Bunq mag AI inzetten voor controleren van klanten op witwassen

| AE 13623 | Ondernemingsvrijheid, Regulering | 30 reacties

RyanMcGuire / Pixabay

Internetbank Bunq mag AI inzetten om witwaspraktijken en het financieren van terrorisme te voorkomen, las ik bij Tweakers. De Nederlandsche Bank had de bank opgedragen om een traditionele, checklist-gebaseerde controle van haar klanten uit te voeren, maar de hoogste financiële bestuursrechter (het CBb) zegt nu dat dit te kort door de bocht was. DNB heeft niet bewezen dat bunq met haar methode van het vaststellen van het doel en de beoogde aard van de zakelijke relatie en de monitoring daarvan niet voldoet aan de open normen van de Wwft, aldus het CBb. De term “inzet van AI” is voor mij dan weer wat voorbarig.

De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) bevat een controversiële eis, namelijk dat banken in de strijd tegen witwassen en financiering van terrorisme hun (nieuwe en bestaande) klanten moeten indelen in risicoprofielen, en op die basis ze meer of minder indringend monitoren. Zoals het FD schrijft: DNB vraagt om een analysemethodiek die een vaste set regels volgt en heel precies voorschrijft hoe banken dat moeten doen.

Bunq deed het anders: zij verdeelde haar klanten in twee groepen, de ‘gewone’ klanten en de ‘ongewone’ klanten noem ik ze maar even. De bank had namelijk een profiel van “regular users” gedefinieerd, en je kon daar binnen of buiten vallen:

  • Age: 18-60 year
  • Country of residence: NL, BE, DE, AT, IT, ES, FR
  • Purpose: Standard Payment Account
  • Monthly outgoing transaction volume: EUR 10.000
  • Maximum balance: EUR 10.000
  • Number of payments per month: Up to 150
Onderzoek van Bunq toonde aan dat de “overgrote meerderheid van de particuliere klanten” in dit profiel past en een klein risico met zich meebrengt. Standaard komen nieuwe klanten in dit profiel, en door monitoring van klantgedrag wordt gekeken of de klant er binnen blijft.
Op het moment dat dit niet (langer) het geval is, stelt bunq – afhankelijk van het risicoprofiel van de betreffende klant en de afwijkingen van de klant ten opzichte van het regular user profiel – automatisch een aantal vragen aan de klant. Als een klant deze vragen niet binnen de gestelde periode beantwoordt, wordt de klant toegang tot de rekening (tijdelijk) ontzegd.
Op basis van de antwoorden wordt het profiel van de klant bijgesteld, wat dus meestal zal leiden tot intensievere monitoring. Dat is binnen doel en strekking van de wet, want die schrijft geen specifieke techniek voor. Maar de DNB had er wel grote moeite mee, want Bunq onderzoekt nieuwe klanten niet in detail maar noemt iedereen “regular” totdat er risicosignalen komen. Zoals het CBb het samenvat:
In het bestreden besluit heeft DNB uiteengezet dat uit het gegeven dat bunq een standaardprofiel aan nieuwe particuliere klanten toekent kan worden opgemaakt dat dit profiel niet is gebaseerd op specifiek bij de klant ingewonnen informatie. Een standaardprofiel stelt een instelling verder niet in staat om te bepalen wat nu het doel en de beoogde aard van de zakelijke relatie is, maar leidt enkel tot een aanname van bunq daarover. Dat bunq heeft vastgesteld dat haar particuliere klanten een homogene groep vormen, maakt dat niet anders.
Het CBb concludeert echter dat Bunq wél adequaat handelt. De wet bevat een open norm, en DNB heeft niet inhoudelijk aangetoond waarom Bunq’s methode leidt tot foute of tekortkomende classificaties of monitoring. De standaardrekening is beperkt in wat je ermee kunt doen, de kans op risico op witwassen of financiering is derhalve klein. En bovendien corrigeert Bunq dus snel het beeld zodra de klant de grenzen opzoekt. Dat laatste is precies wat traditionele banken ook doen, want weliswaar moet je daar gedetailleerde formulieren invullen, daar kúnnen mensen immers liegen dus je moet toch continu monitoren wat er gebeurt dat afwijkt van het verwachte.

