YouTube stopt met zijn Premium Lite-abonnement in Nederland en België. Dat las ik bij Tweakers. Het gaf een nieuwe impuls aan een oude discussie: de gratis versie van Youtube komt met advertenties, mag je die nu blokkeren of niet? Ze zijn immers een deel van het inkomen van de content creator, maar waar staat in de wet dat het niet mag?
Al ongeveer sinds de eerste banner op internet (schijnbaar 1994) is er discussie over het mogen blokkeren daarvan. Ondertussen zijn we dertig jaar en drie boeken verder en is er nog geen juridische duidelijkheid. Dus laten we eens kijken of we een en ander op een rijtje kunnen zetten.
In de basis zijn advertenties de manier waarop de site-exploitant geld verdient waarmee de beoogde content wordt gerealiseerd. De juridische onderbouwing daarbij is nogal generiek: vrijheid van ondernemen is een grondrecht, dus als jij wil ondernemen via een gratis-met-advertenties model dan moet dat kunnen.
Soms wordt hierbij gesteld dat je ‘betaalt’ door advertenties te bekijken. Dat klopt niet, juridisch. Betalen doe je alleen met geld of, als je de term breed uitlegt, een andere tegenprestatie. Maar “ik laat jou advertenties erbij zetten” is niet hetzelfde als op zaterdag de buurman helpen verhuizen omdat hij je kat eten geeft tijdens je vakantie.
De redenen om advertenties te willen blokkeren zijn vaak te verdelen in drie categorieën:
- Advertenties kunnen hinderlijk of gevaarlijk zijn, denk aan malware, overmatig knipperende onzin of afleiding zoals popups die niet zomaar weggaan.
- Niemand kan je dwingen advertenties te ontvangen, want je kiest zelf wat je wil bekijken.
- Er zijn genoeg andere manieren om geld te verdienen als creator (sponsoring, abonnementen) en/of niemand heeft het recht om geld te verdienen met advertenties.
Beide zijn op zich legitieme argumenten om iemands grondrecht in te mogen perken. De discussie komt dan neer op een balans zoeken: mag je álle advertenties blokkeren vanuit angst voor malware, of moet er dan wel iets van een check voor malware tussen zitten, bijvoorbeeld?
En wat dat dwang-argument betreft: in 2012 blogde ik nog dat je het idee van toegang-met-advertenties zou kunnen zien als een overeenkomst met specifieke voorwaarde. Ik heb daar nog steeds geen tegenargument tegen gevonden.
Arnoud
Het grondrecht om te ondernemen is geen grondrecht op succesvol ondernemen.
Er is geen enkele reden waarom een site met advertenties zou moeten werken. Als blockers zo populair zijn dat een advertentie-ondersteunde site niet economisch haalbaar is, dan is dat maar zo. Niet alle denkbare bedrijfsmodellen zijn haalbaar, of zouden dat moeten dat zijn.
Inhoudelijk zie ik geen verschil tussen een adblocker, een post-it op de monitor op de plek waar jouw favoriete site een advertentie plaats of tijdens de STER naar de WC gaan. De gebruiker beslist zelf welke stukken van het aanbod hij aandacht geeft.
Vraag is dan of je een overeenkomst sluit door enkel een webpagina te bezoeken, en zonder dat je voorwaarden te zien krijgt. Je hoeft op YouTube geen lid te zijn om video’s te kunnen zien, en je kan dus ook tegen op andere website ingesloten video’s aanlopen, of tegen zoekresultaten die naar YouTube leiden, waarvan je in eerste instantie überhaupt niet door hebt dat het om een YouTube-filmpje gaat.
Nee ik denk niet dat een websitebezoek gezien kan worden als een overeenkomst.
Je zou iets kunnen doen met een startpagina / startframe met de vraag: “In ruil voor het vertonen van deze gratis video bekijk ik de reclames en ben ik mij bewust van dat mijn gegevens met het advertentie platform worden gedeeld.” En dan 3 knoppen: ja, nee, voorwaarden. Dit kan ook op elke website. En als je daarvan af wil, maak je een account aan. Evt kan je die klanten een abonnement zonder reclame bieden. En wil je als ondernemer deze keus niet wil voorschotelen, dan moeten ze ook niet zeuren als mensen hun advertenties blokken.
