Ben ik de pineut als een netjes gekochte stockfoto illegaal blijkt te zijn?

Een lezer vroeg me:

Ik heb een foto netjes gekocht bij een stockbureau. Nu meldt zich echter een fotograaf in de mail of ik even 700 euro wil betalen! Ik heb hem verwezen naar het bureau maar hij zegt dat hij die niet kent en dat ik aansprakelijk ben, ongeacht waar ik de foto koop. Is dat echt zo?

In principe ja. Iemand die een foto publiceert, is aansprakelijk voor de schade als die publicatie inbreukmakend is. Het doet er daarbij niet toe hoe je aan de foto kwam en wat de verkoper van de foto tegen je zei. Er is geen specifieke regeling zoals bij heling, waarbij je beschermd bent als je iets tegen een normale prijs in een gewone winkel koopt.

Natuurlijk kun je de claim van die fotograaf verhalen op de stockfotosite. Zij hebben je immers schade berokkend door een foto te verkopen zonder dat ze de juiste rechten daarvoor hadden. Dat is een contractuele wanprestatie en daarvoor moeten ze de schade vergoeden. Ik denk zelfs dat je de algemene voorwaarden van tafel kunt krijgen en ze dus onbeperkt aansprakelijk kunt stellen, want dit voelt voor mij als een gevalletje grove nalatigheid. En daar mogen ze hun aansprakelijkheid niet voor uitsluiten.

In de praktijk kan dat nog knap ingewikkeld zijn, bijvoorbeeld omdat de stocksite in het buitenland zit en je dus een advocaat daar moet vinden. Dus je neemt eigenlijk altijd een zeker risico als je met stockbeeld werkt.

Arnoud

79 reacties

  1. Volgens mij hebben we het hier al eerder over gehad in verband met een uitzending van De Rijdende Rechter (waarbij een vrouw een plaatje voor haar bedrijfspagina van een site gehaald had die iets als free-pictures heette of zo. Bijkomend probleem was toen dat ze de copyright van free-pictures eraf had geknipt, wat dan weer niet mocht ondanks dat zij geen rechten hadden).

    Ik krijg hier toch altijd een beetje de kriebels van. Ik ken dit specifieke geval niet helemaal, maar mij bekruipt het gevoel dat dit een bekende handelspraktijk begint te worden. Fotografen hebben een foto. Die wordt vervolgens overgenomen door verzamelpagina’s (zoals stock foto pagina’s of de pagina uit de De Rijdende Rechter uitzending), maar in plaats van de verzamelpagina te sommeren de foto te verwijderen, wachten fotografen gewoon totdat kleine vissen hun foto’s gaan gebruiken. Die vragen ze dan vervolgens om honderden euro’s per stuk. Zelfs als ze niet allemaal betalen, is dat toch een leuke vangst.

    Met name of die schade eerlijk is, vraag ik me af. Natuurlijk is het een simpele rekensom voor de rechtbank, maar realistisch gezien had deze persoon nooit betaald. Ze wilden geen foto kopen. Ze hebben niet je foto gestolen. Ze zochten een foto die ze gratis en vrij konden gebruiken, en hebben een site gevonden die pretendeert precies dat te hebben. En dan blijkt het ineens niet zo te zijn. Als ze dat hadden geweten, hadden ze je foto niet betaald, maar gewoon een andere foto genomen. Het wordt zo dus een markt om copyright-vallen te maken.

    Het is dus de vraag of het voor de fotografen (en bureaus waar ze bij zijn aangesloten) simpelweg niet te doen is om deze verzamelsites aan te pakken (zitten in het buitenland, en het zijn er zo veel), of dat ze ze expres ontzien om zo een groter net van “overtreders” te creëren. Heel cynisch gezegd zou het zelfs kunnen dat ze zelf achter die sites zitten.

    En hoe kunnen mensen dit weten? Natuurlijk kun je zeggen “voor niets gaat de zon op”, maar het lijkt een gebruikelijke zaak op het internet om plaatjes te hergebruiken. Het verbaast me dus niets dat mensen zich vaak van geen kwaad bewust zijn.

    Maar wat is de oplossing? Zeggen dat fotografen alleen de verzamelsites mogen aanpakken betekent dat het gebruik door deze verzamelsites gewoon vrij wordt verklaard. Educatie zou misschien helpen, maar het is maar een klein onderwerp. Wellicht kunnen we in ieder geval stellen dat de fotograaf tijdig de verzamelsite heeft moeten proberen aan te pakken, voordat hij zich tot de klanten daarvan wendt. En dat er wellicht iets aan de schadevergoeding gedaan moet worden. Een fotograaf hoeft geen verlies te maken om zijn gelijk te halen, maar het lijkt nu een iets te lucratieve business.

