Online gameaanbieder Game Jolt heeft na claims van Nintende zo’n 500 fangames verwijderd, las ik bij Ars Technica. Fangames zijn door fans gemaakte spellen in de geest van officiële spellen, in dit geval dus Nintendo spellen: Mario Minecraft, Pokemon: PewdiePie Edition maar ook Mario on Drugs. Een bekend verschijnsel, maar wat mij dan stoort: “It’s their legal obligation to protect their IP.” Eh, nee.
In principe is het niet toegestaan om een eigen spel te ontwikkelen dat gebaseerd is op bestaande spellen van anderen. Ook als je de levels en gameplay zelf bedenkt, loop je tegen auteurs- en merkenrecht aan. Personages zoals Mario of Pikachu zijn an sich auteursrechtelijk beschermd, en daarbij maakt het niet uit of je ze kopieert of natekent en of je ze in een eigen verhaal neerzet of in een kloon. Hooguit zou een parodie of misschien een hommage (citaatrecht) legaal zijn.
Nintendo heeft dus het récht om hier wat tegen te doen, dus op zich zijn we daar snel over uitgepraat. Langere discussie kun je voeren over of dit nou wel zo verstandig is van het bedrijf. Weer zo’n internetdingetje: mensen doen dit écht omdat ze het leuk vinden en niet omdat ze er geld mee willen verdienen (al zitten er zeker ook keiharde geldschrapende piraten tussen). Het draagt in positieve zin bij aan je merk als je daaraan meewerkt, en iedereen begrijpt het als je dan zekere grenzen stelt: dat Pokémon XXX of Mario Chainsaw Massacre niet kunnen als ‘fangame’ moge duidelijk zijn.
Wat echter aperte onzin is, is dat Nintendo móet optreden omdat ze anders hun intellectueel eigendom verliezen. En niet alleen omdat er niet zoiets is als “je intellectueel eigendom”. (IE is een vakgebied, ik verlies ook niet mijn arbeidsrecht als ik ontslagen word.) Nergens in de Auteurswet, Merkenwet of welke wet binnen de IE dan ook staat dat een recht komt te vervallen als er niet adequaat gehandhaafd wordt.
De enige plek die daar een béétje naar hint, is in de merkenwetgeving. Iets kan alleen een merk zijn als het geschikt is om producten of diensten te onderscheiden van die van de concurrent. “Melk” kan dus geen merk zijn voor dat witte goedje van een koe (of geit), “Campina” wel. Een risico dat daarbij speelt, is dat een merknaam zo populair wordt dat deze de soortnaam wordt voor het product. Hagelslag was ooit een merk van Venz bijvoorbeeld maar is nu synoniem voor alle staafjes chocola die je op brood strooit. Dat merk is dus geen geldig merk meer.
Wil je als merkhouder dat voorkomen, dan moet je dus optreden tegen gebruik als soortnaam van je merk. Vandaar dat romanschrijvers die een personage de luxaflex dicht laten doen, een brief krijgen van Luxaflex bv met de suggestie voortaan de lamellen dicht te doen. En Adobe roept ook al jaren dat je geen ‘fotoshoppen’ mag zeggen, met opmerkelijk weinig resultaat overigens.
Het gebruik door die fangamemakers is iets anders: ze willen niet de Nintendo-naam of die van Mario en zijn vriendjes als generieke naam gebruiken, maar ze willen een spel aanbieden waar Nintendo-personage Mario een rol speelt. Daarmee kan er geen sprake zijn van gebruik als soortnaam. Natuurlijk is het wel merkinbreuk om een eigen product te tooien met andermans merk, maar dat doet geen afbreuk aan het merkrecht van Nintendo.
Heel heel misschien als Nintendo de hele wereld haar personages laat gebruiken, dan ontstaat er een situatie dat die personages publiek domein lijken en niet meer met Nintendo worden geassocieerd. Dan zijn ze zo via de achterdeur alsnog een soort van soortnaam geworden, net zoals zeg Sneeuwwitje. Maar het hele punt van die fangames is nu juist dat ze leuk zijn omdat er Nintendo figuren in zitten in plaats van generieke personages. Dus ik denk dat dat wel meevalt.
Arnoud