De Nederlandse banken gaan op verzoek de namen en adressen van internetoplichters verstrekken aan slachtoffers van internetfraude. Dat las ik bij Privacynieuws. Slachtoffers kunnen dan via een civiele procedure proberen hun gestolen geld terug te vorderen. Na een gesprek met justitieminister Grapperhaus hebben banken eind vorig jaar besloten om onder voorwaarden de NAW-gegevens te overhandigen.
Het probleem van fraude en oplichting via internet is zo oud als, eh, internet: je weet niet met wie je aan de andere kant zaken doet, dus een fraudeur kan eenvoudig je geld of spullen afhandig maken en ondanks vele beloftes zijn wederprestatie niet nakomen. Of dat oplichting is, is de vraag, maar wie beroep of gewoonte maakt van via internet handelen zonder te leveren is in ieder geval strafbaar. Net als die Whatsappfraudeurs met hun “hoi mam ik ben mijn telefoon kwijt”-oplichterij.
Kom je bij het vervolgpunt: wie moet je hebben? Een anoniem mailadres of snel Marktplaats-account met prepaid 06 is zo gemaakt, en dan sta je dus nergens. Het bankrekeningnummer is vaak het enige aanknopingspunt, alleen blijken banken zich op het (op zich begrijpelijke) standpunt te stellen dat zij niet kunnen zien of er een strafbaar feit is gepleegd en dat ze vanuit privacyoogpunt niet zomaar persoonsgegevens afgeven. Ook stichting Brein kreeg ongelijk toen zij in 2013 deze probeerde te krijgen (ja, met Lycos/Pessers).
In november meldde minister Grapperhaus aan de Kamer dat er over deze situatie gesproken is, en dat er nu een doorbraak is gekomen:
De Nederlandse banken hebben mij naar aanleiding van deze gesprekken recent laten weten te hebben besloten een procedure in het leven te roepen om de NAWgegevens van een fraudeur aan slachtoffers van fraude te verstrekken. Het doel van de procedure is om benadeelden in de gelegenheid te stellen om, onder voorwaarden en met inachtneming van privacywetgeving (zoals de hierna genoemde 21 dagen termijn), met de vermeende fraudeur in contact te kunnen komen. De procedure houdt in dat de fraudeur eerst gevraagd wordt om het geld terug te storten. Als dat niet binnen 21 dagen is gebeurd, worden de NAWgegevens van de vermeende fraudeur verstrekt.De procedure start nadat het slachtoffer aangifte heeft gedaan. Zo is bekend wie de gegevens eist, en zit er enige check op: valse aangifte is strafbaar, en vanwege de keten slachtoffer-politie-bank-rekeninghouder is het eenvoudig om daar op terug te komen. Ook bij eigenrichting weet je nu snel wie de (mogelijke) dader is.
Blijf je zitten met het probleem van de geldmuilezels: mensen die hun bankrekening verhuren “omdat er toch niets op staat en ik rood staan heb uitgezet”. En dan inderdaad 30% krijgen van het bedrag dat er op gestort wordt. Want met deze procedure kom je daar uit, en niet bij de werkelijke dader. Maar wellicht dat deze nieuwe procedure helpt om katvangers af te schrikken.
Arnoud
Wat ik niet goed begrijp is waarom de politie niet direct bij aangifte al direct een verzoek doet voor die informatie en en de bank indien die constateren dat er daadwerkelijk sprake is van een overboeking of iets dergelijks vraagt de rekening of in ieder geval het geld dat volgens de aangifte is overgemaakt tijdelijk te laten blokkeren tot de eigenaar van de rekening een plausibele verklaring heeft gegeven voor de situatie.
Omdat als je dat gelijk doet je de eigenaar van die bankrekening mogelijk benadeeld. Kijk, een aangifte doen kan iedereen. Zoals Arnoud al schreef is het strafbaar om een valse aangifte te doen, maar dat betekent niet dat alle aangiftes ook de hele waarheid zijn. Er zijn allerlei scenario’s denkbaar waarbij er een verschil is van mening tussen de koper en de verkoper, en niet altijd is de verkoper de partij die iets verkeerds heeft gedaan. Je kan als bank niet zomaar, op basis van alleen een aangifte, een rekening of geld blokkeren.