    1. Ook als je wel betaald hebt heb je geen zekerheid dat het goed zit. Bij een vereniging waar ik bij zit gebruiken we enkel foto’s waarvan we weten wie de fotograaf is en deze minimaal per e-mail heeft verklaard dat we de foto’s mogen gebruiken. Op verzoek zullen we ze verwijderen, het is om de kans op claims zo klein mogelijk te houden.

    2. De schadevergoeding op nul stellen als de foto van een site is gehaald met gratis foto’s vraagt om misbruik. Aan de andere kant is dat wel een redelijke hint dat de gebruiker er niet veel geld aan uit had willen geven. De schade zou dan ook nooit hoger moeten zijn dan de prijs bij de goedkoopste betaalde en legale site.

      Als je betaald hebt voor een foto hoef je zelfs niet te twisten over hoeveel iemand bereid was voor een foto te betalen, de schade is dan het bedrag dat die persoon heeft betaald, dat was hij immers bereid te betalen. De persoon kan dan zelf proberen zijn eigen geld terug te halen.

      En toch voelt het erg onbevredigend dat je geen beroep op te goeder trouw handelen hebt als je aan de fotograaf de naam van de site en de rekening waaraan je hebt betaal kunt overleggen. Maar goed die kritiek heb ik ook bij het feit dat zo’n beroep alleen slaagt bij een fysieke winkel. Dat is totaal niet meer van deze tijd.

      1. Als je betaald hebt voor een foto hoef je zelfs niet te twisten over hoeveel iemand bereid was voor een foto te betalen, de schade is dan het bedrag dat die persoon heeft betaald, dat was hij immers bereid te betalen.

        Dat is niet helemaal fair; dit is het bedrag dat iemand minimaal bereid was te betalen. Uiteraard kiezen mensen de goedkoopste optie. Het licht in de verwachting dat illegale sites (die weinig kosten hebben) goedkoper zullen zijn dan legale – dus het prijsniveau van een illegale site is geen betrouwbare indicator.

        1. Is een legale website dat wel dan? Het is niet onmogelijk dat een legale site óf een andere markt bedient (grote bedrijven, in plaats van kleine) óf zelfs alleen bestaat om zo hogere bedragen te kunnen vragen bij claims.

          Het boek Mindf*ck van het gelijknamige televisieprogramma had namelijk de volgende truc: Je biedt een fysiek boek aan voor 15 euro, een digitale versie voor 20 euro, en een bundel met fysiek boek én digitale versie voor 25 euro. Dat is 10 euro korting! Mensen kopen dus maar al te graag de bundel. Maar niemand koopt de digitale versie. Niemand zou ooit de digitale versie kopen. De hele reden om hem zo aan te bieden, is om de bundel een koopje te laten lijken. Om mensen die te laten kopen terwijl ze eigenlijk helemaal niet allebei wilden. Zoiets kan hier ook spelen. Overpriced foto’s op een echte site, die 0 klandizie heeft, omdat je zo de mensen in de auteursrechtval de hoofdprijs kunt vragen.

          Ik zeg niet dat het allemaal zo corrupt is, maar het valt wel op dat ze nooit de verspreider lijken aan te pakken.

          1. Ik zou juist wel alleen de digitale versie kopen, want zo’n fysiek boek kost papier wat dan weer belastend is voor het milieu (de bomen). Daar draag ik niet aan bij. Tenzij het FSC-papier is, dan ga ik natuurlijk wél voor die bundel.

        2. Het hoeft niet altijd een illegale site te zijn. Er zijn ook sites waar je als amateurs je foto kan exploiteren. Die zijn doorgaans heel goedkoop, maar je loopt daar wel het risico dat iemand foto’s opvoert die niet van hem- of haarzelf zijn.

          Hetzelfde gevaar loop je op FlickR bij foto’s die voor commercieel gebruik zijn vrijgegeven. Ik heb mijn foto’s daar inmiddels op all rights reserved gezet en in de beschrijving dat als ze wil gebruiken dat je contact op moet nemen. Dat heeft ten minste 1 partij het vertrouwen gegeven om mijn foto’s te gebruiken.

          De prijs op die site is dan wel degelijk realistisch.

          1. Bij Flickr is echter het probleem dat je commerciële foto’s alsnog kunt downloaden door de pagina-info of broncode te bekijken. Net zoals op Instagram: kun je ook geen foto’s downloaden, maar via pagina-info dan weer wel.

