Een lezer vroeg me:
Mijn partner krijgt ADL-zorg bij haar thuis, die 24/7 oproepbaar is. Vnawege zorgen over haar welzijn heb ik enkele camera’s opgehangen. Nu meldt de ADL-leverancier dat dit niet meer toegestaan, omdat ik dan in strijd met de AVG handel door hun werknemers te filmen. Mijn huis wordt volgens hen “aangemerkt als werkvloer” en ik moet de camera’s weghalen. Klopt dat?ADL-assistentie is gedurende het hele etmaal direct oproepbare persoonlijke assistentie bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) in en om de woning. Dit gebeurt door professionals die via zorgaanbieders worden ingezet.
Omdat het hier gaat om werknemers, heeft de werkgever inderdaad een zorgplicht om hen een veilige werkomgeving te bieden. Beschermen van hun privacy en een zorgvuldige omgang met hun persoonsgegevens valt daaronder. En omdat er steeds vaker incidenten zijn met cliënten (of hun partners) die met al dan niet verborgen camera’s filmen, zie ik daar steeds meer aandacht voor.
Allereerst is het strafbaar om mensen in een besloten omgeving (zoals een werkvloer of een woonhuis) te filmen met een verborgen camera. En ten tweede moet degene die filmt dit onder de AVG recht kunnen breien.
Op een ‘gewone’ werkvloer is dit geen nieuwe discussie, maar als het werk bij iemand thuis wordt gedaan dan wordt het iets lastiger. Je mag namelijk in je eigen huis cameratoezicht inzetten en dan val je buiten de AVG (Rynes-arrest). Maar als er iemand bij jou thuis komt werken, heeft die recht op een veilige werkomgeving.
De opmerking “aangemerkt als werkvloer” is denk ik een poging om te betogen dat het huis tijdens het werk buiten de scope van dat Rynes-arrest valt. Maar ook als dat wél een toegestaan privé-verwerking onder de AVG zou zijn: het punt blijft dat de werknemer niet zomaar gefilmd mag worden tijdens het werk.
“Camera uit als de assistente binnenkomt” is het voor de hand liggende compromis, alleen is dat lastig omdat je vaak niet kunt zien dat de camera’s uit staan. Er snel even een doekje overheen hangen lukt ook niet altijd, dus dan blijft de harde afspraak “geen camera’s in huis” over als uitgangspunt.
Een mogelijkheid is om op voorhand het gesprek aan te gaan met de zorginstelling, uit te leggen waar de camera’s wél voor zijn en duidelijk af te spreken dat ze uit zullen zijn bij bezoek. Misschien is er zelfs een knop te maken die men kan indrukken en die de camera’s uit zet?
Arnoud
FF een kapje over de camera’s doen als de hulp er is? Desnoods even ergens laten 3D-printen
Als de camera’s in dit geval niet zouden mogen filmen, hoe zit het dan met alle deurbelcamera’s als de postbode, pakketbezorger of goede-doelen-collectant langs komt? Mogen bijv. PostNL en DHL dan ook eisen dat die uit gaan als de bezorger langs komt? (even aangenomen dat aan andere eisen rondom de deurbelcamera is voldoen, zoals dat deze alleen het eigen erf en niet de openbare weg filmt).
En voor camera’s in huis, geldt de maatregel dan ook voor de meteropnemer of monteur die in huis komt?
Da’s een leuke. Ik zou zeggen dat het verschil dan is dat de pakketbezorger opereert in de openbare ruimte, niet in een privéomgeving. De privacyverwachting moet dan lager zijn, en de feitelijke inbreuk duurt een minuut bij een deurbelcamera. Bovendien doe je niets waar de eigenaar van de bel wat van gaat vinden, je belt aan en je geeft een pakket (of laat het achter op de afgesproken plek). Dus de gerechtvaardigdbelanganalyse komt uit in voordeel huiseigenaar en een goed werkgever hoeft hier niets tegen te doen.
OK, maar de meteropnemer of de monteur?
Wat mij betreft legt Rutger hier de vinger op de zere plek: Hoe kan het dat de vraag of je je eigen woonruimte mag filmen, afhankelijk is van wie er binnenkomt en van wie je de status (werknemer, zzp-er, ADL-vrijwilliger, monteur, ADL-werknemer die ontslag genomen heeft en uit vriendelijkheid afscheid komt nemen, gewoon bezoek, gewoon bezoek dat helpt om de afwasmachine leeg te maken, schoonmaker, thuisbatterijverkoper, etc) niet kent, en ook niet zou hoeven te kennen?
Dat is, wat mij betreft, een logische fout in de juridische redenering.