Mijn primaire reden om advertenties te blokkeren is privacy. Veel van de advertentieplatforms lappen de AVG/GDPR aan hun laars en door advertenties te blokkeren voorkom ik wetsovertredingen.
Is jouw “toegang met voorwaarden” een vorm van “medeplichtigheid aan privacyschendingen”?
De meeste content is objectief niet de moeite waard dat er geld aan verdiend word. Het is behang om de verveling te verdrijven.
Of het is vriendelijk buren-advies (hoe plak ik een band, hoe installeer ik Linux) en het is gewoon onbeschoft om daar geld voor te vragen.
Ik neig een beetje naar Steven zijn kant. De default zou niet moeten zijn dat het normaal is dat er voor content (zeker niet voor flut-content) betaald word. De default zou moeten zijn (IMHO) dat als iemand zo graag filmpjes wil maken en delen met de wereld dat zhij dat zeker moet doen, en als ze heel succesvol zijn dat er een beetje zakgeld verdiend wordt, maar de verwachting dat content natuurlijk geld oplevert zou eruit moeten.
En dan wordt je juridische analyse heel anders: natuurlijk mag iemand proberen geld te verdienen aan content, maar er kan op geen enkele manier verwacht worden dat de samenleving dat faciliteert. (er is immers ook maatschappelijke schade: omgevingsvervuiling door flutcontent, velen die niet bijdragen aan de samenleving door te werken maar dromen van een jackpot, extra bandbreedte nodig, irritatie bij kijkers)
Ik ben het dan ook niet eens met je uitspraak:
Het is juist andersom: de content (in ieder geval de content die moeite waard is) wordt toch wel gerealiseerd, en advertenties zijn het middel om de kosten van de exploitatie te dekken.
Het is hetzelfde als dat je bij de Champions League een bericht krijgt ‘deze wedstrijd wordt U aangeboden door Sponsor XYZ’. Onzin. de wedstrijd zou toch wel gespeeld worden en op TV komen, ook zonder Sponsor XYZ. Het enige waar Sponsor XYZ aan bijdraagt is het opdrijven van salarissen van voetballers tot obscene hoogte. Aan de beleving van de kijker verandert niets door Sponsor XYZ.
Natuurlijk vind je bij content creators en de platforms weinig steun voor dit standpunt.
Is redenatie vanuit de AvG/GDPR niet mogelijk?
Advertenties worden over het algemeen door derden geleverd inclusief communicatie en gegevens overdracht met/naar die derden (dit gaat bij specifiek Youtube waarschijnlijk niet op, daar de advertenties en Youtube beide Alphabet zijn). Vanuit de GDPR heb ik, als ik het goed begrijp, het recht te weigeren om gegevens over te laten dragen, zonder dat dat nadelige consequenties zou moeten hebben. Tenzij natuurlijk voor de dienst gegevensoverdracht nadrukkelijk noodzakelijk is, dat lijkt mij bij advertenties niet zo (enkel noodzakelijk voor het businessmodel, niet de dienst an sich).
Klopt het dat ik wat je zegt kan lezen als “Eigenlijk is er geen basis waarop je advertenties zou mogen blokkeren” omdat die advertenties onderdeel zijn van een overeenkomst die je stilzwijgend aan gaat op het moment dat je een site bezoekt?
Ja. Ik zie het verschil niet met “bij winkelen is een winkelmandje of wagen verplicht” of “geen toegang met sportschoenen en/of mouwloze t-shirts”. Jij wel?
Ja, ik zie wel wat verschillen, ook omdat de analogie met een fysieke winkel niet geheel opgaat. Ik heb een paar argumenten:
De propositie is niet “bekijk deze content-gerelateerde advertentie bestaande uit een eenvoudige afbeelding om de site te bezoeken”. De propositie is “accepteer megabytes aan additionele data bestaande uit trackers van honderden bedrijven waar je geen dienst van afneemt, pop-ups, irritante bewegende afbeeldingen, vol zgn “dark patterns” om je te misleiden, mogelijk besmet met malware, en de upload van allerlei persoonlijke gegevens, browserinstellingen, browse-geschiedenis, andere geinstalleerde apps, locatiegegevens en veel meer zodat we die gegevens kunnen verhandelen en delen om je zo gericht mogelijk te targetten met zoveel advertenties dat op sommige sites meer dan de helft van het schermoppervlak bestaat uit advertenties om de site te bezoeken”. Ik zie op jouw site de advertentie voor jouw boek wel, dat is een bij de content van de site passende ongerichte advertentie. Als ik naar YouTube ga, dan slaat mijn adblocker zowat op tilt. Ik kan op YouTube 5 van de 7 domeinen waarvandaan content geladen wordt geheel blocken zonder de functionaliteit aan te tasten. Mijn adblocker blockt 62 (87 ondertussen na een paar minuten niets op de site gedaan te hebben) “elementen”, ghostery blockt er nog 6, mijn canvas-blocker nog 2 extra.
