Vnaf deze week mogen mobieltjes niet meer mee de klas in op basisscholen. Dat las ik bij Nu.nl. Het is de vervolgstap van de al eerder genomen keuze om mobieltjes op middelbare scholen niet meer toe te staan. Een aantal lezers vroeg zich wel af hoe dit nou precies wettelijk geregeld was, met name rond aansprakelijkheid.
“In groep 7 en 8 staat bijvoorbeeld gewoon een bakje waar leerlingen hun telefoon in kunnen doen”, zegt een woordvoerder van een Almeerse school bijvoorbeeld. Daar zie ik als jurist gelijk risico’s: wat als men andermans telefoon meeneemt, of er gaat een kop koffie of beker appelsap over die bak heen?
Wie graag de wet hierop wil lezen, moet ik teleurstellen. Dit is geen wettelijke regeling maar een “afspraak” tussen “vertegenwoordigers van docenten, bestuurders, ouders en leerlingen onder leiding van [het ministerie van] OCW”, aldus de recente Kamerbrief hierover.
De afspraken zelf zijn dan in een andere brief uit 2023 vastgelegd: “Mobiele telefoons en andere devices zijn niet toegestaan in de klas, tenzij ze educatief worden gebruikt tijdens de les.” Daar is vervolgens een uitzondering bijgekomen voor leerlingen die de telefoon voor medische of andere zware redenen nodig hebben, zoals gebruik als leeshulp bij slechtzienden of alerts voor bloedsuiker.
Verdere details werk je als school zelf uit (met hulp van Kennisnet). Bied je kluisjes aan waar telefoons veilig in kunnen, en moet dat dan de hele schooldag of mogen ze eruit tijdens pauzes? Kies je voor het advies thuislaten en wat doe je dan als ouders erop staan? Of ga je voor de kartonnen doos bij de deur, en hoe zit het dan met je aansprakelijkheid?
Wat dat laatste betreft, dat legt de VO-raad helder uit:
Als de school aan het begin van de dag telefoons inneemt, dan draagt de school de verantwoordelijkheid dat de telefoon niet beschadigd raakt of kwijtraakt. De school heeft hiervoor een aansprakelijkheidsverzekering. De school kan de aansprakelijkheid niet ondervangen door in de regels op te nemen dat ze niet verantwoordelijk zijn voor diefstal of schade van ingenomen telefoons.De school is dus aansprakelijk voor schade of diefstal, maar kan dat gewoon via haar verzekering laten lopen. In de schoolregels opnemen dat het eigen risico is, is daarmee niet rechtsgeldig.
Bij de regel “telefoons weg in de les” is het wél gewoon risico en verantwoordelijkheid leerling als er schade optreedt. Daar doet zich weer een ander punt voor: wat als er toch een telefoon aan staat of op tafel ligt?
Dit is op zich niet nieuw, diverse scholen hadden al langer regels hierover. Net als over jassen aan in de klas bijvoorbeeld. Innemen mag, fysiek afpakken niet. Je kunt als school wel een consequentie zetten op niet afgeven, zoals de les uit moeten, of nablijven of iets dergelijks.
Arnoud
Zou een school niet als huisregel kunnen hebben dat telefoons in het geheel (buiten de zwaarwegende uitzonderingen) niet toegestaan zijn op het terrein, en leerlingen die met telefoon op school aankomen naar huis sturen & op afwezig zonder reden (“spijbelen”) zetten om zo de aansprakelijkheid rondom bewaren te omzeilen?
Dat is juridisch wellicht in te kleden. Het zal je school fors minder populair maken, en je zult véle ouders te woord moeten staan die willen uitleggen dat het vanwege risico’s onderweg echt nodig is dat Milan en Sophie hun telefoon bij zich hebben.
Kluisjes heb je waarschijnlijk toch al, dus waarom zou je dat dan allemaal op de hals halen?
Ik kan mij niet herinneren dat de basisschool van mijn kinderen kluisjes had, maar dat is alweer 8 jaar geleden. Maar inderdaad, gewoon thuislaten lijkt mij prima, anders een minikluisje maken waar de telefoon in past, op slot, en dat kluisje in de tas.
Waar ik me in zo’n scenario meer zorgen over maak is dat nog meer mensen dan hun kinderen met de auto gaan brengen, en dat is een significant veiligheidsrisico, zeker gezien het rijgedrag van sommige toch al gestressde ouders.
En die uitleg is niet eens onterecht.
Zeker buiten de (rand)stad zijn er genoeg kinderen die door de ‘middle of nowhere’ naar huis fietsen.
Je hoeft niet eens Marianne Vaatstra scenario’s te nemen: wat als je band lek gaat midden tussen de weilanden?
Ik zie het niet anders als onze Walkmans vroeger. Zolang die uit/stil in onze tas zat werd die niet afgenomen. Anders was het innemen en nablijven.
In mijn middelbareschooltijd fietste ik ongeveer een uur van huis naar school. Een eventuele lekke band plakte ik zelf, onderweg, meestal binnen tien minuten, en ik heb ook wel eens een keer aangebeld om een pomp te mogen lenen. Blijkbaar heb ik dat allemaal overleefd zonder mobieltje.
Ik weet niet hoe lang geleden, maar Nederland nu is helaas niet meer Nederland toen ik naar school ging.
Daarnaast hebben we het hier ook over de basisscholen en niet alle 10 jarigen kunnen een band plakken.
Noch zou ik het prettig vinden als een dochter alleen met een lekke band tussen de weilanden staat een band te plakken, zonder communicatie. Ook niet als ze 18 is overigens. En omdat we niet discrimineren kan je niet alleen de jongens verbieden een telefoon bij zich te hebben.
