Hoe lang mogen Xbox credits geldig zijn?

xbox-credits-krediet-tegoed-cadeaubonEen vraag via Tweakers (dank voor de tip Yaz): bij Xbox live moet je een kredietsaldo opbouwen om spellen e.d. te kopen. Dit saldo bouw je op door tegoedkaarten in de winkel te tonen (zoals hiernaast getoond) of door online met je creditcard te betalen. Dit krediet kan vervallen na zekere tijd, en men vroeg zich af of dat rechtsgeldig is. Met name omdat je van tegoedkaart (te zien als waardebon) naar online krediet gaat.

In de context van Xbox lijkt het me niet uit te maken dat je van een papieren/plastic bon naar een digitaal tegoed gaat. Waar het om gaat is dat je een claim hebt, een recht om een nader te kiezen product of dienst te krijgen. Dat het een getal in Microsoft’s database is in plaats van een getal op een papier of in een magneetstrip maakt juridisch volstrekt niets uit. Er is een tegoed, een claim, een vordering.

Het maakt niet uit in welke vorm men het tegoed administreert, want de wet zegt niets letterlijk over waardebonnen, cadeaubonnen, credits of andere dergelijke kredietconstructies. Er is alleen algemene regelgeving over rechten en vorderingen, oftewel juridische claims die je kunt leggen jegens iemand.

Hoofdregel is dat een claim normaal oneindig lang duurt, hoewel dat in het recht nooit echt bestaat. Er is het concept van verjaring, oftewel vanaf dat moment mag je de claim niet meer opeisen bij de rechter. De termijn van verjaring is hier 5 jaar omdat het gaat om een claim die ontstond uit een overeenkomst (art. 3:307 BW).

Je kunt afspreken dat een claim eerder vervalt. Zo’n afspraak is een algemene voorwaarde, en daarover kent de wet een zogeheten zwarte lijst met verboden voorwaarden. Op die lijst staat een verbod op een voorwaarde die een claim binnen een jaar laat vervallen (art. 6:236 sub g BW).

Het maakt hierbij niet uit hoe je de afspraak noemt: verkoopvoorwaarden, EULA, TOS of “dat bordje boven de toog”. Als de afspraak standaard is en voor meerdere klanten wordt gehanteerd, dan is het een algemene voorwaarde en die moet zich dan aan dit verbod houden.

Daarnaast er een grijze lijst van algemene voorwaarden die onredelijk zijn tenzij de winkelier de redelijkheid kan bewijzen. Op deze lijst staat (art. 6:237 sub h BW) een verbod op het laten vervallen van een claim als “sanctie op bepaalde gedragingen, nalaten daaronder begrepen”. Je bon niet inwisselen kun je zien als een nalaten, en het ongeldig verklaren is dan een sanctie. Dit is een minder sterk argument, aangezien er vast wel een redelijk argument is om bonnen te laten vervallen (zoals dat de administratie na x jaar volloopt). Ik vind daarom het zwartelijstargument beter.

Dus: staat er niets bij de bon of kredietkoopfaciliteit, dan is het “oneindig” hoewel je na vijf jaar het niet meer op kunt eisen (verjaring). Staat er wel iets bij, dan moet dat iets minstens één jaar zijn. Staat er dat het minder dan een jaar zou zijn, dan is dat niet rechtsgeldig en dan is het “oneindig”.

Er is wel eens discussie hoe dit zit bij bijvoorbeeld festivalmunten. Dat zijn ook vorderingen, maar het is nogal gek dat ik een jaar na een festival nog een biertje zou kunnen eisen van de organisatie. Binnen het systeem van algemene voorwaarden kom je daar niet uit denk ik.

Er is nog de juridische exception handler van de redelijkheid en billijkheid: als je eis redelijkerwijs onaanvaardbaar zou zijn, dan gaat ie niet door ook al zegt de wet van wel (art. 6:248 BW). Dat zou heel misschien op digitaal tegoed kunnen gelden, maar dan zou ik wel eens willen weten waarom het redelijkerwijs onaanvaardbaar is – oftewel, waarom “kom nou toch, dat is belachelijk” een gepaste reactie is als iemand het probeert.

Ook lees je her en der dat die vijf jaar alleen geldt wanneer er een uitgiftedatum op staat (maar geen vervaldatum). Staat er geen uitgiftedatum op, dan zou de bon oneindig geldig moeten zijn. Ik weet niet waar dat op gebaseerd is. Ik denk dat het idee is dat zonder uitgiftedatum niet te bewijzen is wanneer de verjaringstermijn vervalt. In het topic verwees iemand naar een rechtszaak hierover. Als iemand nog weet welke rechtszaak dat is, dan hoor ik dat heel graag.