    3. Volgens mij hebben we het hier al eerder over gehad in verband met een uitzending van De Rijdende Rechter (waarbij een vrouw een plaatje voor haar bedrijfspagina van een site gehaald had die iets als free-pictures heette of zo. Bijkomend probleem was toen dat ze de copyright van free-pictures eraf had geknipt, wat dan weer niet mocht ondanks dat zij geen rechten hadden).

      De catch bij die aflevering was dat het hier ging om free-as-in-speech en niet om free-as-in-beer. Het waren royaltyvrije foto’s (nadat ze ervoor zou hebben betaald), echter dacht deze mevrouw dat het ging om gratis foto’s.

  2. En er bestaat altijd nog de mogelijkheid dat het stockfotobureau via-via toch het recht verkregen heeft om licenties op betreffende foto te verstrekken. Dat gaat soms via vier of vijf tussenpersonen.

    Het stockfotobureau aanschrijven en als zij het probleem niet direct met de fotograaf oplossen “in vrijwaring” dagvaarden. Heb je al een advocaat ingeschakeld?

  3. Wat is grove nalatigheid? Volgens mij kan je alleen opzet of bewuste roekeloosheid niet uitsluiten en als de klant een consument is, dan is het uitsluiten van schade vermoedelijk onredelijk bezwarend.

  4. Dit is gewoon een businessmodel voor fotografen. Ze publiceren zelf ergens hun meuk, en gaan zitten janken als iemand hen kopieert. Ik wil niks af doen aan de kunst van het fotograferen, maar als je niet wilt dat je gekopieerd wordt, zul je als zodanig herkenbaar moeten publiceren. Dus niks zonder zichtbaar watermerk naar buiten brengen. Als je dat niet doet kun je iemand die iets “op straat” vindt niet kwalijk nemen dat die dat gebruikt. Ik vind het bijna banaal dat daar advocaten voor betaald worden…

  5. Als ik een korte zoekactie doe op Internet, dan meen ik te lezen dat in geval van gestolen goederen een consument niet hoeft te vrezen dat die goederen alsnog kunnen worden opgeëist door de oorspronkelijke eigenaar indien de consument deze goederen te goeder trouw van een professionele partij heeft gekocht. Als niet-jurist zie ik wel een parallel met de stockfoto, en het lijkt me wel heel vreemd dat een fotograaf met het auteursrecht in de hand meer rechten kan claimen dan iemand die daadwerkelijk van tastbare goederen is bestolen.

        1. De fotograaf kan ook het stockbureau aanspreken op de inbreuk. Strafrechtelijke vervolging is uitgesloten, hoewel het een misdrijf is heeft het OM staand beleid nimmer te vervolgen bij inbreuken op auteursrecht (tenzij de volksgezondheid in gevaar is of sprake is van georganiseerde misdaad).

            1. Of zelfs met fotografen samenwerkt, omdat het bijna niet te bewijzen is, en als dat al kon, ze er kennelijk toch niets mee doen. Al met al lijkt het mij een politiek probleem, want die heeft besloten er niets mee te doen.

          1. Gisteren was een meisje op TV dat een selfie met blote tieten had gemaakt en die naar een vriendin had gestuurd. Die vriendin had het weer doorgestuurd en uiteindlijk had een jongen de foto op een fake facebook account gezet.

            Kan dat meisje onder, deze zelfde wet, geen schadevergoeding als fotograaf eisen, in plaats van alleen maar omdat dat haar leed is aangedaan?

            Een blafbrief met een bijna garantie dat er betaald gaat worden, lijkt mij in zo’n geval best handig, of geld dit alleen voor professionele fotografen?

  6. Het is helaas een feit dat er stock bureaus zijn die zich – zonder toestemming van de makers – werken van anderen toe-eigenen en die voor een appel en een ei, of soms zelfs gratis verder verspreiden. En die stockbureaus kunnen knap onwelwillend zijn. Daarom, nogmaals, het meest miskende artikel uit de Auteurswet is art 2.

    1. Even om de verhoudingen te peilen, Bert van Loo: wat zou je willen doen: 1) Het eigendomsrecht aanpassen, en dus instellen dat slachtoffers van heling die te goeder trouw tegen een marktconforme prijs gestolen goed hebben gekocht hun spullen kwijt zijn en een schadevergoeding moeten betalen, of 2) Het auteursrecht aanpassen, en dus instellen dat slachtoffers van dergelijke stock-bureau praktijken hun licentie mogen behouden en gevrijwaard zijn van schadevergoeding als zij kunnen aantonen te goeder trouw en tegen een marktconforme prijs te hebben ingekocht. 3) Niet aanpassen, maar uitleggen waarom dat auteursrecht nou eenmaal een belangrijker en fundamenteler recht is dan het eigendomsrecht in fysieke goederen, dat zo’n verschil rechtvaardigt.