Daarnaast maakten vroeger ouders zich ook ongerust als een kind niet terug kwam van school. Alleen bestond de oplossing niet, dus is het scheef nu die wel bestaat te zeggen dat die dus niet nodig is. Vroeger was niet alles beter.
We gaan ook niet met paard en wagen op pad, omdat we vroeger die vervuilende auto’s ook niet nodig hadden.
Je hebt tegenwoordig niet alleen telefoons, maar ook zeer goede buitenbanden die bij normaal gebruik vrijwel niet lek gaan.
Twee kinderen elk zes jaar lang naar de middelbare school, een half uur heen een een half uur terug, totaal: NUL lekke banden.
De ‘veiligheid’ van een telefoon is ook eerder psychologisch. Als er echt iets naars gebeurt, kunnen ze waarschijnlijk toch niet bellen, en als ze dat wel kunnen ben je waarschijnlijk toch te laat om te kunnen helpen, want je bent thuis/op je werk.
Ik denk niet dat het gaat om de echte daadwerkelijke noodzaak en nut, het gaat vooral om het gevoel van veiligheid en de beleving ervan. Voor veel mensen geeft het een geruststellend gevoel om te weten dat als er iets mocht zijn (van onverwachts moeten nablijven of een lekke band tot een gestolen fiets of meegaan met iemand anders om “huiswerk” te maken of wat dan ook) het kind naar huis kan bellen. Dan is moeders (m/v) gerust en het kind ook. Die techniek is er nu eenmaal, dat kan je niet meer zomaar wegnemen nu het er eenmaal is en ingeburgerd is.
Of het echt daadwerkelijk logisch beredeneerd noodzakelijk is, is minder van belang. Mensen zijn emotionele wezens, met dat gegeven moet je rekening houden als je draagvlak wil hebben voor maatregelen.
Ik zie nog een probleem met een centrale opslag: als een telefoon aan het eind van de dag kapot is, wie moet dan bewijzen wanneer hij kapot is gegaan? Is de school onvoorzichtig geweest? Of heeft de leerling s’morgens een telefoon met een barst in het scherm ingeleverd?
Ik voorzie een goede business voor calculators met ingebouwde Pi Zero’s.
Hij moet om 830 in de kluis, mag er eind dag weer uit, dan is er geen reden aan te nemen dat de school of een vertegenwoordiger daarvan deze stuk gemaakt heeft. Dat juridisch probleem zie ik niet. Hoe ging die telefoon in de kluis stuk?
Die kluisjes heb je met een schroevendraaier in twee tellen open.
Ik zou op zijn minst verwachten dat de school deugdelijke kluisjes moet hebben, wanner ze je verplichten er dure electronica in op te bergen! Die blikken dozen met het goedkoopst denkbare slot-> verantwoordelijkheid school.
Natuurlijk moet de school deugdelijke kluisjes hebben. Hier is al enige jaren een flinke markt voor, van kluizen aan de muur tot koffers in de klas. Het wordt meestal geplaatst in een open ruimte en gecombineerd met cameratoezicht zodat een inbreker-in-spe snel in het oog loopt. Verzekeraars eisen ook dergelijke opbergsystemen om dekking te geven hieraan. Het issue van aansprakelijkheid voor diefstal of schade is wat mij betreft een opgelost probleem.
Niet iedere school heeft dat, maar de school waar ik aan dacht mag je de telefoon en andere apparatuur bij je houden. Als je ze uit de tas/(broek- of jas-)zak haalt tijdens de les of ze maken geluid mag je fijn een paar dagen nablijven. De kluisjes zijn voor gymkleding en om boeken in te leggen.
Als er geen waardevolle spullen in liggen is de urgentie natuurlijk ook een stuk minder. Had ik eerder kunnen bedenken…
Het kan zijn dat dit tegenwoordig anders is dan toen ik in de jaren 90 op de basisschool zat, maar de meeste basisscholen hebben geen kluisjessysteem.
Ik ging uit van een scenario waar de leerling aan het begin van de dag zijn telefoon aan een medewerker geeft en hem aan het eind van de dag van een medewerker weer terug krijgt. En zodra hij hem terugkrijgt roept de leerling: “Deze barst zat er vanmorgen niet in.”
Van iedere telefoon iedere dag een foto maken als bewijs? Dat deed de verhuurder ook toen ik laatst een busje huurde, maar om dat iedere dag te doen met tientallen of zelfs honderden telefoon’s is niet echt haalbaar. En individuele kluisjes nemen nogal wat ruimte in en zijn een aantrekkelijk doelwit voor criminelen.
Ah zo. Maar dat gebeurt niet. “Leg je telefoon in een kluisje vóór 8:30 en bewaar de sleutel goed” is een gebruikelijker aanpak. Toezicht op kluizen en het weren van insluipers onder schooltijd is echt niet een nieuw probleem van scholen, dus ik vind dat niet het grootste bezwaar in deze discussie.
Zo ‘gewoon’ zou ik het als verzekeraar toch niet vinden als ik continu moet uitkeren omdat een school gewoon 20 telefoons in een schoenendoos gooit en dan elke week een beschadiging of diefstal claimt. Het lijkt mij toch de bedoeling om een nette oplossing te kiezen en als het dan tóch nog misgaat de verzekeraar aan te spreken.
Maar dat is ook precies wat de verzekeraar eist. De school moet adequate beveiligde opbergmogelijkheden hebben en als ondanks dat er een telefoon weg of beschadigd is, dekt de verzekering het.