Je blijft echt gewoon bestuurder als je de AutoPilot van je Tesla aanzet

Het gerechtshof in Leeuwarden stelt dat de bestuurder van een ‘zelfrijdende’ Tesla terecht is beboet, omdat hij tijdens het rijden zijn telefoon vasthad. Dat meldde Nu.nl gisteren. Hiermee wordt de uitspraak in eerste instantie van afgelopen november bevestigd. De Tesla-bestuurder was Vincent Evers, die stelde dat niet hij de bestuurder van de Tesla was, maar de Autopilot-software. Ook het Hof had er weinig moeite mee om die stelling omver te helpen, en ik blijf erbij dat het weinig verrassend is. Maar goed, dat internetrecht hè, nieuwe technologieën roepen nieuwe vragen op. Eh, goed.

Zoals ik vorig jaar al zei, de term ‘Autopilot’ vind ik dubieus omdat het zo klinkt alsof de auto volledig automatisch bestuurd wordt. Ongeveer zoals een vliegtuig op de automatische piloot kan vliegen en zelfs landen zonder dat er een mens nodig is. Daar zijn we softwaretechnisch nog lang niet met auto’s, dus ik vind het ergerlijk dat Tesla doet van wel en dat mensen daar in zodanige mate op vertrouwen dat we dit soort discussies moeten voeren.

Het argument in hoger beroep komt er als ik het zo lees op neer dat een rij-instructeur geen bestuurder is (en dus een telefoon mag vasthouden) terwijl een instructeur meer bij het rijden betrokken is (want leerling bij de les houden) dan de Tesla Autopilot-aanzetter. En dat is dan oneerlijk. Het Hof gaat daar niet direct op in, ik vermoed omdat “hullie mocht het wel” in het verkeersrecht geen argument is.

Uiteindelijk komt het erop neer dat je een auto al heel snel bestuurt, ook als je niet alle besturingshandelingen zelf verricht. Aan het stuur zitten terwijl je auto wordt geduwd of gesleept, maakt je bijvoorbeeld al bestuurder. Dat trekt het Hof hier logischerwijs door:

Het inschakelen en ingeschakeld houden van de Autopilot – die immers rechtstreeks de bedieningsorganen beïnvloedt – brengt mee dat op die wijze of met behulp daarvan de bedieningsorganen worden gehanteerd waardoor de voortbeweging en rijrichting van het motorvoertuig worden beïnvloed. Het gebruikmaken van een dergelijk systeem betekent dat de betrokkene als feitelijk bestuurder dient te worden aangemerkt.

Oftewel: jij zet een heel procedé in gang waarmee de auto gaat rijden, daarom noemen we jou de bestuurder. Dat er onder de motorkap dan een heleboel gebeurt, en dat dat veel meer slimmigheidjes betreft dan in een DAF 55, is dan uiteindelijk niet relevant. Er is een bestuurder, want er moet een bestuurder zijn. Dus dan maar de persoon die op de knop drukt.

Heel praktisch, maar volgens mij ook heel rechtsfilosofisch uiteindelijk wel juist: zolang een computer geen rechtspersoonlijkheid heeft, kun je daar moeilijk motieven of keuzevrijheid of andere menselijke eigenschappen aan toekennen. Alles dat een computer doet, wordt dan toegerekend aan de mens die hem aanzet. Denk daar eens diep over na.

Arnoud