De (il)legaliteit van audio/video codecs

media-player-classic-video-audio-codec.pngOp het NedLinux forum mailde men mij over een interessante vraag:

De vraag is alleen (wat me bezig houdt), in hoevere is de codecs die niet officieel aangeschaft zijn illegaal ? Ik bedoel…. hoe is dat geregeld in Nederland ? Ik zie dat Frankrijk al erg moeilijk doet als je VLC gebruikt of Mplayer.

Een codec is een stuk software waarmee audio of video ge(de)codeerd kan worden. Wie alleen naar de radio luistert en DVD’tjes koopt in de winkel en die afspeelt op zijn DVD-speler, heeft daar niet zo veel mee te maken. Maar als je muziek en films gaat downloaden dan kom je allerlei rare formaten tegen en moet je de bijbehorende codecs gaan installeren. Sommige codecs zijn makkelijk te vinden, voor anderen moet je op vage Russische sites rondspeuren.

Maar mag dat nou zomaar? Dat is een moeilijke vraag, want er spelen een heleboel aspecten mee.

Auteursrecht op de codec<br/> Ten eerste is er de vraag of die codec zelf (de DLL dus) wel legaal verspreid mag worden. Er zijn gevallen genoeg bekend van simpelweg gestolen codecs: mensen kopen software waar codecs bij zitten en zetten die gewoon op internet. Zo zijn er complete collecties met Windows Media A/V codecs, die echter gewoon uit de C:WindowsSystem directory van iemands Windows-PC afkomstig zijn. Ook enkele Quicktime-codecs zouden op die manier verkregen zijn.

Wordt een codec op die manier verspreid, dan is het niet toegestaan om die te downloaden en te gebruiken. De thuiskopie-uitzondering geldt niet voor software en dus ook niet voor codecs. Dat je toevallig ergens een Windows-licentie hebt liggen, verandert daar niets aan lijkt mij; die hoort bij jouw aangeschafte Windows en kun je niet zomaar van toepassing verklaren op alle Microsoft-software die je downloadt.

Octrooien op de algoritmen<br/> Ten tweede implementeren veel codecs namelijk beschermde algoritmen. De octrooihouders hebben geen licenties gegeven voor die codecs, zodat vrije verspreiding niet zomaar mogelijk is. Voor persoonlijk niet-commercieel gebruik hoef je je geen zorgen te maken, octrooi-inbreuk is alleen mogelijk als je commercieel bezig bent.

Ik hoor nu een aantal mensen “jamaar softwarepatenten zijn niet geldig in Europa” denken. Nou is dat een heel grijs gebied, maar als we het hebben over audio/video-coderen zit je toch aan de witte kant van dat gebied. Het manipuleren van audiovisuele signalen is een vorm van technologie en valt daarmee onder de octrooiwetgeving. Er zijn dan ook genoeg octrooien op dit gebied, die in rechtszaken ook gewoon overeind blijven. Het verkopen van audio/video-afspeelsoftware of apparaatjes met zulke codecs erin betekent dus dat je een octrooilicentie moet kopen.

En ja, open source codecs hebben daar een probleem. Want de meeste van die octrooilicenties voorzien niet in de mogelijkheid dat de licentienemer de codec gaat doorleveren aan derden die ook weer kopieën van de codecs gaan maken. En de GPL heeft weer een bepaling dat die octrooilicentie daar wél toestemming voor moet geven, anders mag je de software in het geheel niet verspreiden. Een soort van Mexican standoff dus.

Kopieerbeperkingen omzeilen<br/> Ten derde willen sommige codecs nog wel eens kopieerbeperkingen negeren. Het beroemdste voorbeeld is DeCSS, waarmee de beveiliging op DVD-inhoud omzeild kan worden. Nu is dat strikt gesproken geen codec, maar als je een codec voor DVD content wilt gebruiken, kom je niet ver zonder deze functionaliteit.

Het omzeilen of uitschakelen van “effectieve” kopieerbeveiligingen is verboden, net als het verspreiden van hulpmiddelen die daar speciaal voor gemaakt zijn. Volgens een Finse rechtbank zou DVD-beveiliging CSS niet effectief zijn omdat het zo eenvoudig te breken bleek. Daarom was DeCSS niet verboden.

Oh ja, dat verbod geldt zowel in Amerika (onder de DMCA) als bij ons in Europa onder de Auteursrechtenrichtlijn en artikel 29a Auteurswet.

