Socialemediaplatform X wordt geblokkeerd in Brazilië, las ik bij Tweakers. Het Braziliaanse hooggerechtshof nam deze beslissing omdat X niet tijdig een juridische vertegenwoordiger heeft aangesteld in het land. De uitspraak is een escalatie in een al veel langer lopend geschil tussen X-eigenaar Elon Musk en de Braziliaanse rechterlijke macht.
Het formele punt is vrij simpel: buitenlandse bedrijven zijn in Brazilië (binnen bepaalde kaders) verplicht om een lokale vertegenwoordiger te hebben als ze daar zaken doen maar er niet direct gevestigd zijn. Die vertegenwoordiger is dan aan te spreken voor eventuele schade of contractbreuk door het bedrijf. Hoe die het dan verhaalt op het buitenlandse moederbedrijf is iets dat ze dan onderling mogen regelen.
Dit kennen wij in Europa ook, leveranciers van allerlei productcategorieën – en AVG-verwerkingsverantwoordelijken – van buiten de EU moeten in die situatie ook een vertegenwoordiger stellen. In Brazilië is dat voor internetdienstverleners expliciet geregeld, inclusief ultieme sanctie dat internetproviders die diensten anders moeten blokkeren wanneer de rechter dat beveelt.
Je moet de uitspraak echter in het bredere kader zien van het al veel langer lopende geschil waar X in verwikkeld is. Rechter Alexandre de Moraes probeert X te dwingen harder op te treden tegen nepnieuws, en dit is de laatste in een reeks sancties die hij daarbij opgelegd heeft. Wikipedia documenteert het neutraal:
In april 2024 kreeg De Moraes te maken met publieke reacties vanwege het bevel van het Hooggerechtshof om verschillende X-accounts te blokkeren, waarbij de strijd tegen desinformatie als reden werd aangevoerd. X-eigenaar Elon Musk beschuldigde De Moraes van “schaamteloos en herhaaldelijk verraden van de grondwet en het volk van Brazilië”, wat er op zijn beurt toe leidde dat het Hooggerechtshof een strafrechtelijk onderzoek tegen Musk opende wegens het verspreiden van onjuiste informatie en vermeende belemmering van onderzoeken. De uitwisseling heeft gemengde reacties uitgelokt, zowel van Braziliaanse politici als van internationale internetgebruikers.Je kunt dit zien als gewoon wat je krijgt als je probeert te doen of je met jouw dienst belangrijker bent dan een specifiek land. Dan escaleert handhaving en rechtspraak, en de ultieme consequentie (zie de discussie over Telegram blokkeren onder de DSA) is dan een blokkade of een verbod tot zakendoen.
Probleem is dat de hele toestand begon met een heftige politieke aanleiding: de bestorming van het Braziliaanse Congres in 2023, nadat oud-president Jair Bolsonaro de verkiezingen had verloren. Diverse sociale media, waaronder X, werden gebruikt om een en ander te promoten of zelfs coördineren. Begrijpelijk dat het land dan extra zwaar inzet op het de kop indrukken van staatsgevaarlijke uitingen.
Waarom X specifiek hier een punt van maakt, is niet helemaal duidelijk. Onder Musk staat de dienst niet bepaald bekend als een voorvechter van het vrije woord; men blokkeert in India of Turkije nadrukkelijk zaken (en mensen) die tegen overheidsopvattingen ingaan. Volgens Musk in 2023 was dat normaal voor internetbedrijven, je moet je nu eenmaal aan lokale wetgeving houden.
Bij Associated Press lees ik een mogelijke verklaring:
Far-right X users have been trying to involve Musk in Brazilian politics for years, said Bruna Santos, lawyer and campaign manager at nonprofit Digital Action.Het zou hem er dan in zitten dat bij die andere landen het bevel gewoon bij de juridische afdeling terecht kwam, terwijl de actie van De Moraes direct bij Musk persoonlijk uitkwam. En die zag daar een dringende noodzaak tot verdedigen van het vrije woord.
Een meer fundamentele discussie is hoe je als multinationale internetdienst om moet gaan met lokale wetgeving. Die discussie is al behoorlijk oud. Het moeilijke eraan is altijd dat ieder land haar eigen normen en waarden heeft, en vindt dat ze die mag handhaven.
Als de dienstverlener hele andere normen en waarden uitdraagt, dan krijg je een conflict. Weggaan is natuurlijk altijd een optie, maar kun je als dienstverlener dan ook zeggen, ik pleeg burgelijke ongehoorzaamheid, ik blijf dit faciliteren want de onderliggende norm is belangrijker? Dat kan, maar de escalatie kan je dan behoorlijk wat omzet kosten.
