VEEL ICT-CONTRACTEN VERMELDEN UITSLUITINGEN VAN AANSPRAKELIJKHEID VOLLEDIG IN HOOFDLETTERS. DEZE GEWOONTE IS BUITENGEWOON STOREND: HET IS ALGEMEEN BEKEND DAT EEN TEKST DIE VOLLEDIG IN HOOFDLETTERS IS GESCHREVEN, NAUWELIJKS TE LEZEN IS. NIEMAND HEEFT ENIG IDEE WAAROM CONTRACTSJURISTEN DAT DOEN, MAAR ZE BLIJVEN HET ALLEMAAL DOEN. HOUD ERMEE OP.
Wie zo gek is om standaardvoorwaarden door te nemen, zal het vaak zijn opgevallen: als het over aansprakelijkheid gaat, staat de hele clausule ineens IN HOOFDLETTERS. Vaak hoor ik daar verklaringen voor als, dat is zo belangrijk in een contract dat het opvallend moet zijn. Of: ze willen zeker weten dat je niet gaat klagen het niet gezien te hebben.
Het grappige is: er is eigenlijk geen reden, behalve dat juristen elkaar allemaal na-apen, en mogelijk de beslissing uit de oertijd van de ICT dat beeldschermen enkel met hoofdletters werkten. Als je diep gaat speuren in het internationale recht, dan kom je op een gegeven moment uit bij conservatieve Amerikaanse contractsjuristen. Amerikaans recht, in het bijzonder de Uniform Commercial Code (UCC) die als harmonisatie van het common law contractenrecht geldt, eist dat een beperking van aansprakelijkheid ‘conspicuously’ gebeurt. De UCC noemt enkele voorbeelden, zoals een groter lettertype, boldface (vetgedrukt) en een contrasterende kleur.
Nergens in de UCC staat echter dat het gebruik van alleen hoofdletters een mogelijkheid is om aan deze wet te voldoen. Toch is dit op zeker moment ineens de trend geworden. Mogelijk is men begonnen hoofdletters te gebruiken toen de eerste online licenties en dergelijke moesten worden geschreven. In het begin van het internettijdperk waren veel diensten nog text-only en was zelfs het veranderen van lettertype of gebruik van kleur onmogelijk. Er zijn dan weinig andere manieren om iets te laten opvallen dan het in alleen hoofdletters vermelden. Maar wellicht is de gewoonte al in de typemachine-tijd ontstaan, waar ook zelden andere mogelijkheden zijn dan hoofdletters of onderstrepen.
Vandaag de dag lijkt deze gewoonte minder populair te zijn, in ieder geval bij uitonderhandelde contracten waarbij beide partijen wel beseffen dat de tekst anders onleesbaar wordt. In standaardcontracten komt het gebruik van hoofdletters nog wel voor, maar wat mij betreft mag iedereen daar meteen mee ophouden. Het heeft geen enkele juridische betekenis.
Arnoud
Hoeveel weegt juridisch precedent hierin mee?
Juist in de VS is juridisch precedent nogal een zwaarwegend middel en als er ooit een civielrechtelijke zaak uit 1983 verwijst naar de aansprakelijkheidsclausule in hoofdletters, dan gaat geen enkele jurist daar ooit nog kleine letters van maken in de VS.
Ik gebruik ze zelf vooral door middel van standaard contracten zoals de GPL. Dit is een van oorsprong Amerikaanse licentie welke in e IT een zwaargewicht is. Hier pas je niet zomaar iets aan, maar het betekend ook dat een compleet ecosysteem waarschijnlijk permanent vast zit aan die hoofdletters.
‘Juist in de VS is juridisch precedent nogal een zwaarwegend middel en als er ooit een civielrechtelijke zaak uit 1983 verwijst naar de aansprakelijkheidsclausule in hoofdletters, dan gaat geen enkele jurist daar ooit nog kleine letters van maken in de VS.’
Maar volgens mij is dat niet omdat hij echt gelooft dat kleine letters ongeldig zijn, maar omdat hij bang is een mogelijke malpractice zaak te verliezen (of er veel tijd in te moeten steken om die te winnen).
Precies. Er is mij geen zaak bekend waarin het gebruik van hoofdletters relevant was bij een aansprakelijkheidsclausule. Maar als iedereen het doet, en jij wijkt zonder reden af, dan is het al snel malpractice als het in jouw geval fout ging.
Moeten algemene voorwaarde juist niet goed leesbaar zijn? Kan je dan niet zo’n passage in hoofdletter laten vernietigen omdat ze het bewust minder leesbaar hebben gemaakt?
Is dit ook de reden dat notarissen hun stukken met hoofdletters schrijven? Tenminste, mijn notaris wel toen ik een huis kocht…
Als het hele document in hoofdletters is, dan wordt er ook niets benadrukt. Dus dat lijkt me dan geen reden.