Een lezer vroeg me:
In mijn arbeidscontract staat dat mijn werkgever eigenaar is van het auteursrecht op alles dat ik maak als onderdeel van mijn werk. Nu vroeg ik me af, hoe pakt dat uit als ik teksten of afbeeldingen maak met AI? Daar zit immers geen auteursrecht op omdat de creativiteit niet van een mens komt, had ik begrepen.Het is inderdaad zeer twijfelachtig of er auteursrecht geldt op de uitvoer van generatieve AI. Het punt daarbij is of de creativiteit in het werk door een mens ingebracht is, en zeker bij grote werken met één prompt kun je dat eigenlijk niet aannemen. Creatief mixen van AI output kan dat anders maken, maar is niet hoe de meeste mensen deze tools gebruiken.
We hebben dan een werk zonder auteur, in een situatie waarbij het werk bedoeld is voor de werkgever van de feitelijk maker. Daar voorziet de wet inderdaad niet letterlijk in. De eerste stap zou zijn om te achterhalen wat er precies in het contract staat, maar in mijn ervaring wordt daar eigenlijk altijd alleen wat geregeld over beschermde werken die je maakt voor het werk.
Een vergelijking met andersoortige niet-beschermde werken is moeilijk te bedenken. Wat maak je voor werk dat niet auteursrechtelijk is maar wel de moeite van het hergebruiken waard? Het boodschappenlijstje voor de lunch is niet beschermd, maar wat moet je daarmee als je uit dienst treedt?
Het enige haakje dat ik kan bedenken is dat het werk bedrijfsgevoelige of zelfs geheime informatie bevat, en daarmee iets is dat niet zomaar extern verspreid of buiten het werk gebruikt kan worden. Een planning met werkverdeling is een mooi voorbeeld: dat is zuiver functioneel en dus niet creatief, maar wél enige gevoeligheid in dat je de concurrent hier niet wijzer mee wil maken. Ook bij offertes wordt wel auteursrecht afgewezen, maar algemeen aanvaard is dat offertes vertrouwelijk zijn.
Een andere mogelijkheid – maar iets meer gezocht – is dat je kijkt of die werken wél beschermd zouden zijn als je het zelf had gemaakt. Je moest een handleiding schrijven voor de nieuwe software, je liet het ChatGPT doen. In dat geval zou ik het aanvaardbaar vinden dat de rechter de IE-bepaling analoog toepast. Dit staat zó op één lijn met het soort werken dat die bepaling wil beschermen, dat het onredelijk is als het er buiten valt omdat je een machine inzet.
Arnoud
Een databank? Een verzameling van gegevens die stuk voor stuk niet te beschermen zijn, maar de verzameling als zodanig wel?
Dat is dan – denk ik – alsnog een beschermd werk, maar niet in auteursrechtelijke zin.
Dat is een optie. Vereist is dan inhoudelijk dat het werk op meerdere criteria doorzoekbaar is, een offerte of lijst van benodigdheden is dat niet. En juridisch is vereist dat er “substantieel” moet zijn geïnvesteerd, wat een hogere lat is dan wat je aan inspanning doet bij de meeste auteursrechtelijke werken.
Als de wet geen auteursrecht toekent aan een werk dat uit een AI komt rollen, dan kun je dat met geen enkel contract toekennen aan de werkgever, simpelweg om dat er niets toe te kennen valt.
Ik ben trouwens tegenstander van het toekennen van auteursrechten op werk dat uit een AI komt: de bedoeling van het auteursrecht is het bevorderen van de productie van werken, omdat talent en creativiteit schaars is, en het anders makkelijk is als “free-rider” te parasiteren op het werk van anderen. De output van AI is overvloedig en verdient dus geen verdere bevordering.
Dit staat los van hoe je staat tegenover het gebruik van materiaal voor het trainen van diezelfde AI — waarbij ik denk dat hiervoor gewoon dezelfde normen moeten gelden als voor het bestuderen van werken van anderen door mensen: als significante stukken herkenbaar zijn overgenomen, dan is er mogelijk sprake van inbreuk, als dat niet het geval is, en alleen maar generieke stijl-elementen zijn gebruikt, dan niet.
En dit staat dan ook weer los van hoe de trainingsdata is verkregen. Als die niet uit evident illegale bron komt (Library Genesis bijvoorbeeld, zoals Meta heeft gedaan), dan is daar volgens mij ook niets mis mee.
Ligt er al niet een verkeerde veronderstelling aan die vraag ten grondslag, namelijk dat die teksten of afbeeldingen eigendom zijn van een van beiden?
In mijn optiek zit er inderdaad geen auteursrecht op die teksten of afbeeldingen, en is het het auteursrecht dus van niemand.
Eigenaar van de bestanden waarin die teksten of afbeeldingen staan, of de vellen papier waarop ze afgedrukt zijn, is uiteraard de werkgever, immers: gemaakt in werktijd als werkopdracht.
Iedereen zou natuurlijk makkelijk die bestanden kunnen reproduceren door dezelfde opdracht in te voeren in dezelfde AI, dus de waarde daarvan is beperkt, maar dat doet niets af aan het eigenaarschap van de bestanden.
Laten we het niet moeilijker maken dan het al is.
Prima benadering. Enige nuance: als die werknemer de prompt onthoudt en de uitvoer opnieuw genereert, zou ik vermoeden dat hier diens geheimhoudingsplicht als werknemer geschonden wordt.
Dat zou kunnen, maar ik denk niet dat dat automatisch het geval is. Ligt eraan waar de AI output voor gebruikt/bedoeld is.
Sowieso, het hoeft geen kwestie van ‘onthouden’ te zijn. Door zijn werk heeft de werknemer ervaring gekregen in het formuleren van AI opdrachten. Als zhij nog eens een gelijkaardige output nodig heeft, kan zhij door die ervaring snel een goede/de juiste prompt formuleren.
Omdat er enige mate van willekeur in zit, zal een AI meestal bij dezelfde prompt niet dezelfde uitvoer genereren, maar waarschijnlijk wel iets wat er meer of minder op lijkt.
Als ik voor mijn werk ergens een foto of plaatje (bijv. creative commons) ergens van het web haal, dan gaat het auteursrecht daarvan ook niet over op mijn werkgever.
Staan stukken mbt het auteursrecht mogelijk ook niet in arbeidscontracten (ten minste in een deel van de gevallen) zodat een werkgever weet dat er niet los nog een licentie afgenomen moet worden bij de werknemer (eventueel na het dienstverband) of in ieder geval dit soort discussies te voorkomen? Dat het in de wet mogelijk al geregeld is staat hier dan verder los van.
In veel gevallen gaan die voorwaarden net even verder dan de wettelijke regels. Die contractuele voorwaarden zijn vooral om gezeur te voorkomen: Dit werk is gerelateerd aan je dienstverband, draag de rechten maar over. Het staat nu eenmaal zo in je contract.
Als programmeur heb ik me nooit zo’n zorgen gemaakt, noem me een broodschrijver: ik zal niet snel iets maken dat mogelijk met mijn werkgever gaat concurreren.