Kun je bij de rechter afdwingen dat Twitter iemands account opheft?

Een federatie van 144 moskeeën in Nederland eist dat Twitter het account van Geert Wilders verbiedt. Zijn uitspraken zouden in strijd zijn met de gebruiksvoorwaarden van het platform. Dat meldde RTL maandag. De organisatie overweegt de gang naar de rechter als het medium niet zelf ingrijpt. In het AD lees ik iets meer over de beweegredenen, dat sprake zou zijn van systematisch de wet overtreden met extreme uitingen.

Allereerst is er het probleem dat Twitter in haar voorwaarden Amerikaans recht van toepassing verklaart, ook als je als klant uit Europa komt. Een rechtszaak bij de Nederlandse rechter moet daar dus allereerst doorheen breken. Dat is een tikje ingewikkeld; hoofdregel bij een internationale overeenkomst is dat de gemaakte afspraak voor de wet gaat. Bij consumentenrecht kun je daar van afwijken, maar dit lijkt me geen consumentenzaak. Dat is dus hobbel nummer één.

Ten tweede zit je met de uitdaging dat de TOS van Twitter gewoon algemene voorwaarden zijn bij de dienstenovereenkomst die je met ze hebt gesloten. Als derde partij deze voorwaarden inroepen is eigenlijk niet mogelijk, vanwege het simpele feit dat je geen partij bent bij die overeenkomst. (Er zijn wel zogeheten derdenbedingen maar die moeten apart zijn afgesproken, en ik zie dat niet bij Twitter.) Daarbij komt dat de voorwaarden weinig hard en specifiek zijn, zodat het moeilijk is te onderbouwen wat nu concreet de precieze overtreding is.

En als derde zit je met het probleem dat je als spreker in het politiek debat héél veel mag zeggen, ook dingen die ver op het randje zitten of daar soms overheen gaan. Dat is een onvermijdelijk deel van een vrij politiek debat. Natuurlijk kun je ook als politicus tot de orde worden geroepen als je echt strafbare zaken zegt, maar dat staat helemaal los van de gebruiksvoorwaarden en hoe Twitter die moet interpreteren. Je komt dan waarschijnlijk eerder uit bij de conclusie dat bepaalde Tweets tegen de regels zijn en dat Twitter die moet verwijderen.

Een paar stevige hobbels om te nemen dus. Ik zit zelf nog te twijfelen of het goed zou zijn als je als buitenstaander de TOS van een dienst kunt inroepen tegen een andere gebruiker. Het creëert wel een groter gevoel van eerlijkheid: iedereen krijgt dezelfde regels, dus waarom mag de handhaving dan zo willekeurig zijn? Als ik duidelijk last heb van een overtreding, moet ik dan niet kunnen verlangen dat men ingrijpt? Is dat niet óók deel van de voorwaarden van zo’n dienst?

Arnoud

18 reacties

  1. Volgens mij is de ToS en het handhaven daarvan een waar mijnenveld bij Twitter (en vermoedelijk ook andere platforms). Iemand kan een tijdelijke ban ontvangen voor een doodsverwensing (en dan bedoel ik “Ik hoop dat je snel sterft” en niet “Ik maak je af”), terwijl politici haatzaaien en aantoonbaar inspiratie zijn voor terroristische daden. Tegelijkertijd hebben politici natuurlijk wel een bijzondere positie en heeft hen de mond snoeren een veel groter effect op de democratie.

    Ik vraag me dikwijls af hoe we de haat en intolerantie zouden moeten aanpakken, maar ik denk dat rechtszaken niet de manier zijn. Het doel van deze politici is over het algemeen een gemeenschappelijke vijand creëren om zo de achterban achter zich te verenigen. Een rechtszaak tegen de politicus is dan een perfect speerpunt om deze vijand aan te tonen. Bovendien komt er dan een vals idee over de vrijheid van meningsuiting om de hoek, waar mensen denken dat je alles mag zeggen zonder dat iemand er iets tegen mag doen, en zelfs snelwegen mag blokkeren. Elke rechtszaak daartegen is “Den Haag die ons de mond wil snoeren”.