Blijft over de vraag of Microsoft zich hieraan moet houden, omdat de EULA vast zegt dat alles onder Amerikaans recht valt. Dat is niet per se rechtsgeldig als men zich duidelijk op Nederland richt. Wie in iDeal af laat rekenen op zijn Nederlandstalige webshop, richt zich op Nederland en valt dus onder ons recht. Afdwingen is vers 2, maar dat is altijd het probleem met consumentenrecht.

Arnoud

Mag dat wel, handelen in cadeaubonnen via internet?

Steeds meer cadeaubonnen worden op internet doorverkocht. Het afgelopen jaar kwamen er drie nieuwe online ruil- en verkooppunten voor ongebruikte cadeaubonnen bij, las ik in de papieren Metro. Handig, zou je zeggen, maar het doorverkopen van de bonnen blijkt bij bedrijven en instellingen die ze uitgeven irritatie op te roepen.

Zo meldt de VVV in het Metroartikel het “onwenselijk en onnodig” te vinden dat mensen cadeaubonnen doorverkopen. De reden? Het zou de overeenkomsten met verkooppunten verstoren en het doel – een consument die een leuk cadeau uitkiest – niet dienen. Over dat tweede doel kun je twisten (ik vind geld een hartstikke leuk cadeau) maar dat eerste is in ieder geval juridisch geen argument.

Het is legaal om dwars door andermans overeenkomsten heen te fietsen, omdat je daar geen partij bij bent. Zelfs wéten dat jouw acties een wanprestatie in die overeenkomst opleveren is niet genoeg. Er moeten “bijkomstige omstandigheden” zijn die verder gaan dan “boehoe dat is tegen mijn afspraak”. En ik zou bij cadeaubonnen niet kunnen bedenken wat dit zou kunnen zijn.

Ook zijn er sites die verlopen bonnen opkopen en dan zelf deze proberen te incasseren bij de uitgevende instantie. Die keuren dat af, want “we willen niet meewerken aan dit soort handel”, zo zegt bijvoorbeeld Ici Paris. Je hóórt het vieze gezicht van de woordvoerder als hij “dit soort handel” zegt. Jakkes, doorverkoop.

Sommige bonnen (zoals de hierboven afgebeelde VVV Cadeaubon, voorheen Irischeque, voorheen VVV-bon) zijn eeuwig geldig, maar andere maar beperkt. De geleerden zijn het nog niet eens over exact hoe lang dat minimaal moet zijn, maar een jaar lijkt normaal wel de grens. (Tentamenvraag: hoe lang zijn festivalmuntjes geldig? Maak in uw antwoord onderscheid tussen een éénmalig festival en een jaarlijks terugkerend festival.)

Verder zag ik nog dat bijvoorbeeld Kadobonnenplaza de bonnen opkoopt tegen een percentage van de waarde, en vervolgens zelf met korting doorverkoopt. Een vordering op een winkel(keten) is overdraagbaar in het algemeen. Maar dit kan bij overeenkomst worden uitgesloten (art. 3:83 lid 2 BW). Zo is de Nationale Vliegtuigbon niet overdraagbaar, zo blijkt uit de voorwaarden. Dat mag. Maar je zult dan wel bij de aankoop expliciet een naam en andere gegevens van de koper moeten vastleggen óp de bon.

Ik krijg uit het artikel het gevoel dat winkelketens en cadeaubonuitgevers vooral balen van deze handel omdat ze het eigenlijk wel prettig vinden dat een X-percentage van de bonnen nooit ingeleverd worden. Het is natuurlijk altijd leuk dat je geld krijgt en vervolgens niets hoeft te doen.

Arnoud

Mag een winkel een cadeaubon geven bij annulering van koop?

Een lezer had iets bij een webwinkel besteld en wilde het terugsturen binnen de zevenwerkdagentermijn. Op zijn vraag hoe dat in zijn werk ging, antwoordde de webwinkel echter:

Als het artikel in onbeschadigde verpakking retour komt krijgt u een tegoedbon die u in mindering kan brengen op een volgende bestelling.

