De Europese Commissie eist dat de sociale netwerken Facebook, Twitter en Google+ hun voorwaarden voor Europese gebruikers binnen een maand aanpassen, om consumenten meer rechten te geven en om fraude beter aan te pakken. Dat las ik bij Nu.nl vorige week. Het persbericht van de EU knalt er stevig in: op sociale media hebben mensen veel last van fraude en scams, maar ook van voorwaarden die je je Europese consumentenrechten ontzeggen. Want dat is precies hetzelfde. Maar goed, waar gaat het over?
Het persbericht lijkt een schot voor de boeg: jongens, doe iets aan die stomme voorwaarden anders dan komen wij met nieuwe wetten om dit af te dwingen en dan heb je helemáál geen keuze meer. En op zich is het natuurlijk ook helemaal niet raar om te vragen dat een internetdienst in zijn voorwaarden geen dingen zet die in strijd zijn met Europees recht, zoals dat je naar de Amerikaanse rechter zou moeten om je recht te halen – volgens Europees recht is gewoon de rechter van jouw woonplaats bevoegd.
Leuker vind ik de opmerking dat je bij een internetdienst niet zomaar je aansprakelijkheid op nul mag zetten. En nee “voor zover wettelijk toegestaan” is géén reëel alternatief. Je moet gewoon aangeven waar je aansprakelijk voor bent, of waarom je dat niet bent.
Ook een spannende: voorwaarden wijzigen mag alleen met tijdige vooraankondiging én motivatie, plus natuurlijk recht om op te zeggen. Dat opzegrecht is een wassen neus en ik wou dat ze dat niet hadden gezegd. Waar het om gáát is dat die voorwaarden eerlijk moeten zijn en niet zo maar alles mogen zeggen.
Contractopzegging door een socialmediaplatform moet ook niet zomaar mogen. Ook niet wegens ‘abuse’ of “lees de voorwaarden”. Opzeggingen moeten gemotiveerd en gebaseerd op daadwerkelijk beleid, en het lijkt mij dat je er ook een bezwaar tegen in moet kunnen dienen dat enige kans heeft om door een mens gelezen te worden.
Al deze zaken zijn direct te herleiden tot bestaand recht. Het probleem is vooral dat die rechtsregels erg oud of generiek zijn, waardoor je ze niet meteen kunt toepassen op online diensten. Zo staat er in de wet dat aansprakelijkheid beperken naar een consument toe onredelijk is, tenzij daar een argument tegen te bedenken is. Maar hoe je dat precies moet lezen, dat is nog een open vraag. En is “de dienst is gratis, kom nou” genoeg argumentatie?
Alles bij elkaar een goed initiatief, hoewel ik me zeer afvraag of de industrie werkelijk met iets nieuws komt.
Welke voorwaarde(n) zouden jullie graag anders zien bij online diensten?
Arnoud
Slechte zaak dat soort dreigementen. Ga dan gewoon die nieuwe wetten opstellen, dan kunnen die eerst door het normale democratische proces gaan en vervolgens al dan niet ingevoerd worden.
Helemaal niet mee eens. Je wilt als EU-bestuurders eerst polsen wat de bevolking er van vindt.
Helemaal niet mee eens. Je kunt niet voor iedere scheet polsen wat de bevolking vindt. Ten eerste is dit soort materie te complex voor de meerderheid van de bevolking om iets van te vinden, ten tweede zijn mensen van nature bang voor verandering, dus een dergelijke bevolkingsantwoord is altijd gekleurd in de richting van: houden zoals het is, ten derde: het is gewoon niet praktisch.
Je bent bestuurder om te besturen, niet om continu opiniepeilingen te houden.
Waarom zijn er dan zoveel protesten op de wereld, waarvan een groot deel verandering eist? Dat zou niet gebeuren als men zo bang is voor verandering, zoals u claimt… En soms zijn die protesten behoorlijk groot (zie bijv. in Zuid-Korea met de afzetting van mevrouw de president of in Roemenië onlangs).