    1. “Tegelijkertijd hebben politici natuurlijk wel een bijzondere positie en heeft hen de mond snoeren een veel groter effect op de democratie.”

      Ben ik het over het algemeen wel mee eens, maar er moet ergens een grens getrokken worden. Als DENK naar een CU-bijeenkomst zou komen en allerlei anti-christelijke dingen gaat roepen, dan worden ze ook de mond gesnoerd door de CU, of niet? Of zou CU dan zeggen “het is wel onze bijeenkomst, maar we mogen jullie de mond niet snoeren of het gebouw uitzetten want democratie”? En zo zie ik het ook bij Twitter: als je daadwerkelijk anderen beledigt, dan moet daar iets aan gebeuren. Of verbannen meteen nodig is, zal moeten blijken, maar een vriendelijke waarschuwing vanuit Twitter “jôh, let even op je woorden” zou ook al goed zijn.

  2. Het US-Amerikaanse “Recht op vrije meningsuiting” (1st ammendment) wordt veel breder uitgelegd dan in b.v. Nederland. Zo zijn opmerkingen tegenover de politie die hier duidelijk als belediging strafbaar zijn daar wel toegestaan. Als je kijkt wat Mr. Dumb allemaal kan (en mag!) publiceren via twitter, denk ik, dat die wilde politicus in Nederland volgens het amerikaans recht volkomen legaal bezig is. Of dat in een beschaafd gezelschap wenselijk is, blijft naturlijk de vraag. Aan de andere kant, we zitten in een demokratie en ook als je buikpijn hebt bij bepaalde uitlatingen, dat is en blijft een spanningsveld waar een demokratie mee moet leven. Dat de federatie vordert dat de wilde meneer wordt verwijdert van twitter, ach de vordering is hun recht (demokratie dus). Of twitter daar iets mee gaat doen? Denk ik niet. Of een nederlandse rechter uiteindelijk ontvankelijk zal zijn voor een klacht tegen twitter, ook daar heb ik mijn gerede twijfels. En of het uiteindelijk een positief resultaat opleverd (i.c. minder haat, minder geweld), daar ben ik stellig in mijn mening: nee dus.

    1. Ik denk wel dat het goed zou zijn als Twitter zou worden gedwongen Wilders aan te spreken op bepaalde uitlatingen, maar verbannen gaat sowieso weinig uithalen. Wat je al zegt: het gaat heus niet zorgen voor minder haat en geweld, want zijn aanhangers zullen dat wel vergelden.

  3. De vordering acht ik niet helemaal kansloos. Zou de zaak in Nederland uitgeprocedeerd worden, dan zal dit een moeilijke kwestie zijn. Volgens het IPR zou een vordering tegen Wilders naar Nederlands recht beoordeeld moeten worden, waarbij de Nederlandse rechter bevoegd is omdat de vermeende door Wilders gepleegde onrechtmatige daad in Nederland heeft plaatsgevonden. De vraag is dan of de door Wilders gedane uitlatingen in Nederland als onrechtmatig worden gezien. De meeste uitlatingen zullen dat niet zijn in verband met zijn grondrechten terzake (de vrijheid van meningsuiting).