      1. Jeroen, ik wilde slechts benadrukken dat als een derde gebruiker, een werk van een ander, zonder diens schriftelijke toestemming, openbaar maakt, deze het risico van zijn handelen over zich afroept. Niks aan te passen dus, behalve dan – als art. 31 Aw. niet volstaat – de fraude bij de bron (hij die werken van anderen wederrechtelijk goedkoop of gratis aanbiedt) harder te kunnen aanpakken. Hij die de gelegenheid biedt zit – lijkt me – dus het meest fout, maar hij de geen schriftelijke toestemming heeft verkregen van de werkelijk maker loopt ook risico wat hij ex 6:162 BW had moeten weten.

        1. Bert, dit is een hypothetische vraag om twee situaties naast elkaar te zetten met maar een wezenlijk verschil. In het ene geval gaat het om autersrecht, in het andere on eigendomsrecht. In beide gevallen is het bezit danwel gebruik te goeder trouw, en kan de koper dat aantonen. De vraag is nog steeds onbeantwoord.

      2. Ik suggereer optie 2b: het auteursrecht zodanig aanpassen dat als ik jou een licentie verkoop tot gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal, dat ik jou dan vrijwaar van alle auteursrechtelijke claims aangaande gebruik binnen de licentievoorwaarden.

        Jij koopt van mij een licentie die ik helemaal niet mag verkopen; jij krijgt een mooi officieel certificaat; als de rechthebbende bij jou verhaal komt halen, dan laat jij hem het certificaat zien, en de verantwoordelijkheid is daarmee verschoven naar mij.

        Goede trouw lijkt me niet eens nodig in dit stelsel. De schade is altijd voor rekening van diegene die rechten gebruikt die hij niet bezit.

        1. Lijkt me een van de weinige zinnige oplossingen. Het risico is echter wel dat er malafide tussenpersonen komen die her en der certificaten verspreiden en vervolgens met de noorderzon vertrekken en onder andere naam weer terug komen. Maar dit soort praktijken gebeuren ook in de ‘materiële’ wereld en zijn uiteindelijk ook aan te pakken.

    2. Ik snap best dat fotografen hier last van kunnen hebben, maar op het internet zijn genoeg foto’s gratis of tegen zeer geringe vergoeding beschikbaar. Je kunt dus makkelijk stellen dat de overtreder een gratis/goedkope foto dacht gevonden te hebben. In tegenstelling tot heling, kan wat mij betreft die klant meestal niet weten dat hij gestolen waar koopt. Aan een fiets kun je zien dat die meer dan 25 euro waard is, maar aan een foto kunnen veel mensen dat niet zien. Het is voor hen alsof je op een landmijn stapt op de Veluwe. Je wist waarschijnlijk niet eens dat je risico liep en ineens moet je honderden euro’s betalen omdat je per ongeluk van een site hebt gedownload die stal.

      Dit waren dus niet eens mensen die van je wilden kopen. Als ze wisten dat de foto honderden euro’s kostte om te mogen gebruiken, hadden ze verder gezocht. Het komt over als een valstrik en een melkkoe, in plaats van een arme fotograaf die bestolen is. Ik heb ook het idee dat er fotografen zijn die het precies zo gebruiken. Ik heb geen eenduidige oplossing, maar de huidige situatie klopt niet echt.

        1. Niet voor een leek die een foto op het internet zoekt. Hij kan ze vaak gratis vinden. Als hij dan ergens voor een paar cent een foto kan kopen, zal hij waarschijnlijk denken een hobbyist te sponsoren.

          Maar zelfs als iemand twijfels trekt bij die € 0,35. Het ziet er misschien wat raar uit, zo weinig. Dan haalt hij toch gewoon een van de vrij verkrijgbare gratis foto’s ergens anders vandaan? Oh nee, toch op een copyright-landmijn gestapt.

          Voor een fotograaf zal dit logisch zijn. Hij ziet dat iets een professionele foto is. Hij weet dat die niet zomaar worden aangeboden. Maar in tegenstelling tot een fiets, kent de gemiddelde persoon de waarde van een foto niet, en kan hij niet aan een foto zien of het een hobbyist is, of een professionele fotograaf. Opnieuw, het komt over als een melkkoe en een valstrik in plaats van een eerlijke vergoeding voor diefstal.