Voorbeeld: Partij A koopt bij partij B iets. Partij B stuurt het op, maar het komt niet aan bij partij A. A gaat verhaal halen, en zegt: jij hebt niet geleverd. B zegt: Jawel, dat heb ik wel, ga maar navraag doen bij je buren of je postbode. A besluit aangifte te gaan doen want de buren weten van niets. Is het nu fair dat de rekening van B geblokkeerd wordt? Ik denk van niet. Het vereist zorgvuldigheid en de mogelijkheid voor mensen om te reageren op beschuldigingen.
Het lijkt me geen groot probleem om de rekening tot minimaal het bedrag te blokkeren dat is overgemaakt. Een bank kan verder nog wel inschatten of er sprake is van reguliere bedrijfsvoering of een rekening van een katvanger en dan eventueel de rekening volledig blokkeren.
Als ik reken op dat geld om mijn huur te betalen, dan bezorg je mij een enorm probleem met jouw aangifte. Tegen de tijd dat dat is uitgezocht (want jij zult vast niet meteen je aangifte intrekken, nog los van de ambtelijke rompslomp) heb ik drie maanden huurachterstand, mogelijk een deurwaarder en diverse andere schulden omdat ik het ene potje met het andere ging vullen. (Ik ben financieel niet zo slim, daarom ben ik katvanger geworden.)
Dus nee, ik vind dit een disproportioneel idee om enkel op een aangifte geld te blokkeren.
Dat lijkt mij wel. Voor onverwacht veel mensen is 50 euro de boodschappen voor de hele week. Er zijn duizenden en duizenden gezinnen waar ze kleding waar de kinderen uit zijn gegroeid e.d. verkopen op marktplaats om rond te kunnen komen. Voor die mensen is 100 euro per maand het verschil tussen honger lijden en het koud hebben en een boterham kunnen eten met de verwarming aan. Lezers van dit blog zijn geen representatieve weergave van de gehele maatschappij; je moet voorzichtig zijn met uitspraken als dat het geen probleem is om een paar tientjes van mensen te blokkeren.
Verder: op basis van wat zou een bank zoiets moeten inschatten? Welke normen hanteer je? Hoe moet de bank het verschil zien tussen iemand die graag tweedehands spulletjes verkoopt op marktplaats en daarom veel overboekingen krijgt, en iemand die katvanger is voor oplichters die hetzelfde doen? Is het fair van banken te vragen om dat onderscheid te gaan maken, dat kost veel tijd voor kwesties die voor de bank maar gaan om bedragen van vijf cijfers achter de komma. Mag het uberhaupt, is dat geen taak voor opsporingsdiensten?
Katvangers zijn gewoon medeplichtig en ik heb er geen enkele moeite mee om die voor de volledige schade op te laten draaien. Moet je maar geen vof beginnen met een crimineel! Ik zie dat echt niet als een probleem, integendeel als slachtoffer zijn geld terugkrijgt is het prima opgelost.
Die gaan ze dan maar zelf bij hun partners proberen te reclameren.
Probleem is dat de meeste katvangers/geldezels scholieren of studenten zijn (https://www.veiligbankieren.nl/fraude/geldezels). Als ik voor 300 euro ben opgelicht via Marktplaats, en dat wil verhalen op een 15 jarige geldezel met een krantenwijk, dan is dat niet zo kansrijk. Van een kale kip valt niet te plukken. Zeker niet gezien ik niet de enige zal zijn die uitkomt bij deze geldezel.
Onder de 15-jarige kun je ook ouders die je aansprakelijk kunt stellen. Bij 15-16 is dat van geval tot geval wat anders, maar ook, en zelfs bij 18-plus maakt het indruk als je beslag laat leggen op zijn spullen in het ouderlijk huis, en dan de ouders vraagt om aan te tonen (met bonnetjes) dat de spullen waar het beslag op ligt niet van het kind zijn.
OT:
Ik las net dat de gemiddelde krantenjongen tegenwoordig 46 jaar oud is.Het probleem is natuurlijk dat criminelen die weten wat ze doen katvangers zoeken die toch al in de problemen zitten en denken op deze manier iets beter af te zijn. De katvanger gebruikt het geld direct om een andere schuld in te lossen en daar is dus niks meer te halen. Die heeft daardoor ook weinig reden om zijn/haar partner op te geven want ze zijn er toch iets mee geholpen.
Na een paar gevalletjes zal een katvanger nergens meer een rekening kunnen krijgen, daar letten banken tegenwoordig wel op.
Van een kale kip kan je niet plukken.