    De bedoeling van de moslimorganisaties is evenwel deze procedure tegen Twitter in andere landen in te stellen, bijvoorbeeld in landen waarin de uitspraken van Wilders wél als onrechtmatig worden gezien. De vordering zou dan kunnen zijn dat Twitter jegens hen onrechtmatig handelt door Wilders herhaaldelijk een wereldwijd podium te bieden. Twitter heeft immers ook een zorgplicht (in hun opinie) jegens derden, welke zorgplicht al blijkt uit de ToS die tussen Wilders en Twitter gelden. Daarin staat immers dat je geen onrechtmatig dingen mag roepen. Weliswaar wordt daarin Amerikaans recht aangewezen op die verhouding, maar ik kan mij zo voorstellen dat in sommige landen waar de vrijheid van meningsuiting niet zo hoog in het vaandeel de zorgplicht (en de vrijheid van meningsuiting) beperkter zal worden geïnterpreteerd. De rechter zal zich daar bevoegd kunnen achten om dat de openbaarmaking van de in hun ogen onrechtmatige uitlatingen in die landen plaatsvindt. Wellicht dat op die manier Twitter in zijn geheel geblokkeerd kan worden in die landen, waardoor de druk op Twitter wordt vergroot om het account van Wilders in Nederland te blokkeren. Als er maar genoeg landen zijn waar Twitter geblokkeerd wordt, is het vervolgens de vraag hoe lang Twitter aan zijn principes blijft vast houden. Ik schat zo in dat men daarop gokt door deze procedures als zodanig in te stellen.

    1. Zoals ik de berichten lees, gaat het niet om een OD-vordering maar om een eis tot handhaving van de huisregels. Ik zie dat als een contractuele vordering, de huisregels zijn deel van de gebruiksovereenkomst en moeten dan ook worden opgevolgd door alle partijen. Huisregels staan los van onrechtmatig gedrag, ik kan rechtmatig gedrag in mijn huisregels verbieden of aan banden leggen. En overtredingen van huisregels leveren niet automatisch een onrechtmatige daad op.

      1. Ik zou het mededingingsrecht er bij halen. In het geval van twitter is dit misschien lastig (maar Facebook zou makkelijker zijn). Het selectief naleven van huisregels is in dat geval namelijk machtsmisbruik en dus onrechtmatig. Natuurlijk blijft dan de vraag of 1: er sprake is van selectief handhaven? 2: er überhaupt sprake is van overschrijding van de huisregels? 3: of twitter voldoende marktmacht heeft om onder het mededingingsrecht te vallen? 4: betekend dit dan dat de klagers dit onder het burgerlijk wetboek mogen afdwingen? 5: zou dit grond kunnen zijn om toepassing van Amerikaans recht onredelijk te maken?

  4. Als ik duidelijk last heb van een overtreding, moet ik dan niet kunnen verlangen dat men ingrijpt? Is dat niet óók deel van de voorwaarden van zo’n dienst?

    Tot hier heb ik je gevolgd, maar hoezo hebben bepaalde gebruikers duidelijk last van specifieke uitlatingen wanneer de functionaliteit bestaat om deze gewoon te blokkeren? Dit is tenslotte een discussie over de TOS van Twitter die zich slechts strekken tot wat binnen het platform plaatsvindt, waarbij het volstrekt niet waar dat bepaalde content of gebruikers onvermijdelijk zijn. De voorwaarden van Twitter zullen nooit een beding impliceren dat stelt dat een gebruiker ook het recht heeft om niet via derden of andere platforms over onwelgevallige content te vernemen, dus dat censureren op maatschappelijke gronden lijkt me helemaal geen vanzelfsprekend onderdeel van de dienstverlening.

    Of politieke censuur van internetmedia wenselijk is betwijfel ik bovendien ten zeerste, aangezien het debat over vrijheid van meningsuiting tot aan de wortel van de democratie gaat en daarom ook met democratische middelen moet worden beslecht. Deze middelen proberen te omzeilen omdat je gekwetst bent ontdoet je daarmee ook even goed van je recht om publiekelijk te klagen over je gekwetste gevoelens.

    1. Iets te onzorgvuldig geformuleerd. Volgens de TOS en de Twitter Rules mag ik een dienst verwachten waar geen haat, discriminatie en dergelijke plaats zal vinden. Dat is immers expliciet verboden. Derhalve kan ik verlangen dat Twitter ingrijpt als een ander dat toch doet. Vergelijk een café of club met als regel “geen softdrugs gebruiken”, als ik iemand dan softdrugs zie gebruiken dan mag ik naar de portier en dan mag ik verwachten dat hij eruit gaat. (Dit even los van de al dan niet legale status van softdrugs, het gaat om de huisregel.)