Het is dat continue monitoring waar die AI – machine learning – een rol speelt, als ik het zo lees. Ik zie wel hoe je met ML makkelijker patronen en uitschieters kunt detecteren, zodat je sneller en met minder handwerk kunt zien waar mensen rare dingen aan het doen zijn. Dit “behoeft geen bespreking meer”, aldus het CBb, want het bezwaar van DNB is kort gezegd dat als je aan de poort te makkelijk bent, je dús tekort schiet bij je continue controle:

Op de zitting van het College heeft DNB ook uiteengezet dat het ontoereikende cliëntenonderzoek aan de poort doorwerkt in de transactiemonitoring. Uit wat hierover onder 8.5.5 en 8.6.4 is overwogen, volgt dat dit uitgangspunt onjuist is. Daarom moet worden geoordeeld dat DNB niet het bewijs heeft geleverd dat bunq geen adequate voortdurende controle op haar zakelijke relatie met haar klanten uitoefent.
Wel was Bunq terecht op de vingers getikt voor het niet opvolgen van vier concrete dossiers met signalen, en het niet goed onboarden van politiek prominente personen (politically exposed persons of PEP). PEPs zijn extra kwetsbare categorieën burgers, zoals directeuren, landelijke politici of rechters. Signalen bij een PEP moeten dus gevoeliger en sneller worden opgepakt.

Bunq is erg blij natuurlijk, een ‘overwinning voor de vooruitgang’ noemt men het in het FD. En ja, het is zeker een goede zaak dat bevestigd is dat de Wwft open normen kent en dat de inzet van ML niet perse ontoereikend genoemd moet worden. Maar de strijd is nog niet gestreden: DNB kan nieuw beleid maken en een nieuw besluit nemen op de onderzoeksmethode van Bunq.

Arnoud

 

 

Hoe de curator toegang kan krijgen tot een administratie in de cloud

| AE 13494 | Ondernemingsvrijheid | 10 reacties

“De curatoren hebben te maken met een grote en machtige Amerikaanse partij die elk risico dat zij mogelijk wereldwijd loopt als gevolg van de sancties, hoe klein ook, koste wat kost wil zien te vermijden en zich daarbij alleen door haar eigen belangen laat leiden.” Oh kijk, dat was een gezellige boel in Amsterdam: cloudleverancier Microsoft weigerde de curatoren van een dochter van de Russische Alfa Bank toegang te geven tot de bedrijfsadministratie, onder meer onder verwijzing naar de EU-sanctieregels tegen Russische bedrijven. Een dilemma zoals we dat vaker horen, de Nederlandse wet zou tot iets verplichten maar vanwege altijd schimmig blijvende “US law” zouden bedrijven daar dan geen gehoor aan hoeven geven.

In april ging de betreffende dochter – de Amsterdam Trade Bank – failliet, mede vanwege sanctieregels: “Leveranciers van bijvoorbeeld software konden door de strafmaatregelen niet langer zaken doen met ATB, waardoor het heel moeilijk was om nog verder te gaan met bankieren”, zo meldde het AD. Dat is op zich een begrijpelijke consequentie van sancties, maar creëert hier wel een bijzonder probleem bij de afwikkeling van datzelfde faillissement.

Je zou zeggen dat dit een klaar klontje was. De Faillissementswet zegt immers in artikel 105b letterlijk dat iedereen die administratie van een failliet heeft, die moet geven:

