De Vlaamse youtuber Nathan Vandergunst, beter bekend als Acid, mag voorlopig online geen berichten of video’s plaatsen. Dat meldde de NOS vorige week. Het is deel van de Belgische ophef over een zedenzaak waarbij de dader zonder straf weg kwam; Vandergunst publiceerde zijn naam om zijn mening over deze zaak te delen.
De NOS licht de achtergrond kernachtig toe:
In de video deelt Acid de gegevens van een 24-jarige arts in opleiding uit Leuven die vorige maand schuldig werd bevonden van verkrachting. De rechter legde de student geen straf op omdat hij “zowel privé als professioneel een talentvol en geëngageerd persoon is”. Door een celstraf zou hij “maatschappelijk ontwricht” raken.Men publiceerde ook het betreffende vonnis uit april. Waar de berichtgeving over de zaak vaak sterk aangezet wordt, zie ik bij mensen die het vonnis lezen vaak een meer genuanceerde reactie. Maar inderdaad, in het vonnis staat:
Uit de bijgebrachte stukken blijkt dat de beklaagde een getalenteerde en geëngageerde jongeman is die zowel privé als professioneel sterk wordt geapprecieerd. … Rekening houdende met 1) de jonge leeftijd van de beklaagde, 2) zijn blanco strafrechtelijk verleden, en 3) de gunstige persoonlijkheid van de beklaagde, is de rechtbank van oordeel dat het passend is om de uitspraak van de veroordeling op te schorten voor de beklaagde, teneinde hem tot schuldinzicht te brengen en recidive te voorkomen zonder hem maatschappelijk te ontwrichten.In België zijn discussies over klassenjustitie nooit ver weg, en deze observaties zijn natuurlijk zeer geschikt om dit te voeden. Maar het is ook een vorm van eigenrichting, die in dit geval ook een onschuldige derde trof.
Arnoud
Even los van de uitspraak in die verkrachtingszaak, ik hoop dat ze Acid stevig aanpakken. Het is niet de eerste keer dat hij het recht in eigen hand neemt. Eerder heeft hij al eens namen naar buiten gebracht met namen van leden van een studentenvereniging die betrokken zouden zijn bij het overlijden van een student tijdens een ontgroening. Eén van de namen die hij noemde was echter totaal niet betrokken bij de ontgroening. Acid kreeg daarvoor onder meer een voorwaardelijke celstraf van drie maanden.
Overigens, uit het artikel van de NOS:
De video staat op dit moment nog steeds online.Wat mij in deze zaak zorgen baart is dat de influencer in deze zaak van justitie (zonder tussenkomst van een rechter) een “beroepsverbod” voor drie maanden gekregen heeft. Hier bemoeit justitie zich met de meningsvorming op een zeer gevoelig (justitieel-politiek) gebied.
Snap ik. Daar tegenover staat dat hij reeds een (voorwaardelijke) veroordeling had voor eenzelfde feit, en eerder had aangegeven een veroordeling niet afschrikwekkend te vinden. De zorg dat hij het feit gaat herhalen, is dan reëel en dan is dit een logische consequentie.
Maar is het een realistische verwachting dat hij zich aan dit verbod gaat houden?
Hij verdient geld met aandacht, niets geeft meer aandacht dan ook dit verbod negeren en klagen over censuur.
Passender zou zijn een vrijheidsstraf bij herhaling en alle inkomsten uit de desbetreffende video’s afdragen aan het ‘slachtoffer’.
Ik snap dat er opgetreden moet worden tegen eigenrichting, door een derde al helemaal. Maar als jij slachtoffer van een verkrachting bent – nota bene bewezen geacht – en dan zo genaaid wordt door een rechtbank, dan heb ik er alle begrip voor als het slachtoffer dit zou doen. Alle respect voor een rechter die een verkrachter geen straf geeft omdat hij zo jong is en zo’n gunstige persoonlijkheid heeft (hallo … verkrachter!) is wel weg, die rechter zou degene met een beroepsverbod moeten zijn.
Die vrijheidsstraf gaat ‘ie waarschijnlijk wel krijgen, hij heeft eerder al een aantal namen de wereld in geslingerd waaronder de naam van iemand die niet bij het feit waar het over ging betrokken was, en heeft toen een voorwaardelijke celstraf van drie maanden gekregen. Daarover staat in het artikel van afgelopen week:
Ik weet niet of het realistisch is, ik zou juist een verbod opnemen als ik zou vrezen dat de verdachte dit niet uit zichzelf gaat doen. Want dan kun je er consequenties aan verbinden als hij het toch gaat doen. En ik denk dat je het ook nodig hebt om direct in te kunnen grijpen, hij kan de cel niet in voor reposten als jij niet eerst reposten verbiedt. Inkomsten afdragen is een veel langduriger effect (en ik weet niet of Belgisch recht daar een bepaling voor kent).