Moet je dan bij binnenkomst iemand vragen om zijn status (misschien zelfs op meerdere aspecten) en dan via een beslissings-diagram dat naast de voordeur hangt besluiten de camera’s wel of niet af te zetten?
Ik denk dat de analyse voor de meteropnemer of de cv-monteur precies dezelfde is. Ik heb wel vragen van aannemers en klussers gehad of zij mogen eisen dat de camera uit gaat als ze aan het werk zijn bij een klant thuis. Ik heb daar gewoon niet aan gedacht gezien de vraag specifiek over zorg gaat.
Ik denk dat het bij andere beroepen minder speelt, maar kan daar redenen niet goed voor benoemen. Wie gaat de aannemer filmen die de keuken verbouwt? Je beoordeelt het resultaat en spreekt hem dan aan, maar dat hij een ochtend staat te bikken dat hoef je niet te zien.
Bij zorgverlening komt een stuk emotie, je maakt je zorgen over oma en of ze wel netjes behandeld wordt. Dus dan wil je live meekijken. (Dit is hetzelfde als de nannycam/babyfoon.)
Maar voor nanny cams geldt dus eigenlijk hetzelfde. Die zijn ook niet overeenkomstig de AVG.
Dat klopt. Ik maak een klein voorbehoud voor de oppas die op informele grondslag komt oppassen, ik zie een verschil tussen oma die vrijwillig langskomt en een oppas via een uitzendbureau of een gedetacheerde nanny. (Namelijk dat oma filmen binnen de huishoudelijk uitzondering valt.)
Je kunt de aannemer filmen om te checken of hij niet idioot lange pauzes op jouw kosten neemt.
Je kunt een monteur filmen om te zien of hij inderdaad nieuwe onderdelen installeert bij een onderhoud (je kunt natuurlijk niet zelf het resultaat van een onderhoud beoordelen, daar mis je de kennis voor).
(en het kan natuurlijk ook heel goed dat je altijd filmt en er gewoon niet aan denkt om de camera uit te zetten)
Op basis van de argumentatie in je blog zou je bijna zeggen: Je mag wel filmen als je de rechtstreekse opdrachtgever bent van de persoon die het werk uitvoert (dus als het een zzp-er is), maar niet als die persoon een werknemer is.
Dus als de ADL dienstverlener eigen baas is mag het wel, maar als zhij een werknemer stuurt mag het niet. En juist dat vind ik onlogisch, omdat je dat uiteindelijk niet kunt weten, tenzij je het vraagt (maar vragen is dan weer sociaal onwenselijk: ben jij werknemer, of ben jij een fictieve zelfstandige die eigenlijk uitgebuit wordt, of ben jij een echte zelfstandige die zeer goed boert vanwege de marktwerking in de zorg?)
Ik weet niet of dat het criterium moet zijn. Maar hoe dan ook moet jij van de AVG mensen informeren dat je gaat filmen en op welke grondslag (meestal gerechtvaardigd belang), dus die discussie komt dan vanzelf op gang.
Mijn punt is vooral dat ik weinig tot geen signalen krijg dat aannemers bij het werk worden gefilmd, terwijl thuiszorgverleners, oppassen en aanverwante dienstverleners dat wél op grote schaal worden. Niet voor niets staat dit in de AV van vrijwel alle grote dienstverleners, maar geen bouwbedrijf dat iets over cameratoezicht door opdrachtgever vermeldt.
Er komt helemaal geen discussie op gang. Als je je belangenafwezing correct hebt gedaan, valt er niets te discussieren.
Krijg jij signalen dat mensen daadwerkelijk gefilmd worden zonder belangenafweging? Of krijg jij signalen van mensen die denken dat ze misschien gefilmd worden en/of die het niet eens zijn met de belangenafweging? Dat is een groot verschil.
Een afwezigheid van signalen kan ook er ook duiden dat het die aannemers allemaal niet zo veel kan schelen, en hoeft niet te betekenen dat het (veel) minder voorkomt.
Juridisch cargo-culten?
Ook bij het legitiem belang kun je discussie krijgen: artikel 21 geeft je een recht van bezwaar, op basis van door jou te stellen en zo nodig te onderbouwen persoonlijke omstandigheden die maken dat de afweging anders moet in jouw geval.
Ik krijg veel signalen van zorgverleners die bij zorg thuis gefilmd worden door particuliere cliënten of hun familie/vrienden. Ik heb nooit gekeken of daar een legitiembelangafweging gemaakt was, maar ik gok zomaar dat mensen dat niet doen.