‘Katvangers zijn gewoon medeplichtig’…
Is dat zo. Is het strafbaar om een betaling te ontvangen voor iemand en daar een commissie op te krijgen?
Het is natuurlijk heel gemakkelijk als primaire reactie… Pak de katvanger maar aan! Maar dat is gewoon een zwaktebod, je moet de oplichter aanpakken.
Een zielepoot aanpakken die misschien wel had kunnen weten dat er iets niet helemaal kosher was maar die verder niets met de zaakjes van de oplichter te maken heeft of zelfs maar wil hebben, daar ben ik niet zo voor.
Als je weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat die betaling in verband staat met een misdrijf, dan ben je medeplichtig ja. Juridisch is daar weinig twijfelachtigs aan. En als jij je bankrekening verhuurt, dan komt het niet door de giecheltoets als je zegt dat je gewoon een financiële dienst wilde verlenen. We hebben het niet over één keer een bedragje ontvangen, maar structureel.
Dat los van eht feit dat een katvanger inderdaad vaak er slecht voorstaat en aanpakken van katvangers overkomt als een zwaktebod. Maar als je die groep angst kunt aanjagen (“je komt op straat en je kunt niets meer”) door een gerichte campagne dan zal dat zeker bijdragen aan het bestrijden van dit soort misdrijven.
‘Als je weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat die betaling in verband staat met een misdrijf’
Alleen het feit dat iemand vraagt of hij een betaling via jouw rekening kan ontvangen is nog niet een redelijk vermoeden van een misdrijf. Er zijn talloze legale redenen waarom mensen dat zouden vragen. Er zijn ook talloze twijfelachtige redenen, ook bij een volledig legale handel, waarom mensen dat zouden vragen. (‘Het was een vriend die een handeltje geheim wilde houden voor zijn vrouw’ of ‘Het was een kennis uit de kroeg die niet zo snel een rekening kon openen, dus ik heb hem maar geholpen uit naastenliefde’)
Het is makkelijk praten achteraf als het herhaaldelijke misdrijf eenmaal gepleegd is. Maar vooraf is het veel minder zwart/wit. (en dat is toch wat telt).
Maar als jij voor een vriend even je rekening voor een betaling ter beschikking stelde aan dat vriendje dat iets verborgen moest houden van je vrouw, dan kun je natuurlijk wel zeggen wie die vriend is. Een vreemde waar je niet meer van weet dan een prepaid 06-nummer en een buitenlandse bankrekening om het geld heen te sluizen doet het niet in dit verhaal.
Ja, ik weet wel dat dat het niet doet in dat verhaal.
Maar wederom: dat is allemaal praat achteraf. Als jij dat voor die nieuwe vriend doet, en na twee maanden blijkt dat helemaal niet zo’n vriend te zijn en is die ook onbereikbaar voor jou, ben je dan strafbaar, of emotioneel bedrogen?
Buitenlandse bankrekening: wat doet dat er toe, er zijn zoveel mensen met een buitenlandse bankrekening? Of is het: ‘buitenlands = bij voorbaat verdacht’? Ik mag toch hopen van niet.
Pre-paid 06 nummer: Hoe moet ik dat weten of het pre-paid is of niet?
Bovendien: de motieven waarom jij een bepaalde dienst levert, gaan niemand wat aan, en misschien heb je die zelf ook niet helemaal duidelijk voor ogen. Dit soort dingen bevinden zich in de kleinschalige privesfeer, en daarin is het soms beter voor de relatie om niet al te hard door te vragen.
Natuurlijk mag je niet bewust meewerken aan een misdrijf, maar de bewijsvoering rond krijgen dat je kon weten of vermoeden dat je meewerkte aan een misdrijf is nog niet zo simpel.
Als de katvanger zich op het standpunt stelt: ‘ik verleende een vriendendienst en kreeg daar een kleine vergoeding voor, en het zijn niet mijn zaken wat die vriend precies uitspookt in een ander deel van zijn priveleven, ja er was wel redelijk wat geld bij betrokken, maar goed, hij zei dat hij een neef van een rijke Russische oliebaron was’, begin dan maar eens met het bewijs rondmaken.
Volgens mij houden banken videobeelden bij van recente geldopnames. Met aangifte/meewerken van de bank zou de link voorbij de geldezel kunnen gevonden worden, vervolgens kan je uitzoeken welke western-union betalingen die heeft uitgevoerd. Probleem is dat politieonderzoek kost en daar hebben ze niet de prioriteit/capaciteit voor.