Eigenlijk zou het zo moeten zijn dat, bij wijziging van de voorwaarden, bestaande “gebruikers” de mogelijkheid moeten hebben om onder de oude voorwaarden verder te gaan: anders is de overstap naar de nieuwe voorwaarden geen vrije keuze. Alleen: betekent dit een soort aanbiedingsplicht voor sociale mediabedrijven? Zo van: “als je deze dienst aanbiedt, dan moet je dat tot in lengte van dagen blijven doen”. Dat lijkt me ook onredelijk.
Een beter alternatief lijkt me: je mag de dienst onder de oude voorwaarden wel stop zetten, maar alleen als je derden de mogelijkheid geeft om de dienstverlening onder de oude voorwaarden over te nemen. Als daar binnen redelijke tijd geen interesse voor is, dan is het blijkbaar geen commercieel vatbaar model, en is het redelijk dat dienstverlening onder de oude voorwaarden stopt.
Mocht dienstverlening onder oude voorwaarden wel worden voortgezet door een derde partij, dan krijg je mogelijk een splitsing van het netwerk, met een deel van de “gebruikers” dat oude voorwaarden + nieuw bedrijf wil, en een ander deel dat nieuwe voorwaarden + oud bedrijf wil. Het lijkt mij het beste voor de gebruikers als beide delen interoperabel blijven. Daarvoor is een soort “net-neutraliteit” nodig, waarbij sociale netwerken, eventueel gedwongen met wetgeving, interoperabel zijn met concurrenten. Het zal technologisch nog wel veel haken en ogen hebben, maar voor zover het mogelijk is vermindert het wel het concurrentievoordeel van de grootste netwerken; daarmee vergroot het de werkelijke keuzevrijheid voor consumenten.
Of je doet het gewoon zo: mensen die de oude voorwaarden willen blijven gebruiken, krijgen een beperking opgelegd (bijv. dat hun account geen nieuwe mogelijkheden (“features”) krijgt wanneer die er zijn en dat je de nieuwe voorwaarden moet accepteren om die wél te krijgen. Natuurlijk moet dat niet afgedwongen worden, maar een banier bovenaan de pagina met die melding is natuurlijk een prima oplossing.
Eindelijk.
Vanuit ethisch oogpunt in ieder geval niet. Een gedachtenexperimentje, even voorbijgaand aan het feit dat ook betalende gebruikers regelmatig een trap na krijgen bij dit soort bedrijven:
Stel, ik krijg 200 euro per maand van een hulporganisatie. Echter, als ik mij aanmeld voor Facebook en het actief gebruik, dan ontvangt Facebook die 200 euro, niet ik. Ik betaal zelf niet aan Facebook (dat doet die organisatie), maar het heeft alsnog kosten voor me.
Het probleem met het “het is gratis” argument is dat het (foutief) doet alsof “een directe betaling aan het bedrijf” het enige soort kosten is, en alsof “het ontvangen van zo’n betaling” het enige soort baten is.
In de praktijk ligt dit heel anders; je betaalt met je privacy en neutraliteit (die je verliest), en dit levert Facebook baten op; want die data kunnen ze verkopen en/of gebruiken om dingen aan jou te verkopen, en bovendien wordt hun platform groter (en dus meer waardevol) door jouw deelname. Het is dus niet “gratis”; er zijn kosten aan verbonden voor jou, en baten voor Facebook.
Kan beperking van de aansprakelijkheid niet verdedigd worden vanuit het argument dat je business model geen inkomsten heeft waaruit de aansprakelijkheid gefinancierd/verzekerd zou kunnen worden? Zo van “als ik wel aansprakelijk zou zijn, dan zou deze dienst helemaal niet bestaan”. Zo zie ik het in ieder geval bij mijn open source software: het geeft mij geen inkomsten, en al helemaal geen inkomsten die meeschalen met het aantal gebruikers; het aantal gebruikers is onbeperkt, dus ik kan geen aansprakelijkheid aanvaarden, en al helemaal geen aansprakelijkheid die mee schaalt met het aantal gebruikers.
