Een vraag via Tweakers (dank voor de tip Yaz): bij Xbox live moet je een kredietsaldo opbouwen om spellen e.d. te kopen. Dit saldo bouw je op door tegoedkaarten in de winkel te tonen (zoals hiernaast getoond) of door online met je creditcard te betalen. Dit krediet kan vervallen na zekere tijd, en men vroeg zich af of dat rechtsgeldig is. Met name omdat je van tegoedkaart (te zien als waardebon) naar online krediet gaat.
In de context van Xbox lijkt het me niet uit te maken dat je van een papieren/plastic bon naar een digitaal tegoed gaat. Waar het om gaat is dat je een claim hebt, een recht om een nader te kiezen product of dienst te krijgen. Dat het een getal in Microsoft’s database is in plaats van een getal op een papier of in een magneetstrip maakt juridisch volstrekt niets uit. Er is een tegoed, een claim, een vordering.
Het maakt niet uit in welke vorm men het tegoed administreert, want de wet zegt niets letterlijk over waardebonnen, cadeaubonnen, credits of andere dergelijke kredietconstructies. Er is alleen algemene regelgeving over rechten en vorderingen, oftewel juridische claims die je kunt leggen jegens iemand.
Hoofdregel is dat een claim normaal oneindig lang duurt, hoewel dat in het recht nooit echt bestaat. Er is het concept van verjaring, oftewel vanaf dat moment mag je de claim niet meer opeisen bij de rechter. De termijn van verjaring is hier 5 jaar omdat het gaat om een claim die ontstond uit een overeenkomst (art. 3:307 BW).
Je kunt afspreken dat een claim eerder vervalt. Zo’n afspraak is een algemene voorwaarde, en daarover kent de wet een zogeheten zwarte lijst met verboden voorwaarden. Op die lijst staat een verbod op een voorwaarde die een claim binnen een jaar laat vervallen (art. 6:236 sub g BW).
Het maakt hierbij niet uit hoe je de afspraak noemt: verkoopvoorwaarden, EULA, TOS of “dat bordje boven de toog”. Als de afspraak standaard is en voor meerdere klanten wordt gehanteerd, dan is het een algemene voorwaarde en die moet zich dan aan dit verbod houden.
Daarnaast er een grijze lijst van algemene voorwaarden die onredelijk zijn tenzij de winkelier de redelijkheid kan bewijzen. Op deze lijst staat (art. 6:237 sub h BW) een verbod op het laten vervallen van een claim als “sanctie op bepaalde gedragingen, nalaten daaronder begrepen”. Je bon niet inwisselen kun je zien als een nalaten, en het ongeldig verklaren is dan een sanctie. Dit is een minder sterk argument, aangezien er vast wel een redelijk argument is om bonnen te laten vervallen (zoals dat de administratie na x jaar volloopt). Ik vind daarom het zwartelijstargument beter.
Dus: staat er niets bij de bon of kredietkoopfaciliteit, dan is het “oneindig” hoewel je na vijf jaar het niet meer op kunt eisen (verjaring). Staat er wel iets bij, dan moet dat iets minstens één jaar zijn. Staat er dat het minder dan een jaar zou zijn, dan is dat niet rechtsgeldig en dan is het “oneindig”.
Er is wel eens discussie hoe dit zit bij bijvoorbeeld festivalmunten. Dat zijn ook vorderingen, maar het is nogal gek dat ik een jaar na een festival nog een biertje zou kunnen eisen van de organisatie. Binnen het systeem van algemene voorwaarden kom je daar niet uit denk ik.
Er is nog de juridische exception handler van de redelijkheid en billijkheid: als je eis redelijkerwijs onaanvaardbaar zou zijn, dan gaat ie niet door ook al zegt de wet van wel (art. 6:248 BW). Dat zou heel misschien op digitaal tegoed kunnen gelden, maar dan zou ik wel eens willen weten waarom het redelijkerwijs onaanvaardbaar is – oftewel, waarom “kom nou toch, dat is belachelijk” een gepaste reactie is als iemand het probeert.
Ook lees je her en der dat die vijf jaar alleen geldt wanneer er een uitgiftedatum op staat (maar geen vervaldatum). Staat er geen uitgiftedatum op, dan zou de bon oneindig geldig moeten zijn. Ik weet niet waar dat op gebaseerd is. Ik denk dat het idee is dat zonder uitgiftedatum niet te bewijzen is wanneer de verjaringstermijn vervalt. In het topic verwees iemand naar een rechtszaak hierover. Als iemand nog weet welke rechtszaak dat is, dan hoor ik dat heel graag.
Blijft over de vraag of Microsoft zich hieraan moet houden, omdat de EULA vast zegt dat alles onder Amerikaans recht valt. Dat is niet per se rechtsgeldig als men zich duidelijk op Nederland richt. Wie in iDeal af laat rekenen op zijn Nederlandstalige webshop, richt zich op Nederland en valt dus onder ons recht. Afdwingen is vers 2, maar dat is altijd het probleem met consumentenrecht.
Arnoud
Een teleurgestelde lezer wees me op het sluiten van de