Sommige codecs voor Windows Media (WMV/WMA) omzeilen de DRM-functies die Microsoft er in gebouwd heeft. Dat was in één geval in ieder geval aanleiding voor Microsoft om een rechtszaak te beginnen, maar een jaartje later trokken ze die weer in. Overigens zonder uit te leggen waarom, dus dat schiet niet erg op.

Er is dus niet een duidelijk ja/nee-antwoord te geven op deze vraag. Het hangt af van de codec, waar deze vandaan komt en welk algoritme er gebruikt wordt. Codecs die bv. bij Fluendo te koop zijn, mag je legaal gebruiken. Die zijn door het bedrijf zelf ontwikkeld, zodat je voor auteursrechtschendingen niet bang hoeft te zijn. Die codecs komen ook met een octrooilicentie en omzeilen geen kopieerbeveiligingen.

Ook de Ogg Vorbis- en Theora-codecs zijn legaal, om dezelfde redenen. Al heeft niemand ooit kunnen bewijzen dat deze technieken octrooivrij zijn.

Download je van voornoemde vage Russische site een gratis exemplaar van de commercieel verkochte DivX-codecs, dan zit je in het donkergrijs tot zwarte gedeelte van dat grijs gebied. En heb je waarschijnlijk ook een Trojan of drie op je PC.

Arnoud

17 reacties

  1. Da’s een goeie. In theorie kan dat alleen door een exhaustive search op alle octrooien ter wereld en dat is een verschrikkelijke partij werk. In de praktijk zou je je dan dus beperken tot octrooien waarvan bekend is dat ze relevant zijn voor lossy audio/video coding. Denk aan bijvoorbeeld de lijsten van MPEG-LA, Via, Thomson, Sisvel of Fraunhofer. Maar een paar jaar geleden kwam AT&T ineens met een MPEG octrooi nadat het MPEG licentieprogramma al een decennium of zo liep. Je weet het nooit zeker.

  2. @Jorg: opensourced klinkt als “ze bestonden al en wij hebben er de GPL op geplakt”. Dat kan een risico zijn 🙂 De mplayer jongens deden eens zoiets toen Debian moeilijk deed: “hou op met je gezeur over gestolen code, we hebben overal het woord GPL boven gezet dus nu is het open source”.

    Als het onafhankelijk gemaakte libraries/codecs zijn die onder OSS licenties zijn uitgebracht, dan is daar weinig mis mee.

    @Rijk: dat lijkt me een aanvaardbaar risico. Ik hanteer zelf altijd de maatstaf, stel dit blijkt inbreuk op een octrooi te zijn, ben jij dan de eerste die de octrooihouder aanspreekt? Zo nee, dan ga je het gewoon doen en dan nemen we maatregelen als de eerste rechtszaak wordt aangespannen.

  3. Aangezien de vraagsteller vanaf het NedLinux forum komt, denk ik dat hij minder snel codecs download van een twijfelachtige Russische site. Ik mis dan eigenlijk ook enigszins de Linux-invalshoek in de (verder uitgebreide) uitleg.

    Aangezien mijn Linuxmachines alweer enige tijd vrolijk draaien en een installatie dus even geleden was: ik meen mij te herinneren dat veel Linux distributies niet standaard software voor dvd-playback en audio- en videocodecs meeleveren in verband met ‘non free’. Echter, wanneer de gebruiker het vervolgens handmatig (uit de repositories van de distributie zelf) installeert is het wel goed.

    Hier heb ik veelal mijn schouders over opgehaald, maar het komt toch wat vreemd over. Houdt dit verband met het ‘verbod’ op ‘doorleveren’ zoals in bovenstaand stuk genoemd? Arnoud, hoe zit dit eigenlijk?

  4. Ook Linux-gebruikers willen wellicht de DivX pro codecs hebben, en dan heb je naast kopen alleen die vage Russische sites als keuze vrees ik.

    Dat non-free heeft te maken met octrooien. Omdat de distributies de codecs zelf niet verspreiden, zijn ze niet aan te spreken voor octrooi-inbreuk. De consument-gebruiker downloadt zelf en dat is buiten hun macht. Een professionele gebruiker die zelf downloadt en gebruikt voor bedrijfsdoeleinden zit nog steeds wel fout.