De vraag is natuurlijk wel in hoeverre dit argument opgaat voor sociale media, die wel degelijk geld verdienen met advertenties en verkoop van privé-data.
Het feit dat een dienst gratis wordt aangeboden is voor mij een rechtvaardiging voor het ontbreken van een vergoeding wanneer de dienst niet beschikbaar was. Het betekent dus ook dat de dienstverlener het recht heeft om te stoppen met het aanbieden van de gratis dienst. (Met aankondiging vooraf, zodat gebruikers een kans hebben om eigen data veilig te stellen.)
Aansprakelijkheid voor datalekken en privacy-overtredingen blijft een organisatie altijd houden.
Heb je voorbeelden van sociale netwerken die gratis zijn? De netwerken die je noemt, Facebook, Twitter en Google+, zijn dat niet, want daar betaal je met je persoonsgegevens. Dat die sites slimme manieren hebben gevonden om gegevens te vermarkten waarvan je niet eens doorhebt dat je ze hebt, wil niet zeggen dat je er niet mee betaalt.
Ik weet zo uit mijn hoofd wel 1 voorbeeld: Diaspora
Facebook, Twitter en Google+ zijn gratis volgens de normale-mensen-definitie van dat woord: het kost geen geld. Ik ben een groot voorstander van het overtuigen van mensen dat ze zorgvuldig om moeten gaan met hun persoonsgegevens, maar dat bereik je niet door de betekenis van het woord ‘gratis’ om te gaan buigen.
Diaspora, vivaldi.net (het mail/forum/blogs-gedeelte), identi.ca, pump.io (kun je zelf opzetten), StatusNet (kun je zelf opzetten)… om er maar even een paar te noemen.
Wat ik graag zou willen zien is “profiel-portabiliteit”, de details moeten natuurlijk nog worden ingevuld, maar je moet via een standaard API je gegevens op kunnen pikken, en bij een andere “social network” provider kunnen droppen (of zelf hosten). Vergelijkbaar met wat PSD2 in de bankenwereld gaat bewerkstelligen.
Dat is ongeveer wat Diaspora doet. Dit is echter totaal niet simpel vanuit technisch oogpunt; tenminste, als je doel is om het out-of-the-box te laten werken.
Aangezien de concurrentie voornamelijk plaatsvindt op het gebied van (dus niet-compatibele) features, lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk dat de grote sociale netwerken dit ooit zullen implementeren. Het zou cooperatie tussen concurrenten vereisen die bovendien een exponentiele complexiteit heeft naarmate meer sociale netwerken erbij betrokken raken.
Dit is niet echt vergelijkbaar met de bankenwereld, waar iedere bank in principe dezelfde dienst met grofweg dezelfde features aanbiedt.
Dat PSD2 vind ik overgewaardeerd daar we al OpenID hebben. Dat hadden ze ook gewoon kunnen gebruiken.
Eigenlijk geloof ik dat de EC de techbedrijven hiermee een grote dienst bewijst. Hun voorwaarden zijn zo evident strijdig met het hier geldende recht, dat een oproerkraaier als Schremps genoeg is om de voorwaarden integraal van tafel te vegen. En dan hebben ze helemaal niets meer geregeld hier. Goed voor de consumentenbescherming, maar een flinke hoofdpijn voor de techbedrijven.
Maar de techbedrijven zullen wel nu moeten gaan handelen: de EC heeft hiermee slapende honden wakker gemaakt en als een van die honden gaat bijten, dan hebben de techbedrijven een flinke juridische meltdown (hint). Alhoewel, struisvogels zijn ook nog niet uitgestorven…
En mijn antwoord op de vraag wat ik graag anders zou willen zien in de voorwaarden: ik zou graag zien dat de voorwaarden ook in lijn zijn met de AVG, iets wat ik nog geheel mis in het persbericht…