        2. Een foto van € 0,35 misschien wel, maar een foto van € 5,- tot € 15,- lijkt me zeer realistisch voor een stockphoto die meerdere keren verkocht zal worden én waar er gewoon gezonde concurrentie is.

          De tijd dat alleen professionele fotografen met speciale apparatuur mooie foto’s kunnen maken is al lang voorbij. Zelfs (of juist?) gewone mensen met een een simpele camera of telefoon kunnen prima foto’s maken voor bij een blog.

        3. Ik heb een paar foto’s die door commerciële partijen / reis blogs gebruikt worden voor € 0,00 p. st. Sterker nog ik heb met ze afgesproken (ze hebben het netjes gevraagd) dat ze ook geen naamsvermelding hoeven te doen.

          € 0,35 p. st. verdacht kan ik nog wel inkomen, als er geld voor wordt gevraagd is het gewoon dat het meer is. Gratis is echter vandaag de dag weer wel heel gewoon. Het is niet zo gek om aan te nemen dat mensen die jouw foto te goeder trouw van een site met gratis afbeeldingen hebben gehaald nooit geld zouden hebben uitgegeven aan jouw foto als ze de normale prijzen hadden geweten. Ze hadden dan verder gezocht tot ze iets wat wel gratis is hadden gevonden.

          Ik begrijp dat het heel onbevredigend is om geen schade vergoeding te krijgen, maar is het wel hele maal eerlijk om wel een vergoeding te krijgen van iemand die nooit je klant was geworden als ze niet misleid waren?

          Voor de nieuwsgierigen: Het betreft een paar foto’s van Mount Everest en van oude tempels in de koningssteden in Nepal. Niets artistiek, gewoon mijn eigen vakantie foto’s die echter technisch volledig in orde zijn.

          Daarnaast heb ik een paar keer voor mensen die geen geld hadden om een fotograaf in te huren de bruiloft vastgelegd. Dat heb ik tegen onkosten vergoeding gedaan, en de foto’s krijgen ze met daarbij de mededeling doe ermee wat je wil.

        4. Alle foto’s die ik in wikimedia plaats en vrijwel alle foto’s die ik on line plaats zijn gratis (met bronvermelding) te gebruiken, maar zelfs dat laatste lappen partijen aan hun laars… ik maak me er niet druk om, ik hoef er m’n brood niet mee te verdienen.

      1. W.b.t. die fiets: je hoeft het niet per se te kunnen zien. Ik kijk elke werkdag naar Huizenjacht en vaak mogen mensen raden hoeveel het huis kost. Je wilt niet weten hoe vaak ze er naast zitten… en ik ook, overigens, want ik raad ook mee vanaf mijn stoel. Er zijn bijv. huizen die eruit zien alsof ze 250.000 euro waard zijn maar in werkelijkheid te koop staan voor 200.000 Is dat met fietsen niet ook het geval? Dat een fiets er duur uitziet wil nog niet zeggen dat ie duur is.

  7. Kan je zo’n stockphoto site niet in Nederland aansprakelijk stellen? Immers, jij als koper bent in Nederland. Zij als verkoper bieden hun product aan aan Nederlanders. Wellicht valt er niets te halen in Nederland, maar als ze hier een rekening hebben of servers hebben staan, laat je daar beslag op leggen.

  8. Ik moet zeggen dat het een beetje jammer is dat de meesten hier direct in de ‘fotograven zijn de duivel’-beredering valt.

    Er zijn echt voldoende fotograven die wel netjes hun brood verdienen met licenties op hun foto’s, en ook echt zitten met die stockfoto oplichting. Ze zullen tenslotte de stockfoto site aan moeten schrijven voor hun rechtmatige deel van de omzet. En dit is natuurlijk even kansloos als een willekeurige andere gedupeerde de stockfoto site aansprakelijk stelt voor de schade door een factuur van de fotograaf.

    Beter kunnen we nadenken over hoe een fotograaf duidelijk kan maken wat nu echt de schade is per foto (en hoe ze dit kunnen bekrachtigen, zodat we niet teveel ‘€1000 per foto per blogpost’ troep krijgen), en hoe ze dit duidelijk kunnen maken aan de klant-gedupeerden, en hoe de klant-gedupeerden effectief de schade kunnen verhalen.

    Dat en uiteraard aan de schandpaal nagelen van stockfoto sites én fotograven die inderdaad de duivel zijn.

              1. Het ziet eruit als een afkorting, maar het is simpelweg een Engelse kreet van ongenoegen (denk aan doorboort worden door een speer: ARGH!), in dit geval waarschijnlijk omdat hij erachter kwam dat hij een spelfout had gemaakt waarvan hij het stom vindt dat hij het fout had gedaan.