Arnoud
Als ik iets cynischer mag zijn: vrijheid van meningsuiting is er voor de vriendjes van Musk, niet voor de tegenstanders. Het is dus prima als de regeringen van Modi en Erdo?an hun tegenstanders monddood maken, maar als dat bij Bolsonaro-supporters gebeurt dan is het iets wat je tot bij de hoogste rechter uitvecht (en waarbij je vervolgens de rechterlijke macht verdacht maakt).
X krijgt ook in Europa problemen omdat ze weigeren zich te houden aan de wetgeving die grote social media platfoms dwingt hun platform actief te modereren.
Ik denk niet dat het dat is. Iets met never attribute to malice that which can be properly explained by incompetence. Of, in dit geval, door onverschilligheid. Ik denk echt dat het verschil tussen wanneer Musk zich wel ergens druk over maakt of niet te maken heeft met hoe z’n pet staat of waar hij zich die dag mee bezig aan het houden is. Als ze bij SpaceX druk zijn met lanceren dan kijkt hij niet om naar X en laat dat over aan anderen, als hij berichtjes zit te sturen op X terwijl hij een random-string generator aan het maken is om de naam van z’n volgende kind te bepalen dan maakt ‘ie zich er wel druk om en dan gaat ‘ie zich er actief mee bemoeien.
Een ander verschil is mogelijk dat in India en Turkije het waarschijnlijk achter de schermen explicieter is gegaan, terwijl het in Brazilie een langzamer en rommeliger process is geweest. Ik zie geen reden om te denken dat Musk zelf persoonlijk goede vrienden is met Modi of Erdogan of bewust aldaar de onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting steunt.
Ondertussen gaat het nog een stapje verder waar hij gebruik maakt van een van z’n andere bedrijven: https://www.nytimes.com/2024/09/01/world/americas/elon-musk-brazil-starlink-x.html
Verstrengelde belangen…Zou dat (froze Starlink’s assets) onder onze wetgeving kunnen?
In eerste instantie zou ik denken dat je alleen beslag kunt leggen op het vermogen van de organisatie die je beboet, of andere in het concern. Ik weet niet of er juridische verwantschap is tussen Starlink (SpaceX) en X? Dat meneer Musk UBO is bij beiden zou ik wat mager vinden.
Als je echt wil is er best wel een stok te vinden om een buitenlandse partij mee te slaan. Je zou eens een trucje uit het Amerikaanse FATCA draaiboek kunnen halen, en alle banken verbieden transacties met Musk of zijn bedrijven uit te laten voeren, en dat dan recursief toepassen: dus ook transacties verbieden richting banken die wel transacties met jou target uitvoeren. Moet je als land wel machtiger zijn Musk zelf, zodat voor banken het een pijnlijke keuze wordt om hem zaken te blijven doen, in plaats van ophouden met een heel land zaken te blijven doen (Dus ik vrees dat alleen de echte financiële grootmachten dit kunnen uitvreten: de VS, de EU, en in mindere mate China, en dat je dan ook er tegenaan kunt lopen dat andere landen hiervoor weer blokkerende wetgeving gaat invoeren, zie de reacties op de boycots van Cuba in de EU, of Israël in de VS).
En of je een bedrijf kunt aanpakken omdat ze een UBO gemeenschappelijk hebben: lijkt me dat je dat als land prima in je wetgeving kunt opnemen, zeker als die UBO’s in beide bedrijven een meerderheidsbelang hebben: dan pak je gewoon zijn eigendom, als dat binnen je bereik ligt.
Tenslotte heeft Musk waarschijnlijk de nodige octrooien op zijn naam staan, die kun je prima (binnen jouw jurisdictie) in beslag nemen, en dan verkopen aan de plaatselijke ruimtevaartindustrie.
Dat Starlink weigert aan de Braziliaanse blokkade van eX-Twitter mee te werken is (vanuit Braziliaans juridisch standpunt) een boete waardig. Daarin schuilt een onafhankelijke reden om eventueel tegoeden van Starlink te blokkeren.
Tja, Elon doet dit zichzelf aan…
Wacht, Starlink is natuurlijk een van de internetproviders tegen wie het bevel tot blokkeren gericht is. Dat zou het iets logischer maken.
Als ik het NYT-artikel mag geloven is het dus niet zo dat er een boete komt omdat Starlink niet X blokkeert, maar dat Starlink X niet blokkeert omdat de tegoeden zijn bevroren omdat X niet optreedt tegen de desinformatie. ” Starlink informed Brazil’s telecom agency, Anatel, that it would not block X until Brazilian officials released Starlink’s frozen assets”
Dat er nu vervolgens ook een boete voor Starlink-als-ISP kan volgen is een nader verhaal.
En dat X geen vertegenwoordiger meer heeft, komt doordat Musk alle lokale medewerkers heeft ontslagen na de dreiging van celstraf. Om hen te beschermen dus.
Er is nu alleen mede door de rechters wel een situatie gecreëerd die logischerwijs niet opgelost gaat worden.
X heeft geen juridisch vertegenwoordiger.De rechter heeft opdracht gegeven er één aan te stellen.