Had je het vonnis gelezen?
Ik heb alleen het vonnis in de verkrachtingzaak gelezen, maar dat was toen ik de nieuwsberichten daarover voorbij zag komen. Ik heb geen vonnis in de zaak tegen de youtuber gelezen.
Wat mij voornamelijk stoorde was dat de verkrachter expliciet toe heeft gegeven dat hij wist dat het slachtoffer te dronken was om in te stemmen. Ik kan matiging van de straf begrijpen als ik het geheel lees. Maar dat je enkel met een voorwaardelijke straf wegkomt na een bewuste verkrachting is onacceptabel. Of het hem maatschappelijk ontwricht is wat mij betreft bij een misdrijf als verkrachting geen issue. Een straf heeft voor mij twee hoofd doelen: rehabiliteren/recidive voorkomen en vergelden. Dat laatste vindt nu op geen enkele wijze plaats, behoudens door een derde partij die voor eigen rechter speelt. Waanzin!
Hij moet een schadevergoeding betalen van 3800€ aan het slachtoffer. Dat is natuurlijk ook vergelding. En nog een dikke 3000€ aan kosten.
Jouw statement ‘de verkrachter expliciet toe heeft gegeven dat hij wist dat het slachtoffer te dronken was om in te stemmen’ klopt trouwens niet.
Volgens het vonnis: ‘Op de zitting van 11 maart 2025 betwistte de beklaagde de tenlasteleggingen niet. Hij erkende dat BP 1, gelet op de toestand waarin zich bevond, geen toestemming kon geven voor de seksuele betrekkingen die er plaatsvonden.’
Dus ACHTERAF, veel later, realiseerde hij zich dat het slachtoffer geen toestemming kon geven. Hij wist dit niet op dat moment (vergeet hierbij niet dat ook hij dronken en moe was).
Ik kan op zich wel leven met de uitkomst, het gehele vonnis gelezen hebbende (!), maar vind de motivatie van de rechter wel bijzonder: ‘de gunstige persoonlijkheid van de beklaagde’. Dat neigt wel een beetje naar ‘ons soort mensen begrijpt elkaar’, wat natuurlijk onwenselijk is.
Hij had gedronken, dan zie ik twee mogelijkheden:
Hij was of te dronken om te weten dat zij te dronken was en dan is het überhaupt idioot dat hij schuldig is bevonden. Want wie heeft dan precies wie verkracht als beide partijen geen instemming konden geven?
Of hij was nuchter genoeg om te weten wat hij deed en dan stelt de straf niets voor, ook al kwam het besef pas achteraf.
Zoals ik het vonnis las was er sprake van dat laatste. Ik kan zoals ik al zei op basis van het hele verhaal matiging begrijpen, maar niet alleen een geld boete en al helemaal niet de motivatie van de rechter.
Toevallig was gisteren een andere verkrachtingszaak in het nieuws in Belgie waarin er een vrijspraak was.
De rechter zei daarin ‘”Ook wanneer een persoon zich overvloedig aan alcoholgebruik overgeeft, en zijn/haar remmingen als gevolg daarvan in sterke mate wegvallen, betekent dit niet automatisch dat deze persoon op dat moment niet langer in staat zou zijn om op seksueel gebied zijn of haar vrije wil uit te drukken om zijn of haar seksueel zelfbeschikkingsrecht uit te oefenen.”
“Dat iemand achteraf mogelijk spijt heeft of negatieve gevoelens ervaart door handelingen waarmee men eerder – op het moment dat men ze stelt – wél had ingestemd, vormt geen criterium om die handelingen als strafbaar te bestempelen”, stelt het vonnis verder.
Een relatief basic, maar wel interessante, toelichting over de diverse zaken vind je hier.
Ik kan met deze argumentatie: “de persoon heeft onder invloed van drugs(*) ingestemd met sex” (maar kreeg achteraf spijt) leven. Er is op het ogenblik van de daad dan geen sprake van een misdrijf. (En dus ook geen bewijs voor een misdrijf.)
Zeer eens met de opmerking uit het artikel dat er een heel groot grijs gebied tussen sex met wederzijdse instemming en ruwe verkrachting tijdens een date ligt.
(*) Ik reken alcohol tot een van de drugs.
Naar Belgisch en Nederlands recht is dat wél een misdrijf, en dat is waar de discussie voor een goed deel vandaan komt.