    1. Natuurlijk zijn er fotografen die oprecht last hebben van deze praktijken. Maar zelfs dan kun je je afvragen of de “klant-gedupeerden” gestraft moeten worden. Ze waren namelijk van plan een gratis foto te gebruiken en zitten er ineens mee dat hun bron niet eerlijk was, zonder dat ze wisten dat dit überhaupt een probleem kon zijn. Je kunt toch overal gratis foto’s downloaden? Deze mensen zijn geen klanten die van je gestolen hebben. Dit zijn mensen die langs de kant van de weg een stapel inboedel vinden met een bordje “Gratis meenemen” en als ze dan het Tv-meubel thuis hebben staan ineens de verkoper (of dat nu de Ikea of de lokale meubelmaker is) aan de deur hebben staan of zo € 2500,- willen betalen.

      Het is een beetje dezelfde discussie als met pirating. Pirates zijn geen klanten (ervan uitgaande dat je de distributie goed geregeld hebt). Ze zijn niet van plan je product te kopen. Als je de pirate optie volledig verwijdert, dan nemen ze je product gewoon helemaal niet meer. En in dit geval weten de pirates niet eens dat ze aan het piraten zijn. Je forceert dus mensen om klant te zijn die helemaal geen foto wilden kopen.

      Natuurlijk zit je dan nog met met klanten die willens en wetens foto’s stelen, maar het kan niet de bedoeling zijn dat het brood van de fotograaf wordt betaald door in-de-val gelopen onschuldige burgers.

  9. Maakt het nog enig verschil als de foto van WikiMedia is overgenomen?

    Wat als iemand opzettelijk/nalatig/per abuis een foto met copyright upload op een site waar hergebruik is toegestaan? Kun je dan de kosten op WikiMedia verhalen of vallen die onder Safe Harbor Laws? En als je niet bij WikiMedia terecht kunt, kun je dan naar de uploader stappen? En wat als je die dan niet kunt vinden? WikiMedia verplichten het IP-adres van de uploader bekend te maken?

    En heeft de fotograaf uit de originele vraag automatisch een zaak? Of moet deze aantonen dat deze het copyright op de foto bezit? Hoe doe je dat eigenlijk? En kan dat achteraf, of had je dat eigenlijk eerder moeten deponeren, zodat men kan opzoeken wie het copyright beheert?

    Is er een punt waarbij, net als merken als Googlen, Photoshoppen, of Paracetamolletje, de foto in de algemene hoek wordt gedwongen? Stel je doet, om zeker te zijn dat de foto een legitieme stockfoto is, een reverse image search, en vindt de foto op 100den verschillende stockfoto sites. Maakt algemeen populair hergebruik van een foto hier verschil?

    Als je als fotograaf weet dat je foto wederrechtelijk op een stockfoto site staat, maar je schrijft alleen de consumenten van deze site aan, dan komt deze tactiek bij mij over als Getty Images: Leen je foto’s uit aan nieuwsorganisaties, wetende dat ze hoog naar voren komen in de zoekresultaten voor generieke termen als “Pizza” en “Auto”, zonder copyright-melding of watermerk, en stuur dan blafbrieven aan iedereen die maar een thumbnail overneemt.

    Niemand heeft de intentie om A) auteursrechtinbreuk te plegen B) grof geld te betalen voor een decoratief plaatje bij een blogpost. Is er net als “dood door schuld” (onopzettelijk doden) zoiets als onopzettelijke auteursrechtinbreuk? Kun je inbreuk van je eigen werken faciliteren, door deze bewust op gratis stockfotosite’s te laten staan?

    1. Ik denk dat je met reverse image search vooral aan kan tonen dat die foto geen 100den euro’s waard is maar slechts een paar tientjes. De fotografen schermen vooral dat door het gebruik de exclusiviteit van de foto aangetast is. Als deze foto zo algemeen op internet staat dan lijkt me dat voldoende om dat onderuit te halen.

      Verder lijkt het me inderdaad niet onredelijk om bewijs te vragen van de fotograaf van de stappen die hij/zij heeft gezet tegen de stockphoto sites. Als daar niet echt tegen opgetreden wordt, zal het waarschijnlijk met de schade ook wel mee vallen.

      Maar goed, het grootste probleem bij dit soort zaken is de absurde situatie dat de rechthebbende de echte kosten van claimen als hij een zaak wint. Dus ook al kan je de schade terug brengen tot twee tientjes, je kan zo maar 4.000 euro aan kosten erbij krijgen.

