De toegevoegde waarde van een bodycam voor de politie en de maatschappij

Agenten voelen zich veiliger met een bodycam, las ik in Trouw onlangs. Dat bleek uit een proef van twee jaar, die nu er voor zorgt dat er zo’n tweeduizend agenten rond gaan lopen met camera’s op hun lijf. Een op de vier agenten met een camera op het lichaam is echter niet op de hoogte van de regels, zoals dat het ding uit moet blijven bij filmen in huizen en andere privéruimtes. Wel bevestigt het onderzoek dat politieteams die hem gebruiken echt minder vaak te maken krijgen met zware bedreiging dan cameraloze eenheden. En wat ik dan opmerkelijk vind: bodycams maken agenten strenger.

De Amsterdamse proef lijkt een succes, er worden dus tweeduizend camera’s bijgekocht en landelijk ingezet. Er zijn totaal zo’n 20.000 agenten, maar lang niet iedereen heeft natuurlijk een bodycam nodig. Het lijkt effectief om bewijs vast te leggen van een situatie, en dat het rode lampje aanfloept levert ook meer rust in de situatie op (behalve bij alcohol en drugs, daar kan het juist agressie stimuleren). Opmerkelijk vond ik dan wel dat er nog geen enkel bodycamfilmpje naar het OM blijkt te zijn gegaan als ondersteunend bewijs in een strafzaak.

Mogelijk weten agenten dus niet of zo’n filmpje wel bruikbaar is als bewijs. Dat is overigens wel zo, wanneer het gaat om beelden verkregen aan de openbare weg. Maar ik lees ook dat men de beelden eerder gebruikt als geheugensteun, even terugkijken wat ik, verbalisant, precies zei en wat verdachte vervolgens deed. Dat is natuurlijk prima, en het proces-verbaal is sowieso bruikbaar (en heel sterk) als bewijs. Dus ik zie dit niet direct als een probleem.

Ook lijken er nog geen klachten tegen agenten te zijn geweest waarbij de bodycam relevante beelden gaf. Dat is een ander voordeel van een bodycam: een liegende agent kan zo worden betrapt. Maar gezien het risico voor de agent om op liegen betrapt te worden, lijkt mij de kans zeer klein dat hij met bodycam aan zoiets zou doen.

Nee, wat ik opmerkelijk vond was dus wat er in Slate stond: bodycams maken agenten strenger. Althans in Amerika. Daar geldt net zoals bij ons dat agenten discretionaire bevoegdheden hebben, dus ze mogen in een situatie kiezen om te beboeten of een waarschuwing te geven. Dat wordt dus gefilmd, en wat blijkt nu: die beelden worden gebruikt om de agent te beoordelen. En dan krijg je dus bij iedere waarschuwing dat hij moet uitleggen waarom hij dat blonde meisje liet gaan en die donkerharige Noordafrikaanse jongeman een boete gaf.

Als reactie daarop gaan agenten dus tegen iedereen strenger worden, want voor te streng gedrag is nog nooit iemand een promotie geweigerd. Dit is voor mij wel een beetje een oneigenlijke uitkomst, bodycams waren bedoeld om de situatie tussen burger en agent overzichtelijker te krijgen en volgens mij niet om de agent te beoordelen. Ik hoop dus dat dit in Nederland geen navolging vindt.

Arnoud

8 reacties

  1. Er lijken me twee dingen die een rem zetten op idioot “regels zijn regels” gedrag: – Slechte PR voor de politie – Nog meer tijd kwijt zijn aan administratie aan al die extra kleine zaken. Je hebt als van dit programma’s waar ze Nederlandse agenten in het verkeer filmen. Die stellen zich niet onredelijk op, waarschijnlijk vanuit dat PR perspectief. Nederlandse politie heeft ook niet te maken met gekozen sheriffs of DA’s die statistieken nodig hebben om te laten zien dat ze ’tough on crime’ zijn.

  2. Onderbelicht in het gebruik van bodycams, maar wel door jou aangestipt, is een positieve andere kant van de zaak: de disciplinerende werking die van een bodycam uitgaat naar de agent toe. Zo biedt de bodycam de mogelijkheid om buiten-proportioneel gedrag van een agent te beoordelen of effecten van bepaald gedrag te beoordelen en te optimaliseren. Maar als de politie mogelijkheden krijgt om zelfstandig te bepalen wanneer een bodycam wordt aan- of uitgezet of zelf beelden mag wissen, dan vervalt dit positieve effect. Er moeten ook hierom dus heel heldere regels gesteld worden voor gebruik en niet-gebruik van bodycams.

  3. Niet vreemd dat politie-agenten die weten dat ze geobserveerd (kunnen) worden gemiddeld strenger worden. Weten dat je waargenomen wordt leidt immers (gemiddeld) tot een hogere mate van voldoen aan wat er verwacht wordt (‘braaf gedrag’). Braaf gedrag voor een agent is om streng doch rechtvaardig te zijn. Geobserveerde agenten zullen dus gemiddeld strenger, maar ook rechtvaardiger worden (ergo: meer handhaving en snellere boete-oplegging, maar wel een meer gelijke behandeling van vanuit de wet gelijke gevallen). Mannelijke agenten en boa’s die voorheen alleen jonge mannen bekeurden en jonge vrouwen liever een waarschuwing en een knipoog gaven dan gelijk een prent, zullen dus vermoedelijk als zij geobserveerd (kunnen) worden meer bekeuringen uit gaan delen en hierbij minder onderscheid maken tussen gevallen die juridisch gezien hetzelfde zijn maar op andere voor de overtreding irrelevante aspecten (leeftijd, geslacht, uiterlijke kenmerken, merk auto etc.) verschillend zijn. Het meest effectief is een bodycam als de agent hem moet dragen als hij op straat/actief is en altijd meegefilmd wordt of de agent niet altijd weet of de bodycam wel of niet meefilmt op de momenten dat hij/zij de camera niet zelf geactiveerd heeft. Als hieraan voldaan is fungeert een bodycam als een op de politie-agent gericht Panopticon.

  4. want voor te streng gedrag is nog nooit iemand een promotie geweigerd

    Ik vraag me dan af waarom een direct leidinggevende ueberhaupt toegang heeft tot de beelden (zolang er geen verzoek daartoe is van betrokken agent of burger). Ergens een team dat streekproeven beelden bekijkt voor “kwaliteitsdoeleinden” OK, maar iemand die direct betrokken is bij promotiekbeslissingen, zonder dat daar aanleiding toe is?

  5. de bodycam als evaluatietool. De ervaring met function creep leert ons dat als iets voor een bepaald (onbedoeld) doel gebruikt kan worden dat vroeg of laat ook zal gebeuren. Kijk naar de fiscus die mee wil kijken naar de trajectcontroles op de autosnelwegen of de in zet van grensbewakingscameras voor criminele opsporing. Als we dit echt niet willen dan moeten we het actief verbieden.

  6. Waar ik niets over lees is wat, het voortdurend in de gaten houden van de persoon die de bodycam draagt ( de politie of boa), met hem of haar doet. Als big brother je voortdurend kan scannen ( techniek gaat zover dat men ze op afstand aan en uit kan zetten) zal dat mijns inziens leiden tot ” toneelspel en terughoudendheid”. Nog afgezien van het feit dat ik niet zie of er ergens onderzoek is verricht naar de psychische aspecten van het gebruik. Bij voortdurende observatie van verdachten gaat dit gepaard met nogal wat voorwaarden. Hoe zit dat met de politiemensen?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.