hij het forum om overal waar zijn naam staat die te verwijderen. Inclusief in reacties van andere gebruikers (bijvoorbeeld iemand schrijft ‘met dank aan JanMetDeUniekeAchternaam is het opgelost!’). Moet je dat dan aanpassen/verwijderen of mag je dat weigeren?

      1. Maar als dat forum nu als slow-chat voor de buurt gebruikt wordt? Dan lijkt me toch niet dat er sprake is van uitingen voor journalistieke, literaire of artistieke doeleinden?

        Moet de beheerder dan gaan aantonen dat elke uiting die aangedragen wordt voor verwijdering aan 1 van bovenstaande criteria voldoet?

        Lijkt me lastig als de post niet meer is dan “Goede tip Jan metdeUniekeAchternaam. Bedankt!”.

        1. Waarom niet? Volgens het Hof van Justitie is daar sprake van bij iedere vorm van kennisgeving aan het publiek van feiten, meningen of ideeën (Satamedia-arrest) ongeacht of je dat als professional doet of als privépersoon. Er zit ook geen toets in van hoog- of laagwaardige journalistiek (Satamedia, maar ook ons HR Van Gasteren/Hemelrijk). De slowchat van de buurt is net zo goed een journalistieke uiting als een diepgravend researchartikel in Time Magazine.

          1. Het lijkt me vrij onmogelijk om iets te schrijven dat geen feit, mening of idee is. Dus alles wat ik schrijf is journalistiek voor de rechter? Ik zie dat je dat elders hebt toegelicht, en het zal ongetwijfeld kloppen; maar ik vind het ernstige termvervaging.

            Googelen op wat is journalistiek geeft me dit:

            Journalistiek is het door de journalist beroepsmatig verzamelen, verzenden, verspreiden en becommentariëren van actuele gegevens van algemeen belang die geschikt worden gemaakt voor publicatie in diverse media zoals kranten, tijdschriften, televisie en radio. Deze publicaties worden aangemerkt als ‘nieuws’.
            Dat lijkt me wat er gewoonlijk mee wordt bedoeld, en wat is bedoeld door degenen die de “journalistieke, literaire of artistieke doeleinden” in de wet hebben opgenomen, want als je alles wat geuit wordt journalistiek noemt worden die criteria totaal zinledig. Er wordt hier dus duidelijk een wet geïnterpreteerd zoals hij niet bedoeld is.

            Ook een beroep op de vrijheid van meningsuiting vind ik in dit verband vreemd. Is het niet zo dat die alleen geschonden kan worden door de overheid? Als ik in het medium van iemand anders iets schrijf, kan die iemand daar allerlei onheuse dingen mee doen, waar ik soms terecht bezwaar tegen kan maken. Maar de vrijheid van meningsuiting lijkt me daar toch niet door in gevaar komen; ik kan mijn mening immers ook elders uiten.

            Kortom, de hier bewandelde weg lijkt me zo krom als een hoepel. Met het resultaat, namelijk dat alle publicaties in dit opzicht hetzelfde behandeld worden, ben ik het helemaal eens, maar je zou dan eigenlijk de wet moeten aanpassen in plaats van hem zo krom uit te leggen.

            1. Nou ja, maar is je doel bekendmaking aan het publiek daarvan? Mijn personeelsdossiers lijken me evident niet voor het publiek bestemd, dus daar kan ik onmogelijk van stellen dat ze onder de persvrijheid vallen.

              Juridisch gezien is dat “beroepsmatig” niet relevant, ook “amateurs” kunnen journalistiek bezig zijn. De vrijheid van meningsuiting geldt ook zonder perspas. Verder mis ik in die definitie de column, de eigen mening zeg maar.

              De overheid heeft gezegd (in de Uitvoeringswet AVG) dat de strenge regels uit die privacywet niet gelden voor mensen die zich bezighouden met journalistieke, literaire of artistieke prestaties. Dat staat helemaal los van of andere partijen die vrijheid van meningsuiting mogen inperken. Ja dat mogen ze (ik mag hier comments weren als ik daar zin in heb) maar het gaat erom of bijvoorbeeld het vergeetrecht geldt op die prestaties. Nee dus. Wat is daar krom aan? Ik begrijp dat argument werkelijk niet.

              1. Krom is dat het vergeetrecht niet van toepassing wordt geacht op mijn openbare uitingen op grond van deze wet, ook als die uitingen niet journalistiek, literair of artistiek zijn, en 99% van mijn uitingen is dat niet. (Deze reactie bijvoorbeeld.) Ik begrijp dat je zo het probleem omzeilt dat niet objectief vast te stellen is wanneer een uiting dat is, maar zet die criteria dan gewoon niet in de wet en spreek van openbare uitingen of iets dergelijks.