    2. Iemand die rechten claimt moet dat altijd bewijzen. Ook de hoogte van zijn schade. Rechters zijn niet gek. Hoe die rechten en schade aan te tonen leer je bijv op de Fotovakschool. Daarvoor zijn vele manieren.

      Opgave door de inbreukmaker om de bron van de inbreuk bekend te maken is een standaard vordering. Niet zelden zit die in China. Menig inbreukmaker geeft geen antwoord op die vraag of zegt dat niet te weten. Bij gebruik van andermans werk, zonder toestemming van de maker, neem je gewoon het risico om inbreuk te maken op de rechten van een ander. Niet steeds zo zielig doen. De wereld kent – naast oprechten – vele Pontius Pilatussen.

      Iedereen mag elke hobby uitoefenen die hem belieft, maar dat is nooit een norm voor de schade van een prof.

      Het uitstervende vak van Vakfotograaf heeft idd te lijden onder de soms hoog presterende amateurs. Zo is het altijd geweest. C’est la vie.

      1. Het eenvoudigste bewijs is het volgende. Door de maker wordt meestal een uitsnede uit het origineel gebruikt. De inbreuk is op de een of andere manier daarvan afkomstig. Als je het originele, niet bewerkte beeld, met meer beeld ‘rondom’ in zwart/wit overlegt (onder aanbod van het ex in kleur te overleggen) wordt dat altijd geaccepteerd als bewijs.

        In zwart/wit omdat ik het meegemaakt heb dat zo’n lieve inbreukmaker (te goeder trouw, weet u wel!!) mijn origineel in full colour heeft gereproduceerd en daarmee stelde dat hem het origineel toebehoorde en ik feitelijk de inbreukmaker was. Daarmee heeft deze problematiek mijn opstelling veranderd.

        1. Dat gebruik van zwart-wit is niet echt nodig. Als fotograaf maak je meestal wel enkele (tientallen?) foto’s van je onderwerp. De meeste zul je nooit gebruiken, maar zijn wel heel nuttig als bewijs dat de betwiste foto door jou gemaakt is.

    3. Als de fotograaf ermee bekend was dat zijn foto ten onrechte op een stockphotosite stond, maar daar niet tegen is opgetreden, dan heb je denk ik een goede grond om te betogen dat de schade (deels of volledig) zijn eigen schuld is. Maar jij zult wel als beweerdelijk inbreukmaker moeten bewijzen dat (i) de fotograaf dat wist; en (ii) dat hij er onvoldoende tegen heeft gedaan. Dat kan best eens heel erg lastig zijn!

      1. Het lijkt me logisch dat je als arh voor zover bekend en bereikbaar, de bron van de inbreuken aanpakt, alleen al omdat de meeste inbreuken waarschijnlijk niet ontdekt worden. Afgezien van de geringe kans dat het bewijs als door Rien verondersteld, idd geleverd wordt blijft het de hamvraag of dat art. 2 Aw. buiten werking stelt. Niemand reageert op mijn herhaalde verwijzing / beroep naar dit wetsartikel.

        1. Ik denk omdat niemand begrijpt wat een artikel over de vermogensrechtelijke kant van het auteursrecht te maken heeft bij licentieverstrekking door onbevoegde derden. De afnemer van die licentie is en blijft inbreukmaker, dat staat buiten kijf. Enige redmiddel voor hem is aantonen dat er de schijn was dat de licentieverstrekker wél bevoegd was (art. 3:35 en 3:70 BW).

          Een voorbeeld van dat laatste, stel jij roept op je site “Mijn foto’s zijn verkrijgbaar bij alle grote stockbureaus” en ik tref een foto van jou op zeg Hollandse Hoogte. Dan kun jij niet meer achteraf zeggen dat HH niet bevoegd was, omdat iedereen HH kent en jij met die zin de schijn hebt gewekt dat je ook bij HH zat. Neem even aan dat die schijn er dan is; ik zie niet hoe in dat geval artikel 2 je zou kunnen redden. Kun je aangeven in welke situatie artikel 2 het verschil zou maken bij een inbreukmaker?

          1. Kortheidshalve, omdat de illegale publicist geen licentie kan tonen. Althans in het geval als het om een inbreuk gaat met een werk van mij waarbij ik zeker ben geen toestemming te hebben verleend (maar in het theoretische geval door mij bekend) wel illegaal ten verkoop wordt aangeboden. Zie ook IUS Mentis, 28 nov. 2011: Mogen ze bij mij aankloppen als mijn licentie niet klopt. Ik heb dit dit jaar in een vrijwaringszaak nog daadwerkelijk meegemaakt voor de rb. Den Haag en dacht je het vonnis te hebben toegestuurd.