    2. Los van of dit een legitieme reden is voor een ban, de last die je kunt ervaren van een andere gebruiker, kan verder gaan dat iets dat simpel is op te lossen met een block. Denk aan het verspreiden van leugens over je, of het publiceren van persoonsgegevens. In dit geval gaat het over het haatzaaien. De vraag is in hoeverre dit zorgt voor haat tegen islam, of dat de haat al bestond, en Wilders de stemmen zo oogst. Het is een moeilijk vraagstuk, hoewel ik zelf het gevoel heb dat de uitspraken van bepaalde politici zeker bijdragen aan een zekere haat en daaruit voortvloeiend geweld tegen bepaalde personen, groepen en demografieën. Als jij Wilders blockt, voorkom je niet dat er een molotovcocktail tegen je moskee wordt gegooid, ervan uitgaande dat zij die dit deden, geïnspireerd of aangewakkerd waren door uitspraken van Wilders.

      Vrijheid van Meningsuiting is ook niet oneindig. Je kunt geen snelweg blokkeren om een groep demonstranten tegen te houden (is ook niet echt een meningsuiting, maar toch), en dingen als haatzaaien en beledigen kunnen strafbaar zijn.

      Bovendien kun je je afvragen wat deze politici toevoegen aan de politiek. Met name bij de Partij voor de Vrijheid, maar in het algemeen met populistische partijen, is dat ze moeilijk tot regeren komen. Als ze regeren, vallen ze vaak snel uit elkaar, maar meestal willen ze niet eens regeren. Inspelen op de onderbuik gevoelens van delen van de samenleving zorgt voor een platform waarmee je lang in de politiek kunt blijven. Over het algemeen ontbreekt het zulke partijen aan een doordacht plan (zie Wilders’ partijprogramma op een A4’tje en Trump’s sterk oplopende staatsschuld). Andere partijen willen meestal niet met ze samenwerken (deels omdat de ideologieën niet verenigbaar zijn), waardoor je eigenlijk een zwart gat aan zetels krijgt en het vormen van een werkbare coalitie met echte politieke partijen moeilijker wordt.

      Eigenlijk laten dit soort partijen het probleem van een democratie zien. Tegelijkertijd leven we nu eenmaal in een democratie, en daarom kun je ze niet verbieden of censureren, want het klasseren van haatzaaien en politieke nutteloosheid is moeilijk. Het zou teveel kans geven tot het beperken van echte politieke partijen. Dan liever een open samenleving waarin dit soort haat als een kankergezwel in de samenleving mag zitten.

  5. Los van al deze zaken, is er nog een vierde punt, namelijk of je bij een Amerikaanse bedrijf uitvoering van het vonnis kunt afdwingen. In de VS zal een eventueel (voor de moskeeënfederatie) positive uitspraak niet uitvoerbaar zijn (omdat deze strijdig is met de daar geldende wet). Mogelijk kan je iets beginnen tegen de NL vestiging van Twitter of zijn bezittingen hier.

  6. Zoals je zelf terecht stelt, iser tussen Wilders en Twitter een contractueel verhouding. Een derde kan daar in beginsel moeilijk een beroep op doen omdat die derde geen onderdeel uitmaakt van dat contract tussen Wilders en Twitter, zeker in Angelsaksische landen kan dit niet. Twitter uit hoofde van contract aanspreken zal volgens art. EEX in Dublin zijn of San Francisco. In Nederland is er geen filiaal. De Nederlandse rechter kan zich hier niet bevoegd achten.