Ook krijg ik met enige regelmaat bedrijven die zorg verlenen en hier mee worstelen. Ik denk dus dat die passage in de AV ingegeven is door praktijkproblemen en niet “omdat iedereen het doet”.
Tuurlijk. Maar ik kan in het geval van een dienstverlener zo gauw geen argument/persoonlijke omstandigheden bedenken dat de afweging anders zou laten uitvallen. (behalve dan: ‘ik vind het niet leuk, ik wil het niet’, maar dat was natuurlijk al meegenomen in de afweging).
Ik denk dat mensen dat wel doen, impliciet in hun hoofd (ja, dan telt het niet voor de AVG, dat weet ik), maar daarbij wel hun eigen kant op redeneren, wat menselijk/begrijpelijk is.
Ik kan me goed voorstellen (maar keur het niet goed) dat je die hulpverlener niet primair ziet als een mens met eigen rechten, maar als een paar handjes die een taak komen uitvoeren (en waar je waarschijnlijk al diverse administratieve stappen voor hebt moeten doorlopen en weken voor hebt moeten wachten alvorens die handjes er eindelijk zijn). Welke persoon aan dat paar handjes vastzit, is dan eigenlijk niet van belang.
Als ik nu even een foliehoedje opzet: Bij aannemers kan in geval van een conflict het geleverde werk door een expert gecontroleerd worden, terwijl in de zorg het veelal het woord van de verlener tegen dat van de ontvanger is (als de ontvanger al in staat is coherent woorden uit te brengen.)
Camerabeelden kunnen duidelijk maken wat er precies gebeurd is, hoeveel minuten de “zorgverlener” op (a-)sociale media heeft doorgebracht en mogelijk ook de oorzaak van de blauwe plekken van een minder mondige ontvanger. Een cameraverbod beschermt zo de slechte zorgverleners.
Het simpele antwoord is dat de ADL leveranciers (die een door de overheid betaalde dienst leveren) eisen stellen aan hoe jij je woning inricht. Camera’s zijn uit den boze.
Als we het over ongewenst hebben, dan is dit het wel. Dat noodzakelijke diensten gaan uitmaken hoe jij leeft.
Er moet een balans gevonden worden tussen veilig werken van de zorgverleners en veiligheid en comfort van de consument. Bij camera’s ligt de zaak een tikje complexer dan bij struikeldraden of blote elektriciteitsleidingen. De camera kan de veiligheid van de consument verhogen, potentieel ook tegen de zorgverlener.
Natuurlijk zou de aanwezigheid van camera’s een stuk makkelijker te verkopen zijn als een stel onbenullen niet de privacy van zorgverleners had geschonden door opnames via Internet te verspreiden.
Wat die filmpjes met bejaarden die mishandeld en bestolen werden in ieder geval wel duidelijk hebben gemaakt is dat het zeker geen onzin in is om die camera’s op te hangen. En je laat vreemden in je huis terwijl je niet/minder weerbaar bent. Dat is toch echt heel wat anders dan de werkgever die de werkplek volhangt om te kijken of je wel hard genoeg werkt.
Dat verbieden, om ‘een stel onbenullen’ is dan toch niets anders als een verbod op een honkbalknuppel, omdat er mensen mee dood geslagen worden. Dat doen we ook niet. Een knuppel is gewoon legaal, maar als je hem naast je bed had liggen en een inbreker er mee bewerkt wordt het pas behandeld als een wapen. We moeten eens stoppen met compleet onschuldige en nuttige zaken te verbieden omdat mensen er iets verkeerds mee kunnen doen en in plaats daarvanm de mensen die daadwerkelijk iets verkeerd ermee doen harder aanpakken. Maar dat vergt inspanning en budget, en dat zijn verboden woorden in de politiek.
De beste oplossing zou dus zijn “opnames maken mag altijd, mits de opslag van de beelden aan bepaalde standaarden voldoet, maar op het openbaar maken van die beelden zetten we extreem hoge straffen”.
Ik kan me redelijk vinden in de huidige regels: “Opnames maken mag na een belangenafweging die positief uitvalt; verspreiden van beelden is een inbreuk op de privacy van de betrokkenen.” Daarbij zou ik wel de regel willen toevoegen dat “Organisaties die overheidstaken uitvoeren daarbij geen eisen aan de klanten mogen stellen die boven de normale wettelijke eisen uitgaan.”
Voor incassobureaus staat dit nu nog nergens inderdaad, maar bv voor overheidsorganisaties staan deze op de verplichte lijst van Forum Standaardisatie. Voor een vergelijkbaar geschil met een overheid zou je dus wel kunnen terugvallen op een concrete verplichting.
Om vreemde redenen bij de verkeerde blogpost terecht gekomen…