Tag: Hoofdletters

About Hoofdletters

Subscribe Feeds

Waarom aansprakelijkheidsclausules altijd in hoofdletters staan

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, 6 reacties

VEEL ICT-CONTRACTEN VERMELDEN UITSLUITINGEN VAN AANSPRAKELIJKHEID VOLLEDIG IN HOOFDLETTERS. DEZE GEWOONTE IS BUITENGEWOON STOREND: HET IS ALGEMEEN BEKEND DAT EEN TEKST DIE VOLLEDIG IN HOOFDLETTERS IS GESCHREVEN, NAUWELIJKS TE LEZEN IS. NIEMAND HEEFT ENIG IDEE WAAROM CONTRACTSJURISTEN DAT DOEN, MAAR ZE BLIJVEN HET ALLEMAAL DOEN. HOUD ERMEE OP.

Wie zo gek is om standaardvoorwaarden door te nemen, zal het vaak zijn opgevallen: als het over aansprakelijkheid gaat, staat de hele clausule ineens IN HOOFDLETTERS. Vaak hoor ik daar verklaringen voor als, dat is zo belangrijk in een contract dat het opvallend moet zijn. Of: ze willen zeker weten dat je niet gaat klagen het niet gezien te hebben.

Het grappige is: er is eigenlijk geen reden, behalve dat juristen elkaar allemaal na-apen, en mogelijk de beslissing uit de oertijd van de ICT dat beeldschermen enkel met hoofdletters werkten. Als je diep gaat speuren in het internationale recht, dan kom je op een gegeven moment uit bij conservatieve Amerikaanse contractsjuristen. Amerikaans recht, in het bijzonder de Uniform Commercial Code (UCC) die als harmonisatie van het common law contractenrecht geldt, eist dat een beperking van aansprakelijkheid ‘conspicuously’ gebeurt. De UCC noemt enkele voorbeelden, zoals een groter lettertype, boldface (vetgedrukt) en een contrasterende kleur.

Nergens in de UCC staat echter dat het gebruik van alleen hoofdletters een mogelijkheid is om aan deze wet te voldoen. Toch is dit op zeker moment ineens de trend geworden. Mogelijk is men begonnen hoofdletters te gebruiken toen de eerste online licenties en dergelijke moesten worden geschreven. In het begin van het internettijdperk waren veel diensten nog text-only en was zelfs het veranderen van lettertype of gebruik van kleur onmogelijk. Er zijn dan weinig andere manieren om iets te laten opvallen dan het in alleen hoofdletters vermelden. Maar wellicht is de gewoonte al in de typemachine-tijd ontstaan, waar ook zelden andere mogelijkheden zijn dan hoofdletters of onderstrepen.

Vandaag de dag lijkt deze gewoonte minder populair te zijn, in ieder geval bij uitonderhandelde contracten waarbij beide partijen wel beseffen dat de tekst anders onleesbaar wordt. In standaardcontracten komt het gebruik van hoofdletters nog wel voor, maar wat mij betreft mag iedereen daar meteen mee ophouden. Het heeft geen enkele juridische betekenis.

Arnoud

Waarom staan in licenties zo vaak DINGEN IN HOOFDLETTERS?

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 36 reacties

hoofdlettersEen lezer vroeg me:

Als ik licenties of andere ICT-contracten lees, staat daar altijd een hele lap tekst in hoofdletters in. Waarom is dat eigenlijk? Het is zó vervelend lezen…

Het klopt, veel ICT-contracten vermelden allerlei lappen tekst in hoofdletters. Het gaat dan met name om uitsluitingen van aansprakelijkheid (“exoneraties”). Deze gewoonte is buitengewoon storend: het is algemeen bekend dat een tekst die volledig in hoofdletters is geschreven, nauwelijks te lezen is.

Waarom doen juristen dat? De voornaamste reden: omdat iedereen het doet, en/of omdat het in de checklist staat die sinds 1993 op kantoor rondgaat. Juridisch cargoculten dus.

Oké, dat is cynisch. Er is een meer juridische reden. Amerikaans recht, met name de Uniform Commercial Code (UCC) die als harmonisatie van het contractenrecht geldt, eist dat een beperking van aansprakelijkheid ‘conspicuous’ gebeurt (section 2-316(2), over beperking van conformiteit). De UCC noemt enkele voorbeelden, zoals een groter lettertype, boldface (vetgedrukt) en een contrasterende kleur, maar NIET SPECIFIEK het gebruik van alleen hoofdletters. Adams vond een rechtszaak met deze mooie quote:

Lawyers who think their caps lock keys are instant ‘make conspicuous’ buttons are deluded.