Derden met inbegrip van accountantsorganisaties en een externe accountant, die in de uitoefening van hun beroep of bedrijf, op welke wijze dan ook, de administratie van de gefailleerde geheel of gedeeltelijk onder zich hebben, stellen die administratie en de daartoe behorende boeken, bescheiden en andere gegevensdragers desgevraagd volledig en ongeschonden aan de curator ter beschikking, zo nodig met inbegrip van de middelen om de inhoud binnen redelijke tijd leesbaar te maken.
Microsoft weigerde echter, en dat ging zelfs zo ver dat niet eens duidelijk was welke partij eigenlijk de administratieve dienstverlening verricht. Daardoor ontstond het basale probleem van wie te dagvaarden, waarop de curatoren maar gewoon een vaste advocaat van Microsoft aanschreven. Men belandde uiteindelijk toch in de rechtszaal, en de ergernis van de rechter spat van het vonnis:
In de aanloop naar dit kort geding heeft (de advocaat van) Microsoft verstoppertje gespeeld door niet kenbaar te maken welke Microsoft-vennootschap moest worden gedagvaard en door nog niets van haar verweer prijs te willen geven.
Ook met de inhoudelijke vraag heeft de rechter weinig moeite. In de Nederlandse wet staat dat de curatoren recht hebben op de administratie, dus die moet Microsoft geven. Dat ze dan wellicht klem komt te zitten met andere wetgeving uit andere landen is haar probleem, maar geen excuus om onze wet te negeren als je in Nederland zaken wilt doen. Bovendien valt het inhoudelijk wel mee, als je die Sanctieverordening goed leest:
Evenmin is aannemelijk dat Microsoft bij het voldoen aan het gevorderde strafrechtelijke of financiële risico’s van enige betekenis loopt. Het verlenen van toegang tot de Microsoft-omgeving in het kader van een faillissement kan voorshands niet worden aangemerkt als een door de EU Sanctieverordening verboden handeling (het ter beschikking stellen van “economische middelen” die kunnen worden gebruikt om “tegoeden, goederen of diensten te verkrijgen”). Ook ten aanzien van het Amerikaanse sanctieregime geldt dat voorshands niet aannemelijk is dat het verlenen van toegang tot de Microsoft-omgeving in het kader van een faillissement strijd oplevert met de verplichting eigendommen van gesanctioneerde (rechts)personen te blokkeren en/of strijd oplevert met het verbod die eigendommen over te dragen, waarbij het nog de vraag is of gedaagde sub 3 (Microsoft Ireland Operations Limited) al dan niet (indirect) gebonden is aan het Amerikaanse sanctieregime.
Die laatste is ook een leuke in AVG-verband: de discussie over gebondenheid aan de US Cloud Act versus de Europese AVG gaat over precies hetzelfde probleem, namelijk of je gebonden bent aan beide wetten tegelijk en welke dan wint. Het antwoord is dus: mogelijk ben je aan beiden tegelijk gebonden, en je kunt dus tegenstrijdige vonnissen krijgen uit de VS en Europa en dan is dat even heel vervelend voor jou maar je gaat er wel aan voldoen:
veroordeelt gedaagde sub 3 (Microsoft Ireland Operations Limited) om al hetgeen noodzakelijk is te doen, zodat gegarandeerd is dat de Stichting Vereffening binnen 48 uur na het wijzen van dit vonnis ongehinderde toegang tot, en gebruik van, de volledige Microsoft-omgeving heeft en blijft houden, op straffe van een dwangsom van EUR 10 miljoen voor elke 24 uur na betekening van dit vonnis dat de Stichting Vereffening die ongehinderde toegang tot, of gebruik van, niet of niet volledig (meer) heeft, met een maximum van EUR 100 miljoen.
Een dwangsom van (maximaal) 100 miljoen euro is bij mijn weten in Nederland nog niet voorgekomen, en het is minstens zo opmerkelijk dat deze al na tien dagen aangetikt wordt. Dat onderstreept wel de haast die de rechtbank ziet. En terecht: 23.000 particuliere spaarders van de bank kunnen nu niet bij hun geld.

Arnoud

Banken mogen onbewerkte ID zien, maar alleen gewatermerkt (en zonder bsn/foto) bewaren

| AE 13119 | Ondernemingsvrijheid | 16 reacties

Voor het (opnieuw) identificeren en verifiëren van de identiteit van de consument mag de bank een foto of scan van een onbewerkt ID-bewijs opvragen. Dat bepaalde geschillencommissie Kifid onlangs. Echter, voor het vastleggen en bewaren van een kopie van dit ID-bewijs moet de bank de pasfoto afschermen en een watermerk aanbrengen om misbruik te voorkomen. Deze uitspraak zet een mooie streep in het zand, die hopelijk ook werkelijk gaat leiden tot herziene procedures. (Ik ben altijd wat cynisch over bureaucratische procesvernieuwing.)