Nederland: “Als schuldig aan schuldverkrachting wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie, degene die met een persoon seksuele handelingen verricht, welke handelingen bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, terwijl diegene ernstige reden heeft om te vermoeden dat bij die persoon daartoe de wil ontbreekt.” (242 Strafrecht) Belgie: “Verkrachting is elke opzettelijk gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die daar niet in toestemt. Dit misdrijf wordt bestraft met een straf van niveau 4.” (138. Sw 2024)
In Nederland ligt expliciet vast (244 Sr) dat de wil ontbreekt “indien diegene in een staat van bewusteloosheid, verminderd bewustzijn of lichamelijke onmacht verkeert of een zodanige psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap heeft dat deze niet of onvolkomen in staat is een wil te bepalen of kenbaar te maken”. De redenering is dan dat je door de invloed van drugs je een verminderd bewustzijn hebt zodat er per definitie en wat er verder ook gezegd of gedaan is geen sprake kan zijn van een ‘wil’ zoals de wet dat bedoelde.
Het probleem in de Belgische zedenzaak hier is dat bij de andere partij ook een verminderd bewustzijn was, zij het minder ernstig. Dat is niet “hij kon er niets aan doen” maar wel reden om het minder ernstig te vinden dan iemand die bij volle helderheid besloot door te gaan ondanks de afwezige wil.
Volgens die wet kunnen twee mensen elkaar dus verkracht hebben. Dat is toch enorm krom?
Het ljkt me ook dat het bijna altijd het geval zal zijn dat de twee partijen allebei dronken waren, dus dat is geen raar uitzondeingsgeval.
In de Belgische wet staat ‘Toestemming is er niet wanneer de seksuele handeling is gepleegd door gebruik te maken van de kwetsbare toestand van het slachtoffer ten gevolge van onder meer …. invloed van alcohol… waardoor de vrije wil is aangetast.’
In Belgie is het is dus te bewijzen dat/door de rechter te beoordelen of het slachtoffer zodanig dronken was dat de vrije wil was aangetast.
Alleen ‘dronken’ is dus niet voldoende.
Zou dat in Nederland ook zo gaan als beide partijen dronken zijn?
De uitkomst die WilleM suggereert, dat je dan elkaar verkracht is te absurd voor woorden.
Helaas gaat editen hier niet meer: Hoe bepaal je überhaupt wie wie ‘verkracht’ als beide partijen dronken zijn. De partij die het initieert zou dan de meest logische zijn. Maar wat is de waarde van een getuigenverklaring als je te dronken moet zijn om wilsbekwaam te zijn om het een misdrijf te maken ben je tevens te dronken om een betrouwbare verklaring af te leggen.
Het lijkt mij bijzonder lastig te bewijzen. En de student in deze blogpost had in plaats van toegeven dat hij wist dat ze niet instemde beter kunnen zeggen dat ze nadat ze binnen waren nog wat verder gedronken hadden en dat hij te dronken was om zich te kunnen herinneren wat er is gebeurd.
Het pragmatische antwoord is dat beiden niet vervolgd worden. Maar het voelt wel als een zeer uitzonderlijke situatie.
Verder citeer ik het Trimbos instituut “Bijna een derde van de volwassenen die seksueel geweld meemaakten, gaven aan dat het gebruik van alcohol of drugs daarbij een rol speelde bij het slachtoffer, bij de pleger of bij allebei” en laat ik het verder hierbij. https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/alcohol-en-maatschappelijke-gevolgen/alcohol-en-seksuele-grensoverschrijding/
Voor mij voelt het als een redelijk veel voorkomende situatie (dronken sex, de dag er na heeft iemand spijt, doet aangifte van verkrachting)
De (geparafraseerde) quote “slachtoffer, pleger of allebei” lijkt dat ook te staven.
Ik ben persoonlijk van mening dat als je het over allebei hebt je niet zonder meer van slachtoffer en pleger kan spreken.
Zelfs iemand die dronken is kan natuurlijk ook nee zeggen en als de andere partij dan de boel forceert dan doet het feit dat 1 of beide partijen dronken zijn natuurlijk niet af van dat het verkrachting is.
Maar als beide dronken zijn en geen van beide (daardoor?) nee zegt of op andere wijze kenbaar maakt niet te willen dan is het toch echt ieders eigen verantwoordelijkheid. Dat dan een pragmatische oplossing nodig is, in plaats van dat de wet duidelijk is is een zwakte bod van de wetgever.
Wat is je voorstel?