Mogelijk is men begonnen HOOFDLETTERS TE GEBRUIKEN toen de eerste online licenties en dergelijke moesten worden geschreven. In het begin van het internettijdperk waren veel diensten nog text-only en was zelfs het veranderen van lettertype of gebruik van kleur onmogelijk. Er zijn dan weinig andere manieren OM IETS TE LATEN OPVALLEN dan het in alleen hoofdletters vermelden. Maar wellicht is de gewoonte AL IN DE TYPEMACHINE-TIJD ontstaan, waar ook zelden andere mogelijkheden zijn dan hoofdletters of onderstrepen.

Vandaag de dag zou ik geen reden meer weten om naar hoofdletters te grijpen om iets te benadrukken. Er zijn in HTML genoeg manieren om iets te benadrukken zonder dat PAARDENMIDDEL. En ook in een Word-bestand vertrouw ik er tegenwoordig wel op dat opmaak NIET INEENS STUK GAAT als je het document op een ander apparaat opent.

Hoewel? De grapjas die die installatiewizards maakt, heeft ooit bedacht dat in stap 6 je nog akkoord op de voorwaarden moet vragen en dat daar dan een simpel tekstvenster met scrollbalk voor gebruikt kan worden. En ik heb niet de indruk dat je dáár nu veel meer kunt doen qua opmaak. Dus wellicht dat de techniek hier gewoon zodanig achterloopt dat je juridisch niet anders kan.

Arnoud

Waarom zet iedereen toch hoofdletters in licenties?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, 18 reacties

Laatst kwam de vraag ook alweer in de comments voorbij, en ik had er gisteren een discussie over met een klant: waarom toch dat gebruik van ALINEA’S MET HOOFDLETTERS in licentiedocumenten?

Dit is een mooi stukje cargo cult-juristerij, net als aanvinkvakjes bij algemene voorwaarden en klakkeloos gecopypaste standaardclausules. Het heeft ergens een basis in een wet, maar of die wet geldt en of dit de manier is om eraan te voldoen, dat weet eigenlijk niemand meer.

Het idee dat aansprakelijkheidsbeperkingen (“exoneraties”) met hoofdletters moeten, komt uit de Amerikaanse wet. Hun Uniform Commercial Code, artikel 2-316 eist dat je bepalingen over aansprakelijkheid “conspicuous” weergeeft, oftewel op zo’n manier dat een redelijk oplettend persoon het had moeten zien. Bij ons zouden we volstaan met zo’n zin, maar het is typisch Amerikaans om enkele voorbeelden toe te voegen zodat je een “safe harbor” hebt waarmee je zeker weet dat je aan de wet voldoet. Dus staat in artikel 1-201(b)(10):

Conspicuous terms include the following: (A) a heading in capitals equal to or greater in size than the surrounding text, or in contrasting type, font, or color to the surrounding text of the same or lesser size; and (B) language in the body of a record or display in larger type than the surrounding text, or in contrasting type, font, or color to the surrounding text of the same size, or set off from surrounding text of the same size by symbols or other marks that call attention to the language.

Hoofdletters zijn dus een manier om een exoneratie “conspicuous” te maken, maar niet de enige. Het is wel de meest zekere: lettertypes, kleurtjes en dergelijke kunnen stukgaan bij het converteren van WordPerfect 4.2 naar Word 2.3, dus laten we dat maar niet doen. Bovendien staat het onprofessioneel, een lichtrood stuk tekst. Zoiets zal er wel achter zitten.

Maar goed, dat is Amerika. Bij ons staat nérgens in de wet dat je een exoneratie (of welke clausule dan ook) extra opvallend moet laten zijn voordat ‘ie geldig is. Sterker nog, er staat in de wet dat je niet eens hoeft te bewijzen dat men die exoneratie gelézen heeft (art. 6:232 BW). Enkel erop wijzen dat er algemene voorwaarden zijn (met hyperlink naar de tekst, dat wel) is al genoeg om ze deel te laten zijn van de overeenkomst. Ja, dus ook zonder dat men een vinkje heeft geplaatst.

Toch zijn er ook Nederlandse juristen die aansprakelijkheidsbeperkingen met hoofdletters gaan schrijven. Ik vermoed omdat ze daaraan gewend zijn vanwege al hun Amerikaanse contracten, of misschien wel omdat ze een Amerikaanse tekst hebben gecopypaste en vertaald. Of misschien wel omdat de klant zei “hee moet er niet wat in hoofdletters, dat doet iedereen toch?”.

Ik snap trouwens werkelijk niet waarom die Amerikaanse wet überhaupt zegt dat hoofdletters “conspicuous” zijn in de zin van “dan had je het moeten zien”. Tekst in hoofdletters is volstrekt onleesbaar als het meer dan een zin of twee is.

Arnoud