    De enige andere grondslag die er is, is onrechtmatige daad. De Nederlandse rechter kan zich wel bevoegd achten in Nederland, omdat een beweerdelijke onrechtmatige daad in Nederland is gepleegd. Dat kan de uitlating van Wilders zijn of de publicatie door Twitter dat ook in Nederland is gebeurd. De stelling kan nog steeds zijn dat Twitter onrechtmatig handelt omdat het zijn eigen ToS richting Wilders niet naleeft waarin Twitter wel een zorgplicht heeft. In de ToS wordt gesproken dat Twitter bij overtreding van hun regels zij het account buiten gebruik kunnen stellen. Nog steeds zal dit in Nederland niet een kansrijke procedure zijn.

    In het AD-artikel wordt bovendien gesproken over strafbaar handelen in moslimlanden voorhet geven van een podium aan Wilders en dat men aldaar aangifte wilt doen. Ik zie daarom aldaar wel een kans van slagen (civielrechtelijk of strafrechtelijk) om Twitter ergens toe te dwingen.

    1. Als het gaat om “onrechtmatige daad” dan zou je in eerste instantie G.W. moeten aanspreken op zijn uitspraken en voor zover ik weet is het in Nederland niet vaak tot een veroordeling gekomen. Als de uitspraken van G.W. rechtmatig zijn (gezien het politieke debat) dan kun je Twitter geen verwijt maken dat ze de uitspraken verspreidt. Een veroordeling van Twitter voor onrechtmatige daad zie ik in Nederland niet zitten.

        1. En dan komt de vraag in hoeverre een Pakistaanse rechter bevoegd is om in dit geschil een uitspraak te doen. Onder EU recht zou er aangetoond moeten worden dat de eisers in Pakistan schade geleden hebben door het gedrag van Twitter.

  7. Tekenend voor de huidige tijd: Het monddood willen maken van iemand die je niet eens in debat hebt. Er is een verschil tussen een kerk in lopen en schreeuwen dat God niet bestaat, en hetzelfde zeggen in je voetbalkroeg en dat de dominee dan een klacht indient om je uit die kroeg te trappen. Dat jij en Wilders samen op Twitter zit, zegt evenveel als dat jij en Wilders zich in Nederland bevinden: Geen last, zolang je de persoon niet aktief opzoekt.

    Wilders heeft niets meer over Alah gezegd dan wat Gerard van het Reve reeds over God gezegd heeft. In plaats van dat dat dan maar moet kunnen, als ontwikkelde vrije samenleving, gaan we nu terug in de tijd waar partijen als Diyanet de dienst gaan uitmaken. Een walgelijke verzuiling dus.

    Het eerste dat in mij opkwam was een onwil om de andere kant van het verhaal te zien (deze mensen zullen best geschokt zijn). Dat mensen uiteindelijk zullen gaan stemmen over iets dat ze niet hardop mogen zeggen. En dat we dus politiek meer naar rechts gaan. Streisand effect.

    Want meneer Erdogan roept op Twitter dat alle Nederlanders fascistische babymoordenaars zijn en stuurt blafbrieven naar komieken, satyristen, en spotprenttekenaars die middels een Tweet aan zijn dictatoriale macht dreigen te tornen. Dan was het lompe relaas van Wilders nog meer op feiten gestaafd (Alah was toch een aggressieve krijgsheer? Alah had toch sexuele omgang met Aisha? Islam werd en wordt toch verspreid middels het zwaard, niet de pen van de komiek?)

    1. Tekenend voor de huidige tijd: Het monddood willen maken van iemand die je niet eens in debat hebt. Er is een verschil tussen een kerk in lopen en schreeuwen dat God niet bestaat, en hetzelfde zeggen in je voetbalkroeg en dat de dominee dan een klacht indient om je uit die kroeg te trappen. Dat jij en Wilders samen op Twitter zit, zegt evenveel als dat jij en Wilders zich in Nederland bevinden: Geen last, zolang je de persoon niet aktief opzoekt.