                1. Huh? Het vergeetrecht geldt wél voor openbare uitingen, het is pas uitgesloten als de uiting noodzakelijk is voor journalistieke, literaire of artistieke uitingen. Jouw vermelding als werknemer bij mij moet van de site wanneer je met ontslag bent gegaan, om een voorbeeld te noemen. Dat is niet journalistiek maar wel openbaar.

  2. De berichten op het forum mogen dus bewaard blijven, maar het profiel moet verwijderd worden. Hoe zou dat technisch moeten gaan? Omdat het bericht waarschijnlijk een verwijzing heeft naar het profiel is de beste manier het profiel niet te wissen, maar te blokkeren en alle informatie weg te halen. Maar moet ook de naam weg of vervangen worden (door “Verwijderde gebruiker #413”). Dat maakt het volgen van oude discussies wel een stuk moeilijker (“@Jan, wat je hierboven zegt klopt niet” als gebruiker Jan verwijderd is.)

    1. “@Jan, wat je hierboven zegt klopt niet” kan vaak sowieso al stuk gaan omdat je gewoon je naam(/pseudoniem) kunt veranderen. Maar journalistiek gezien hoort bij een ‘quote’ ook de verwijzing. Dus de naam laten staan lijkt me niet zo raar. Je hebt de teksten zelf online gezet en had daar vaak een pseudoniem voor kunnen gebruiken.

    2. Dat is inderdaad een probleem, als je iemands naam verandert in “verwijderd” (of het profiel weghaalt waarna de software zelf zegt “profiel ontbreekt”) dan kloppen verwijzingen in de tekst niet. Dat is op zich niet erg (want journalistieke uiting) maar wel verwarrend want wie was Jan dan?

      Steeds meer software gaat slim om met namen en herkent bijvoorbeeld @Arnoud als een verwijzing naar mijn gebruikersnaam. In die gevallen zou je de slimheid kunnen inzetten: er wordt dan “@Verwijderd 413” van gemaakt. BIj dommere software of losse verwijzingen (“wat die Wim toch altijd zegt hier”) zou je dan kunnen zeggen, helaas we laten het zo. Ik twijfel of je vanuit privacy by design kunt eisen dat software namen gaat herkennen zodat je die kunt verwijderen.

      1. Tenzij je zo dom bent geweest om je account naam VoornaamAchternaam o.i.d. te maken is dat toch geen probleem. Zonder een profiel kan Jan iedere Jan zijn en daar zijn er heel veel van.

        Het zoeken en verwijderen van Jan zal Jan en alleman ten onrechte verwijderen.

        1. Tenzij je zo dom bent geweest om je account naam VoornaamAchternaam o.i.d. te maken is dat toch geen probleem. Zonder een profiel kan Jan iedere Jan zijn en daar zijn er heel veel van.

          Neenee, het kan veel subtieler. Dat Arnoud naar Anoniem1234 wordt hernoemd is leuk, maar als ik in deze post aan Arnoud vraag of zjin juridisch adviesbureau in het Oostelijk Havengebied nog een beetje loopt, dan wordt het toch wel een appeltje-eitje om na te gaan over welke Arnoud het nu gaat. En dat is dus niet even te search-en-replacen.

              1. Er zijn twee buitenlandse forums waar ik onder mijn echte voornaam post, alleen weet daar niemand wie ik ben of zelfs dat het mijn echte naam is. Ik heb het profiel daar zodanig ingevuld dat dit voor gebruikers niet te herleiden is. De beheerders zouden er natuurlijk wel achter kunnen komen op basis van mijn IP adres.

  3. Er zijn verschillende fora die dit goed hebben opgelost. Je kunt je account verwijderen zonder dat de berichten op het forum verdwijnen. De naam die bij het account hoort verdwijnt dan alleen. Je krijgt dus bij alle discussie: [anoniem] schreef ‘ ….’

  4. Hoe zit het met persvrijheid en doxxing?

    Ik zag gisteren een interessant drama dat zich de laatste twee weken heeft ontwikkeld tussen een internettijdschrift en een bekende vlogger. De laatste beweerde dat het tijdschrift allerlei irrelevante informatie over haar wilde publiceren (zij is een techneut en werd om die reden geïnterviewd; de interviewer wilde weten of ze van mannen of vrouwen hield en of ze een relatie had).

