De DSA is van kracht voor de grote platforms, wat betekent dit voor desinformatie?

Grote techplatforms moeten vanaf 25 augustus voldoen aan de Digital Services Act (DSA), las ik bij Security.nl. Doel van deze strenge EU-wetgeving is EU-gebruikers meer controle te geven over de algoritmen van socialmediadiensten, maar ook illegale inhoud en desinformatie aan te kunnen pakken.

Wat dat eerste betreft: een van de zichtbaarste manieren van die controle over die algoritmen is de chronologische feed, het op datum gesorteerd krijgen van alle berichten. Dat is een DSA eis: het moet jouw voorkeur zijn of je content aflopend op tijd wil dan wel gesorteerd naar een of ander “populair/hot/trending/for you” criterium. En die voorkeur moet blijvend zijn tot jij hem weer aanpast.

Ook interessant gaan de transparantierapporten worden die deze zeer grote online platforms (in het jargon: VLOP, onthoud die term voor het tentamen) moeten gaan publiceren. Wat voor klachten kreeg men, wat voor eigen moderatiekeuzes maakte men, welke bevelen van autoriteiten werden ontvangen en ga zo maar door.

Dat is van belang, omdat dat tweede punt veel controverse geeft: het aanpakken van desinformatie. Artikel 8 DSA bepaalt namelijk dat grote platforms “onverwijld” gehoor moeten geven aan bevelen om tegen specifieke illegale inhoud op te treden.

In combinatie met de vele verwijzingen naar fake news oftewel desinformatie wekt dit de indruk dat VLOPs op verzoek van overheidsdiensten censuur moeten gaan plegen tegen onwelgevallige uitingen. Maar dat staat nergens, althans niet letterlijk. Natuurlijk, platforms moeten op bevel illegale inhoud weghalen, maar “desinformatie” is als zodanig niet strafbaar.

Desinformatie is in DSA terminologie een “systemisch risico” en daar moeten platforms mitigerende maatregelen tegen nemen. Artikel 27 lid 1 DSA noemt de belangrijkste:

(a)aanpassing van inhoudsmoderatie- of aanbevelingssystemen, de besluitvormingsprocessen ervan, de kenmerken of werking van hun diensten, of hun algemene voorwaarden;

(b)maatregelen op maat die gericht zijn op het beperken van de weergave van reclame in verband met de dienst die zij aanbieden;

(c)versterking van de interne processen of het toezicht op hun activiteiten, met name betreffende de detectie van systemische risico’s;

(d)samenwerking met betrouwbare flaggers overeenkomstig artikel 19 beginnen of aanpassen;

(e)samenwerking met andere onlineplatforms beginnen of aanpassen via de gedragscodes en de crisisprotocollen zoals bedoeld in respectievelijk de artikelen 35 en 37.

Die laatste wijst op een ander punt: de gedragscodes. Artikel 35 stelt de Europese Commissie in staat om gedragscodes op te stellen in samenwerking met de VLOPs. Een zo’n gedragscode is de Code of Practice on Desinformation, want desinformatie was een van de speerpunten van de Commissie. Ook deze eist nergens dat je alle mogelijke ongewenste standpunten rücksichtslos weghaalt; het gaat wederom om procedures, afstellingen, input van buitenaf en transparantie naar onderzoekers die de trends willen monitoren.

Je hebt natuurlijk altijd het “chilling effect”: als de Commissie niet tevreden genoeg is, dan maken ze straks een wet die strenger is dan deze gedragscode, dus laten we maar zo veel mogelijk onwelgevallig spul weghalen dan worden ze niet boos. Daarmee wordt dus ook legale maar ongewenste content weggehaald, en dat is natuurlijk een inbreuk op de informatievrijheid. Ik vind het persoonlijk moeilijk voor te stellen dat de directie van deze VLOPs zo angstig zou zijn voor de Europese Commissie.

Arnoud