Ik weet dat meer webwinkels dit doen, maar het is echt fout. Wie een product bestelt bij een webwinkel, heeft op grond van de wet koop op afstand recht om dit binnen zeven werkdagen terug te sturen. Je moet dan je geld terugkrijgen, inclusief de heenverzendkosten en eventuele transactiekosten (zoals een toeslag om met Paypal te betalen). Alleen de terugzendkosten mogen voor rekening van de koper blijven.

“Terugkrijgen” wil zeggen dat je echt geld terugkrijgt, en niet dat men je een kadobon of tegoedbon geeft om een ander product te mogen kopen bij de winkel. Het gaat hier namelijk om een wettelijk recht op ontbinding van de koop, en bij ontbinding moeten alle gedane prestaties ongedaan gemaakt worden (art. 6:271 BW). Betaald geld moet dus terugbetaald worden.

De enige situatie waarin een webwinkel wél een tegoedbon mag geven, is wanneer hij een retourregeling heeft voor situaties die buiten de wettelijke regeling vallen. Een winkel kan bijvoorbeeld bepalen dat je gedurende 30 dagen mag retourneren en dat je dan een tegoedbron krijgt (tenzij je binnen zeven werkdagen retourneert, dan krijg je je geld terug). Ook kan een winkel een retourregeling hanteren voor producten die volgens de wet geen recht van retour hebben, bv. bederfelijke waren, op maat gemaakte producten of digitale downloads. En ik heb ook wel de creatieve aanpak gezien dat je mag kiezen: gratis retourneren (dus geen terugzendkosten) en dan een tegoedbon, of zelf de retourkosten betalen en dan je geld terug.

(Bij aankopen in een gewone winkel geldt dit allemaal niet. Daar geldt namelijk geen recht van retour. Als je dus iets wilt ruilen of terugbrengen in de winkel dan ben je afhankelijk van de coulance van de winkelier. Je mag dus al blij zijn met een kadobon want ze hoeven je retour niet te accepteren.)

Arnoud

Hoe lang moet een kadobon geldig zijn?

kadobon-cadeaubon-vvv-irischeque.jpgEen tijdje geleden viel het me op dat veel mensen mijn boek bij een boekwinkel bestelden. Dat vond ik wat raar – waarom bestellen ze niet direct bij Lulu of bij mij? Maar een kennis had de suggestie dat die mensen waarschijnlijk met boekenbonnen wilden betalen, en dat kan alleen bij erkende boekhandels.

Ik heb het niet zo op die bonnen, eigenlijk precies om die reden. Ik weet dat mensen het goed bedoelen en bang zijn dat een envelop met geld te saai is of zo, maar maakt u zich geen zorgen: ik heb geen enkele moeite met het aannemen van enveloppen met saai geld. Wilt u per se iets leuks kopen, dan graag een fles met bubbels.

Een andere reden om het niet zo op cadeaubonnen (of is het nou kadobonnen) te hebben, is dat er vaak een beperkte geldigheid aan vastzit. De hiernaast afgebeelde Irischeques zijn onbeperkt geldig, en boekenbonnen tegenwoordig ook, maar dat geldt lang niet voor alle bonnen.

Wel zit er een ondergrens aan die geldigheidsduur: een kadobon (of is het nou cadeaubon) moet minstens een jaar na verkoop geldig zijn. Dit omdat een waardebon (jaja) een vordering jegens de winkelier is. De regels over algemene voorwaarden bepalen dat zo’n vordering niet binnen een jaar mag vervallen. Maar dat betekent niet dat een geldigheidsduur van een jaar dus redelijk is. Zo mag je de zwarte lijst over algemene voorwaarden niet toepassen. Die biedt alleen verboden, maar geen toegelaten voorwaarden (‘verbod op a contrario-uitleg’ noemen juristen dat).

Het kan goed zijn dat een termijn van 2 jaar nog steeds onredelijk kort is. Wel moet je als consument aantonen dat het onredelijk is. Daarvoor zou je kunnen kijken naar het soort dienst dat je met de bon kunt krijgen. Is dat iets dat je normaal snel afneemt, dan is 2 jaar vervaltermijn wel redelijk. Voor een wintersportvakantie zou een jaar onredelijk zijn, want het is niet zeker dat mensen twee keer in twaalf maanden op wintersport gaan.

Het nut van zo’n vervaldatum heb ik eigenlijk nooit begrepen. Tuurlijk, gratis geld is altijd leuk, maar je geeft zo’n bon uit in de hoop dat mensen bij je komen kopen. Waarom is het dan erg dat iemand pas twee jaar later met een bon koopt?

Arnoud