    Om de medewerkers van het tijdschrift te kijk te zetten (in haar cultuur een wat mij betreft immorele, maar helaas niet ongebruikelijke methode), vroeg ze haar vele volgers de interviewer een koekje van eigen deeg te geven en privéinformatie over hem op te dreggen.

    Het tijdschrift lijkt daarop te hebben gereageerd door Youtube vragen een video van haar offline te halen en Patreon te vragen haar inkomstenbron stil te leggen (beide organisaties voldeden aan het verzoek, daarom weet ik dit uberhaupt).

    Het tijdschrift verdedigt zijn handelswijze door ‘persvrijheid’ te roepen.

    Aangezien een vlog ook onder de persvrijheid valt, lijkt het verschil in reacties met name te zitten in verklaarde intentie.

    Kom ik door heel hard persvrijheid te roepen altijd onder de AVG uit? Ook als duidelijk is dat wat ik doe niets met persvrijheid heeft te maken, maar een ouderwets potje pesten is?

    1. Je kunt het natuurlijk altijd heel hard roepen, maar uiteindelijk is het de rechter die bepaalt of jij iets nieuwswaardigs/uitings-achtigs aan het doen bent. En dan nog blijft altijd de algemene regel van de onrechtmatige perspublicatie overeind. Dus het kan een argument zijn, maar evidente onzin gaat je niet helpen.

  5. Anonimiseren kan toch prima? Heb ik ook gevraagd bij één forum en na even aandringen gingen ze akkoord. Ze hebben mijn gebruikersnaam vervangen door iets algemeens en mijn e-mailadres op iets niet-bestaands gezet. Prima oplossing wat mij betreft voor alle fora: de discussie(s) blijft/blijven behouden, maar de berichten/het profiel zijn/is niet meer te herleiden tot een persoon.

  6. Er zijn verschillende implementatiewetten he? Hoe zit dat eigenlijk voor een bedrijf uit de VS dan? Moet je dan als Pietje uit Nederland een verzoek indient je houden aan de Nederlandse wet, maar als Francois uit Frankrijk een verzoek indient je houden aan de Franse wet? Want dan kan je met tig verschillende implementaties te maken gaan krijgen?

    Of mag je dan kiezen welke implementatie je het fijnste vindt? Dat lijkt me ook niet perse. Of snap ik het verkeerd?

    En als je als Nederlands bedrijf/particulier een verzoek krijgt van een gebruiker in een ander land, dan geldt wel gewoon de Nederlandse variant; of toch ook de Franse? Want dat zou ook een lastig verhaal zijn en haast tegenstrijdig vanuit de optiek van een bedrijf uit de VS of iets dergelijks.

  7. Ik wil nog graag nog 2 dingen vragen over het weghalen van een profiel op een forum. 1) Vaak zie je inderdaad de oplossing dat een gebruikersnaam wordt vervangen door ‘anoniem’ of ‘verwijderd’. De berichten blijven staan. Maar wat als de gebruikersnaam wordt gewijzigd naar: “anoniemgemaaktop24052018-1” en daarmee dus uniek blijft? Wanneer er ergens in de berichten wordt gerefereerd aan Jan Z te X, dan zijn alle berichten van “anoniemgemaaktop24052018-1” alsnog te herleiden tot die ene persoon. Mag dat? Of zou er geanonimiseerd moeten worden naar een algemene nickname “anoniem”? 2) mij is een forum bekend dat stelt – in verband met het van kracht gaan van AVG – om de zg. nick names niet (meer) aan te gaan passen, ook niet bij deactiveren van het account en ook niet op verzoek van de gebruiker. Men stelt: een nick name is al anoniem (genoeg) en wij hoeven dat niet te doen. Mij lijkt dat niet juist. Wat is jouw visie hierop? Dank alvast voor je antwoord!

    1. Ik denk dat het niet nodig is om alleen de volstrekt anonieme nickname “anoniem” te gebruiken. Daarmee verlies je te veel informatie. Ik vind het relevant om de geanonimiseerde naam te voorzien van een nummer zodat je wel weet dat berichten X en Y bij elkaar horen (zelfde auteur), maar ik zou liever zeggen “anoniem3456787” met een willekeurig nummer dan de koppeling met de datum van deactivatie.

      Een zelfgekozen nickname is niet anoniem maar een persoonsgegeven, dit zal moeten worden verwijderd of aangepast op verzoek.

  8. Denkt u dat fora die omgaan met gevoelige informatie, zoals religieuze en politieke fora, op dezelfde manier worden behandeld als fora die omgaan met onderwerpen die niet als gevoelig zijn aangemerkt?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.