  5. Ook zijn er nationale verschillen in octrooirecht (octrooiregistratie is ook binnen de EU nog steeds per land geregeld). Het is voor een Linux distributeur het makkelijkst om een veilige distributie te maken en dan maar te “vertrouwen” op het gezonde verstand van de consument waar het gaat om de lastigere componenten.

    De huidige situatie m.b.t. software octrooien in Europa is zo onduidelijk dat het EOB recentelijk aan een Europese rechter om verduidelijking gevraagd heeft.

    Rijksoctrooiwet:

    2. In de zin van het eerste lid worden in het bijzonder niet als uitvindingen beschouwd: a. ontdekkingen, alsmede natuurwetenschappelijke theorie?n en wiskundige methoden; b. esthetische vormgevingen; c. stelsels, regels en methoden voor het verrichten van geestelijke arbeid, voor het spelen of voor de bedrijfsvoering, alsmede computerprogramma???s; d. presentaties van gegevens. 3. Het tweede lid geldt alleen voor zover het betreft de aldaar genoemde onderwerpen of werkzaamheden als zodanig

    Ik lees hieruit dat een video (de)codeerprogramma “als zodanig” niet onder een octrooi valt. Is het EOB in de fout gegaan bij de toekenning van octrooien op algoritmen (wiskundige methoden)? Gebruiken de octrooihouders RIAA tactieken (We’ll sue you and we win because we have more money) om legitieme competitie van de markt te houden?

  6. Er zijn mensen die heel goed zijn in het formuleren van algoritmen als zijnde tastbare dingen. Dus het afhakken van een paar bits van een WAV-signaal heet opeens het “manipuleren van audiovisuele signalen”. In theorie zou het aan de mensen bij de octrooibureaus zijn om daar doorheen te prikken. Volgens mij heb je daar zowel een juridisch als technische achtergrond voor nodig. Ik vermoed zo dat ze daar weinig Arnouds hebben rondlopen…

  7. @MathFox: het EOB heeft de vragen aan haar eigen Grote Kamer van Beroep voorgelegd. Dat is geen Europese rechter zoals het Hof van Justitie, maar een min-of-meer aan het Europees Octrooibureau verwante zaak. Strikt gesproken vallen ze onder de moederorganisatie van het EOB, de Europese Octrooiorganisatie.

    @Bastiaan: ik ben zo’n eigenwijs figuur dat een apparaatje met microfoon, AD-convertor en digitale compressiesoftware een technisch apparaat vindt, en daarmee een verbeterd stuk software voor in dat apparaatje mogelijk een uitvinding.

  8. Hoi Arnoud, Heel erg bedankt voor het artikel. Ik had de vraag gestart op het forum. Ik zat er erg mee te worstelen en heb inderdaad codecs gekocht bij Fluendo. Die gebruik ik. Mijn vraag is hiermee beantwoord, nogmaals heel veel dank !!! Stephan Verrips

  9. Hoe zit het met de codecs die je via de reprosotories van Ubuntu binnen haalt? En in hoeverre loop je risico gepakt te worden, mbt de Win 32 codecs die daar bij staan? En hoe speel je dan de Windows formaten af, als je geen geld hebt om codec’s te kopen? Ik heb zelf een Windows partitie, mag ik ze dan uit mijn eigen Windows gebruiken? Mag je vlc dan niet gebruiken om filmpjes te kijken en mp3’s te luisteren? Meer doe ik er namelijk niet mee De filmpjes lopen namelijk niet goed in totum, en zeker uitzendinggemist niet

    groetjes een bezorgde reekje

  10. Sorry voor het misverstand. Ik bedoelde natuurlijk dat wanneer ik zelf zo’n clipje heb gemaakt (en er dus ook de rechten op heb).

    Even voor de duidelijkheid… Het was voor mij namelijk nog onduidelijk of de encryptie/algoritme (= auteursrecht/patent/technologie?) die er gebruikt wordt invloed kan hebben op m’n zelfgemaakte video en muziek bestanden.

    En of ik de bestanden zelf dan ook gewoon kan verspreiden (onder een ‘bestandsformaat’ waarvoor een codec nodig is met een patent), bijvoorbeeld onder een opensource licentie.

  11. In principe maakt dat niet uit. Hooguit zou de software of hardware waarmee je de encoding doet, inbreuk kunnen plegen op octrooirechten van derden. Een MP3 encoder valt namelijk onder de MP3 patenten bijvoorbeeld, zodat je die niet professioneel/zakelijk mag gebruiken zonder royalties te betalen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.