Ik denk dat er veel minder discussie over advertenties op Internet zou zijn als websites eenvoudige, bij de content van de site passende, ongerichte advertenties zonder trackers en datahandel zouden gebruiken, maar dat doen ze niet. Het punt van “privacy beschermen” mis ik dan ook in dat rijtje van drie argumenten voor adblockers. Nu kan je zeggen “Goed, maar dan is dat dus de stilzwijgende overeenkomst: accepteer de handel in je gegevens en de gerichte advertenties”. Dat kan je zeggen, maar het moet wel duidelijk zijn dat dat dan de deal is, en dat wordt door de anti-adblockers nooit zo expliciet gezegd.
Als analogie met de fysieke wereld, een verplicht winkelmandje is daarom geen goede vergelijking. Een betere vergelijking zou zijn: U mag onze winkel pas bezoeken nadat u bij de ingang uw persoonsgegevens heeft opgegeven, en heeft verteld welke vijf winkels u de afgelopen tijd nog meer heeft bezocht, waar u woont, wat u in uw boodschappentas heeft, en onze folder geheel heeft doorgelezen, plus de folders van drie andere winkels waarvan we denken dat u daar misschien iets zou kunnen kopen”. Geen mens zou dit accepteren in een echte winkel. De analogie van “geen toegang zonder winkelmandje” online is eerder “u mag niet proberen onze site te hacken”.
Als een website echt geen content wil laten zien zonder een vorm van betaling, dan is de oplossing heel eenvoudig: een betaalmuur. Zo werkt het in de winkelstraat ook; ik mag de bioscoop alleen in als ik een kaartje koop. De Kruidvat mag ik wel in zonder kaartje, ook zonder eerst de folder te bekijken.
Dit laatste brengt me op een volgend punt: Er zijn meerdere soorten websites. Sommigen verkopen een online-dienst, de website is de dienst. Een voorbeeld hiervan is Netflix, of de website van een krant. Het is niet vreemd dat je daar dan ook een betaalmuur aantreft voor de daadwerkelijke content. Een geheel ander soort site is echter de site van een bedrijf dat een ander product of dienst aanbiedt en waar de website alleen een verkoopkanaal is. Een voorbeeld hiervan is de website van D-reizen of Tui. De dienst hier is een reis, die ik daar kan boeken en waarvoor ik dan moet betalen. De website is slechts de online variant van het ouderwetse fysieke reisbureau. Waarom zou ik, als ik me orienteer op een reis of het aanbod wil bekijken, een hoop advertenties moeten bekijken om te “betalen” voor de content? Het is toch normaal dat je bij een winkel mag kijken wat het aanbod is om dat te vergelijken alvorens je een keuze maakt? Dat die partijen hun fysieke winkels hebben gesloten en alles online aanbieden is prima, maar het argument dat ik zou moeten betalen voor die content gaat wat mij betreft niet op. Als ik online de opties van mijn nieuwe auto uitkies is het toch raar als ik zou moeten betalen voor die “dienst”, terwijl ik alleen het werk overneem dat vroeger bij de dealer aan tafel gebeurde. In de hele discussie over adblockers wordt dit onderscheid tussen type sites ook maar zelden gemaakt.