Letterlijk een paragraaf toevoegen dat als alle betrokken partijen “in een staat van bewusteloosheid, verminderd bewustzijn of lichamelijke onmacht verkeert of een zodanige psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap heeft dat deze niet of onvolkomen in staat is een wil te bepalen of kenbaar te maken” EN “er geen wil kenbaar is gemaakt” er geen sprake is van schuld onder 242 strafrecht voor de betrokken partijen.
Dan ben je niet afhankelijk van de pragmatische instelling – wat een onacceptabele rechtsonzekerheid is naar mijn mening – van het OM.
Dit staat al in de wet bij de schulduitsluitingsgronden. Ik bedoelde vooral: hoe definieer je het misdrijf dan dat dit er niet onder valt. Maar met deze insteek hoef je je geen zorgen te maken dat je straf opgelegd krijgt.
Is dit een apart wetsartikel? Ik kon hier in artikel 242 en verder niets over vinden.
Inderdaad, dat is algemeen artikel 39 Wetboek van Strafrecht: “Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap niet kan worden toegerekend.” Stomdronken zijn kan hieronder vallen. Een tegenargument is wel dat dit artikel eigenlijk gaat over zaken waar je niets aan kan doen, en het is een keuze om jezelf stomdronken te voeren.
Ik denk dat bij twee stomdronken betrokkenen het OM er weinig mee zal willen, want welk belang dient vervolging dan nog? Maar als een van de twee fysiek verwond is bijvoorbeeld, dan kan ik me goed voorstellen dat het OM doorzet ondanks de gebleken zware dronkenschap van de ander (die dan verdachte wordt).
Ik weet niet hoe jouw studententijd is geweest, maar ik kan je verzekeren dat dit in mijn studententijd zeker geen uitzonderlijke situatie was.
Ik drink zelf geen alcohol en heb regelmatig situaties meegemaakt op studentenfeesten waar twee stomdronken studenten een kamer in verdwijnen. Ik heb daar persoonlijk, als soms enig nuchter persoon, last van dronken ‘dames’ die mij in het kruis grepen en meer ‘wilden’ gehad. Er is een reden dat ik liever ging stappen met mijn vrienden van de middelbare school.
Toch wel bijzonder:
Een youtuber (volgens mij vallend onder journalistiek) met een bereik van meer dan 600.000 personen, iets waar de meeste journalisten maar kunnen van dromen, krijgt een beroepsverbod zonder dat er een rechter aan te pas komt. Reden : Het vermelden van de naam van een veroordeelde verkrachter, die van de rechter mag verder studeren voor gynaecoloog (vrouwenarts)! (voor mij onbegrijpelijk, ook na het lezen van het vonnis.)
Nu is er een welbespraakte jurist die schrijft over deze niet veroordeelde youtuber die de verkrachter zijn naam uitdrukkelijk opneemt. Nochthans kon deze jurist meer dan volstaan met het pseudoniem. Welke sanctie past dan naar deze jurist?
Arnoud : Je moet je in België geen zorgen maken, hooguit zal je met gewatteerde fluwelen handschoenen behandeld worden.
Ter info: De eerdere veroordeling van hem was om het vernoemen van de naam van het restaurant van de ouders van één van de veroordeelden. Zij stelden (volgens de pers) 200.000 euro schade geleden te hebben omdat ze hun restaurant 3 weken hebben gesloten. Ik geloof de horeca nooit meer dat ze weinig verdienen en fooien geef ik ook niet meer.
“krijgt een beroepsverbod zonder dat er een rechter aan te pas komt. ” Het is letterlijk de rechter die hem verbiedt te publiceren. Wat bedoel je?
Nee, een onderzoeksrechter. Volgens mij een entiteit die in Nederlands recht niet voorkomt. Er is in elk geval geen rechtzaak aan te pas gekomen en deze onderzoeksrechter mag geen straffen uitspreken.
Excuses, dat had ik inderdaad niet goed gelezen. Ik zie nu dat het verbod opgelegd is als maatregel voor voorlopige invrijheidsstelling. En dan mogen er inderdaad voorwaarden opgelegd worden. Dat is dan formeel geen straf, je kunt er voor kiezen om in de cel te blijven zitten. Of anders gezegd: het is een gunst dat je niet in de cel hoeft te wachten op je rechtszaak, dus je mag niet klagen dat je je kanaal dicht moet houden.
Zover ik weet mogen dat alleen bewarende maatregelen zijn. Een beroepsverbod voor een journalist is wel zeer verregaand. Ik kan aannemen dat hij niets mag publiceren over de zaak zelf, maar algemeen…