      Stel je voor dat iemand in de kroeg zegt dat Thorvald vreemdgaat met getrouwde vrouwen in het dorp. Dan hoef je niet met die persoon te spreken, om er last van te ondervinden. Als die persoon dan ook nog zegt dat je gelyncht moet worden, dan maakt het niet uit dat je weigerde met die persoon te spreken in de kroeg, want je bent dood. Datzelfde geldt op Twitter. Iemand kan dingen zeggen die effect op je hebben, zelfs als je diegene blockt. Je mag best vinden dat dit voor Wilders niet waar is, maar hier ligt op tafel dat Wilders met zijn uitspraken óf oproept tot geweld óf een groep in een onterecht kwaad daglicht stelt (wat leidt tot geweld). Mocht dat waar zijn (mijn mening is van wel), dan helpt het niets dat je hem blockt.

      Wilders heeft niets meer over Alah gezegd dan wat Gerard van het Reve reeds over God gezegd heeft. In plaats van dat dat dan maar moet kunnen, als ontwikkelde vrije samenleving, gaan we nu terug in de tijd waar partijen als Diyanet de dienst gaan uitmaken. Een walgelijke verzuiling dus.

      Ik ken de exacte opmerkingen van Reve niet, maar bij Wilders, zo is de stelling, gaat het erom dat hij de islam en moslims demoniseert. Ik heb niet het idee dat het christelijke geloof of haar volgers ooit dusdanig voor gewelddadig en gevaarlijk zijn uitgemaakt, dat het enige tractie kreeg. Er wordt ook niet opgeroepen christelijke immigranten toegang tot het land te ontzeggen.

      Het eerste dat in mij opkwam was een onwil om de andere kant van het verhaal te zien (deze mensen zullen best geschokt zijn). Dat mensen uiteindelijk zullen gaan stemmen over iets dat ze niet hardop mogen zeggen. En dat we dus politiek meer naar rechts gaan. Streisand effect.

      Dat is niet precies het Streisand effect, maar toch. We hebben het over een kant van het verhaal dat de eiser in kwestie demoniseert. In hoeverre moet je verwachten dat men zich in die kant van het verhaal kan inleven? Bovendien moge het duidelijk zijn dat Wilders ook duidelijke politieke motieven heeft bij deze mening, en onjuistheden verspreidt uit een positie van autoriteit. Bovendien staat er in de ToS dat dit niet mag, dus staan ze tot op zekere hoogte in hun recht te verwachten dat de dienstverlener deze regels op iedereen toepast.

      Want meneer Erdogan roept op Twitter dat alle Nederlanders fascistische babymoordenaars zijn en stuurt blafbrieven naar komieken, satyristen, en spotprenttekenaars die middels een Tweet aan zijn dictatoriale macht dreigen te tornen. Dan was het lompe relaas van Wilders nog meer op feiten gestaafd (Alah was toch een aggressieve krijgsheer? Alah had toch sexuele omgang met Aisha? Islam werd en wordt toch verspreid middels het zwaard, niet de pen van de komiek?)

      Allah is de God, Mohammed de profeet. Ik vermoed dat Allah deze dingen niet gedaan heeft, volgens de overleveringen, tenzij deze dichter bij Zeus staat, dan bij God. Op zich heb je hier wel een punt. Als Wilders dit niet zou mogen, waarom Trump bijvoorbeeld wel (en zit Erdogan op Twitter?)? Verder is het wel een beetje Whataboutism. Ik denk ook dat als een politicus de mond wordt gesnoerd op sociale media, het alleen maar zorgt voor meer stemmers, zeker op de korte termijn, tenzij je het in de kiem smoort. Toch is de golf van xenofobie die over de Aarde raast, eentje waar iets aan moet gebeuren, voor het te laat is. Het lijkt dat sociale media hierin een aandeel heeft, waar mensen in informatie- en opiniebubbels leven en veel xenofoob nepnieuws wordt verspreid. Ik weet alleen niet wat.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.