Dan heb ik verder nog het argument dat mijn telefoon en mijn pc mijn eigendom zijn, en ik mag weten welke software ik daarop wel of niet draai. Als ik mijn browser zo instel dat bepaalde content niet geladen wordt dan vind ik het moeilijk om te zien met welk argument je dat zou kunnen verbieden zonder op een of andere manier te beperken wat ik op mijn eigen apparaat doe. Dat is een behoorlijke inbreuk op mijn eigendomsrecht aangezien ik die website geen schade toebreng (zoals bij hacken) en er eigenlijk alleen iets als inkomstenderving overblijft. Maar ja, ik mag ook een winkel in, rondkijken, en dan niets kopen en weer naar buiten gaan. Als een website het echt onacceptabel vindt..nou ja, dan is er de betaalmuur. Als daar niet voor gekozen wordt, dan lijkt het mij dat de afweging dus gemaakt is ten gunste van accepteren dat niet iedereen alle advertenties ziet. En ik denk overigens dat het ook echt zo is dat die afweging gemaakt wordt en dat men inziet dat mensen die veel moeite doen om geen advertenties te zien ook de mensen zijn die je die advertenties niet wil laten zien. Het is onwaarschijnlijk dat die groep, als je op een of andere wijze de adblocker zou kunnen omzeilen, op die advertentie gaat klikken. De realiteit is waarschijnlijk dat die groep dat product op de zwarte lijst van producten om te vermijden zet.
Vraag: Vind je dat het zou moeten kunnen dat een televisiezender voorafgaand aan een programma zegt “U mag dit programma alleen bekijken als u ook alle reclameblokken bekijkt; u mag niet tijdens de reclame de TV uit zetten, of weglopen, of het geluid uit zetten”? Overigens, er is een patent verstrekt aan Sony om dit mogelijk te maken; dat is een TV met daarop een camera en microfoon, en de TV heeft de mogelijkheid om pas verder te gaan met het programma als alle kijkers opstaan en de naam van de adverteerder roepen. Je moet dus letterlijk, na een reclame voor bijvoorbeeld McDonalds, opstaan en roepen “McDonalds!” voordat de TV verder gaat.
Nog een vraag: Mag je software gebruiken om de inhoud van een website beter toegankelijk te maken voor bijvoorbeeld blinden, als deze software de grafische advertenties wegfiltert? Mag een site zeggen “niet toegankelijk voor blinden of gebruikers van een schermlezer”? En in het verlengde hiervan, wordt het argument anders als je een adblocker gebruikt om de verschillende bewegende of flitsende advertenties te blokkeren omdat je epilepsie hebt, of autisme en niet om kan gaan met afleidende bewegende advertenties? Ook als de website zelf hiervoor geen uitzonderingen heeft en domweg de overeenkomst “advertenties bekijken of geen content” neerlegt?
Zolang een website niet zegt “advertenties kijken verplicht” is er een verschil met het bordje “winkelwagen verplicht” bij de ingang van de supermarkt.
Ik geef toe dat een website adblockers mag proberen te detecteren en bij een gevonden adblocker daar een reactie op mag geven. Het blijft dan wel aan de bezoeker om te beslissen of zhij de website met een uitgeschakelde adblocker wil bezoeken.
Of een website dat mag detecteren is nog maar de vraag. Als dat server side gebeurt wel, maar als het client side gebeurt..
https://tweakers.net/nieuws/110645/detectie-van-adblockers-volgens-europese-commissie-illegaal.html
Note: ik weet niet hoe dit verder is gegaan na 2016.
Dan moet de site dus toestemming vragen voor de adblocker-detectie. Kan ie gelijk toestemming vragen voor de ads en de tracking, en anders toegang weigeren.
En als de site toegang kan weigeren is er ook geen “toegang zonder winkelmandje”-probleem.
Dat zo’n actie minder bezoekers oplevert, tja, dat lijkt me een typisch geval van ondernemingsrisico.
Bij het Premium abonnement zit ook Google’s muziek dienst inbegrepen. Er is nu geen optie meer om een abonnement op YouTube te nemen zonder ook een abonnement op die muziek dienst te nemen. Is dat geen illegale koppelverkoop?
Ik blokkeer advertenties om te zorgen dat ik mogelijk iets bij een adverteerder aanschaf. Dwz de meeste internetreclames zijn irritant en dat wekt bij mij aversie op. Zo van ‘daar ga ik in elk geval niets kopen!’ Voor de adverteerders is het dus maar beter dat ik hun reclames niet zie.
Kreeg gisteren voor het eerst een melding van Youtube dat ik een addblocker gebruik. Was een ongevraagde pop-up, dus die blokkeer ik nu ook maar.
“De redenen om advertenties te willen blokkeren zijn vaak te verdelen in drie categorieën:”
Ik wil er nog (4) aan toevoegen. Ik koop de aangeprezen producten niet, dus het verdienmodel werkt bij mij niet.