Even voor de duidelijkheid: het Kifid is een geschillencommissie, waar alle banken wettelijk verplicht bij aangesloten zijn. De uitspraken van het Kifid moeten zij dus opvolgen. En dat zou goed nieuws zijn – deze uitspraak is zo logisch dat ik ‘m als modelantwoord zou gebruiken bij onze opleiding tot privacyjurist.

De kern: wie bij een bank zit, moet met enige regelmaat een kopie ID overleggen. Zeker nu moet dat vrijwel altijd digitaal, en soms zelfs via de e-mail. Daar krijg ik veel vragen over, maar in de kern moet dit want in verband met anti-witwaswetgeving (de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, Wwft) is identiteitscontrole van je klanten verplicht.

Daar zit meteen ook het punt, want het gaat om verifiëren van iemands identiteit (artikel 3 Wwft). De ouderwetse methode is dan dat iemand naar de balie komt (haha, een balie van een bank, stel je voor, in een toegankelijk gebouw zeker) en daar zhaar identiteitsbewijs laat zien. De medewerker kijkt daarnaar, controleert de echtheidskenmerken en vergelijkt de foto. Als alles in orde is, zet de medewerker een vinkje bij “verificatie in orde” en we zijn er.

Dit verklaart waarom een bank een onbewerkte (dus niets afgeschermd en geen watermerken) kopie van een identiteitsbewijs mag eisen. Echtheidskenmerken kunnen zijn afgeschermd of verminkt door zo’n bewerkte kopie. En omdat het wettelijk verplicht is te toetsen aan die kenmerken, moet de bank dus een originele, volledige kopie van het identiteitsbewijs hebben.

Er is echter nog een plicht, namelijk het bewaren van zekere bewijsstukken van die verificatie. Dit is geregeld in artikel 33 Wwft, en de bank beroept zich daarop om die kopie identiteitsbewijs te mogen bewaren. Dat is verdedigbaar, want de wet noemt een “afschrift” van je identiteitsbewijs als iets dat moet worden bewaard. Alleen: pasfoto en echtheidskenmerken zijn nu niet meer relevant, want de check is al gedaan. Dit moet de bank dus afschermen bij het opslaan van de kopie.

En het Kifid gaat nog een stapje verder: de bank moet actief de kopie voorzien van een watermerk of iets dergelijks, zodat bij een datalek de kopie niet zomaar gebruikt kan worden. Doet zij dat niet (de ABN Amro had hier gesteld dat dit onmogelijk was) dan mag ze de kopie niet bewaren, want dat is te onveilig voor de consument.

De discussie over het bsn is ook nog het vermelden waard. Het bsn staat op het identiteitsbewijs, maar de Wwft schrijft niet voor dat de bank dit moet gebruiken bij die identiteitscontrole. (Zorgverleners en zorgverzekeraars bijvoorbeeld wel.) En als het niet moet, dan mag het niet.

Althans, niet in het kader van de Wwft-verificatie. De bank is wél verplicht het bsn te gebruiken in de communicatie met de Belastingdienst (Algemene wet inzake rijksbelastingen) en de DNB (het depositogarantiestelsel). Op die wettelijke grond moet de bank dus het bsn opvragen, en dat mag best tijdens dat verificatieproces gebeuren. Daarom hoeft de bank het bsn niet af te schermen, mits ze maar wel de consument uitlegt waarom ze dat niet doet.

Dit stukje snap ik niet helemaal, want je kunt prima na de verificatie – dit is het bsn van Wim – het bsn apart opslaan en het daarna op de kopie onleesbaar maken. Die Awr en DNB-regels eisen namelijk niet dat je een kopie identiteitsbewijs moet kunnen tonen om aan te tonen dat je het juiste bsn had. En het is wel een serieus risico als een bsn uitlekt. Maar goed.