De rechter heeft echter ook aangegeven dat de vertegenwoordiger gearresteerd zal worden wanneer X niet de opgelegde boetes voldoet en de opgdragen blokkades/verwijderingen uitvoerd.
Zelfs als X nu iemand aan zou willen stellen, er is toch geen mens die goed bij zijn hoofd is die zich in die functie laat aanstellen op dit moment? En voor zover ik weet kan je iemand ook in Brazilië niet dwingen een baan aan te nemen.
Onoplosbaar? X heeft twee duidelijke keuzes: 1) Boetes betalen en instructies opvolgen, plus per direct een vertegenwoordiger stellen 2) Niet meer in Brazilië commercieel actief zijn
(Het is niet zo dat die vertegenwoordiger alsnog gearresteerd en opgesloten wordt, wanneer tegelijkertijd de boete wordt betaald. Waarom zou er dan nog iemand opgesloten worden.)
Het voelt of je suggereert dat er nog een derde optie zou moeten zijn. Welke is dat?
Wat ik begrepen heb is optie 2 geen optie niet betekent dat geen vertegenwoordiger meer moet worden aangesteld. Er is opdracht gegeven die aan te stellen om de lopende zaken af te handelen.
Met andere woorden de rechtbank heeft opgedragen iemand aan te stellen zodat die onmiddellijk geplukt kan worden. Ik herhaal: niemand bij zijn volledige verstand leent zich daarvoor.
En als aanvulling:
Verplicht een vertegenwoordig aanspreken voor een bedrijf, die zijn of haar persoonlijk vermogen op het spel zet voor beslissingen die in het buitenland worden genomen?
Dat klinkt niet alleen als dat X zich uit Brazilië moet terug trekken (en dan mag Brazilië lekker zelf gaan regelen hoe ze X blokkeren, want dan haal je zeker niets meer weg op laste van een Braziliaanse rechter).
Dat klinkt sowieso als een baan die niemand aan zou moeten nemen, zelfs niet bij bedrijven die niet door een sociopaat gerund worden.
Als het bedrijf iets doet wat niet bevalt wordt je persoonlijk geplukt. En zoals Thorvald aangeeft, als jij het er niet mee eens bent wat het bedrijf doet kan je geeneens ontslag nemen, want dan wordt je alsnog geplukt en zal het bedrijf zeker je kosten niet meer dekken.
Klinkt als een land waar je sowieso geen zaken wilt doen.
Volgens mij is Musk niet meer commercieel in Brazilië actief (tenzij hij ondertussen weer zijn mening heeft veranderd), maar laat hij mensen daar gewoon gratis Starlink gebruiken. Dat lijkt me ook een optie. Ik blokkeer mijn website ook niet voor landen die mogelijk vinden dat daar atheïstische teksten op staan, wat in sommige landen gelijk wordt gesteld met terrorisme: ze krijgen de rambam maar.
Wat let een bedrijf om voor een schijntje een arme sloeber uit de favela’s in te huren als vertegenwoordiger? Bonuspunten als het iemand is die in 1 van die no-go gebieden leeft.
Volgens mij moet er een bankgarantie gesteld en een VOG check gedaan. In de EU moet er ook een verzekering aan gekoppeld zijn.
In Brazilie moet je een vertegenwoordiger opvoeren die persoonlijk aansprakelijk gesteld kan worden. De vorige vertegenwoordigster had ontslag genomen, maar ondanks dat, werden haar bankrekeningen toch bevroren.
De Moraes is aangesteld in 2017 en kan maar lastig weggewerkt worden. Dat is om de integriteit van de juridische tak te waarborgen, maar kan dus ook worden gebruikt om zeer onpopulaire dingen er door te drukken, want je wordt er toch niet op afgerekend. De Moraes is een engnek die “disinformatie” gebruikt, om kritiek op hemzelf aan te pakken.
SpaceX is ook maar meteen uit de lucht gehaald, want in de Braziliaanse wet mag je eigendommen breed pakken, ook uit andere bedrijven, om zo betalen van boetes te garanderen. En wordt er een verantwoordelijke vertegenwoordiger aangesteld, dan zullen ook persoonlijke rekeningen worden bevroren.
Ongeveer 10.000 euro boete per dag voor een individueel die VPN gebruikt. Ik ben op vakantie, dus ik mag wettelijk X bezoeken, maar het blijft een grijs gebied. 10.000 euro boete is natuurlijk belachelijk. En alles zonder stemmen gegaan, de Moraes mag dit klaarblijkelijk op eigen hachje doen.
Enige hoop nu is dat buitenlandse investeerders wegblijven, want het klimaat is gewoon een beetje eng nu. Zodra dat zich in economische schade vertaalt, kan de Moraes mogelijk worden aangepakt, of wordt zijn positie onhoudbaar en neemt hij zelf ontslag.