Samenvattend: De consument mag niet schrijven op de foto of scan die zij aanlevert ter identificatie. Zij mag wel van de bank eisen dat de kopie die zij vastlegt en bewaart bewerkt wordt. En de bank weet nu dat die bewerkte kopie voldoet aan de Wwft.

Arnoud

 

 

 

 

Banken gaan namen en adressen van internetoplichters geven

| AE 12496 | Privacy, Regulering | 18 reacties

De Nederlandse banken gaan op verzoek de namen en adressen van internetoplichters verstrekken aan slachtoffers van internetfraude. Dat las ik bij Privacynieuws. Slachtoffers kunnen dan via een civiele procedure proberen hun gestolen geld terug te vorderen. Na een gesprek met justitieminister Grapperhaus hebben banken eind vorig jaar besloten om onder voorwaarden de NAW-gegevens te overhandigen. Het… Lees verder

Mag mijn bank een voorwaardenwijziging afdwingen via online bankieren?

| AE 9155 | Informatiemaatschappij | 4 reacties

Een lezer vroeg me: Onlangs logde ik in bij telebankieren van de SNS-bank, en toen kreeg ik een pop-up voorgeschoteld over aangepaste algemene bankvoorwaarden. Daaronder stond: “Ik heb dit hele bericht en de wijzigingen gelezen”. Pas als deze knop wordt geactiveerd kun je je rekening inzien, geld overmaken enzovoorts. Is dat wel rechtsgeldig? Ik voelde… Lees verder

Hoe bewijs ik dat mijn grootouders niet online gokken?

| AE 6731 | Security | 85 reacties

Een lezer vroeg me: Bij mijn grootouders is ongeveer 5.000 euro van de bankrekening gehaald. Dit is gebeurd via internetbankieren, er zijn credits bij een online casino gekocht via iDeal. Nu zegt de bank dat de transacties zijn gemaakt vanaf hetzelfde IP-adres als altijd. Zij schuiven de schuld dus terug, en mijn grootouders moeten nu… Lees verder

De nieuwe veiligheidsregels van de banken

| AE 6193 | Ondernemingsvrijheid, Security | 73 reacties

Een lezer vroeg me: De banken hebben nieuwe regels voor internetbankieren opgesteld waar klanten aan moeten voldoen als ze in het geval van fraude hun geld terug willen krijgen. Zo mag er geen illegale software zijn geïnstalleerd, moet de computer up-to-date zijn en moet de rekening regelmatig worden gecontroleerd. Als ik het goed begrijp, dan… Lees verder

“Bitcoin-exchange krijgt status van bank”

| AE 4820 | Innovatie | 46 reacties

Bitcoin-Central heeft in Europa de status van bank gekregen, las ik bij Tweakers. Dat is niet helemaal juist: het Bitcoin-wisselkantoor Paymium dat achter Bitcoin-Central zit, heeft een contract gesloten met betalingsprovider Aqoba, die weer samenwerkt met de Franse Crédit Mutuel Arkéa bank. Op grond hiervan mag Paymium geld bewaren voor haar klanten, en dat doet… Lees verder

Nieuw op Ius Mentis: Fraude en misbruik van betaalmiddelen

| AE 4633 | Security | 27 reacties

Eindelijk tijd voor weer eens een artikel op mijn site: Fraude en misbruik van betaalmiddelen. Elektronisch betalingsverkeer (zoals creditcard, pinnen of internetbankieren) is kwetsbaar voor allerlei vormen van fraude. Pincodes kunnen worden afgekeken, websites vervalst (“phishing”) en passen kunnen worden gestolen. De wet bepaalt dat de bank in principe hier het risico voor draagt, met… Lees verder

Kun je worden verplicht in te loggen op je internetbankieren?

| AE 3030 | Security | 63 reacties

Hm, intrigerende samenvatting van een rechtszaak: “De stelling van appellant dat vanwege veiligheidredenen niet van hem kan worden verlangd in te loggen op een computer van de gemeente, kan niet worden gevolgd.” Dit in het kader van een procedure over een bijstandsuitkering, waarbij de instantie toegang wilde tot de bankgegevens om te zien of meneer… Lees verder