            1. Maar dat gaat toch helemaal niet over artikel 2? Ik begrijp niet waar je met dat artikel heen wil. Een gebruik op grond van een onbevoegd gegeven licentie is gewoon overtreding artikel 1, de exclusieve rechten. Het onbevoegd geven van een licentie is onrechtmatig op grond van boek 3 BW, en kan onder omstandigheden het misdrijf oplichting zijn. Nergens is artikel 2 ook maar een sikkepit relevant.

  10. Sorry, maar wordt ik nu een beetje seniel? Niets is uit te sluiten :).

    Aw. art 2 sub 3: De levering vereist voor gehele of gedeeltelijke overdracht, alsmede de verlening van een exclusieve licentie, geschiedt bij een daartoe bestemde akte. De overdracht of de verlening van een exclusieve licentie omvat alleen die bevoegdheden die in de akte staan vermeld of die uit de aard en de strekking van de titel of licentieverlening noodzakelijkerwijs voortvloeien.

    Mijn stelling is eenvoudig dat ook al zou het (onbewezen) bij de maker bekend zijn dat een werk van hem illegaal door een stockbureau wordt aangeboden, dat het een illegale gebruiker niet vrijwaart een legitieme licentie te moeten kunnen tonen. Dat het stinkt is iets heel anders.

    1. In die situatie kom je eerder terecht bij rechtsverwerking, het principe dat je een claim niet meer mag brengen omdat je bent blijven stilzitten. Juridisch gezegd is het dan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onverenigbaar met het vervolgens geldend maken van je auteursrecht (art. 6:248 lid 2 BW).

      Ook zou je kunnen zeggen dat jij de indruk hebt gewekt dat de site legaal was; jij hebt immers een reputatie illegaal gebruik aan te pakken. Daarmee heb jij dus bevestigd dat die site wel degelijk gevolmachtigd was. En artikel 2 helpt je daar niet tegen, want dit is een niet-exclusieve licentie en daar is artikel 2 lid 3 niet van toepassing.

  11. Rb. Noord-Holland, 14 april 2016, Groen / Tentij, IEF 15869 r.o. 4.5 ……….. Voor de overdracht van een goed wordt vereist een levering krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is over het goed te beschikken. ……….. .

    Het bewust iemand in de val lokken is misbruik van recht. En dat zal dan ook moeten worden aangetoond en daarna aangepakt.

    1. Maar er wordt helemaal geen goed overgedragen, het gaat om verlening van licentie en dat is een gewone rechtshandeling die buiten de scope van artikel 2 valt. Licenties mogen vormvrij verleend worden. Wat heeft jouw vonnis dus te maken met de kwestie waar het hier over gaat, namelijk of áls de fotograaf de site tolereert, hij zijn recht verspeelt.

  12. Vzr. Rb. Noord-Holland, 14 april 2016, Groen / Tentij, C/15/240214/KG ZA 16-159, IEF 15869, daar staat niet alleen onder r..o. 4.5: ……….. Voor de overdracht van een goed wordt vereist een levering krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is over het goed te beschikken. ……….. , maar verder ook: ……… Voor de overdracht van een auteursrecht is voorts op grond van artikel 2 lid 2 van de Auteurswet een levering bij een daartoe bestemde akte vereist. …………. . Einde citaat vonnis.

    Dat om andere reden toch niet voldaan is aan de bepaaldheidseis van artikel 3:84 lid 2 BW is een andere kwestie en benadrukt juist het grote belang van art. 2 Aw.

    1. Hier gáát het helemaal niet om. Er wordt geen auteursrecht overgedragen, en ook geen exclusieve licentie gegeven. Dus artikel 2 speelt geen rol, net zo min als art. 3:84 BW. Wat er gebeurt, is dat iemand ten onrechte een (niet-exclusieve) licentie te verlenen. De kwestie die daarbij wordt opgeroepen, is of die licentie desondanks de fotograaf bindt wanneer de fotograaf de schijn wekt dat die iemand bevoegd is. Zou je alsjeblieft in je eigen woorden willen uitleggen waarom artikel 2 Aw voor DIE kwestie relevant is?

  13. Ons verschil van inzicht lijkt me vervat in de onbewezen beschuldiging (als kennelijk excuus) dat ‘de’ fotograaf de schijn wekt dat iemand (anders) bevoegd zou zijn tot afgifte van een al dan niet exclusieve licentie. Dus dat er sprake zou zijn van opzet van zijde van de fotograaf. Naast de tientallen overbekende excuses van inbreukmakers is dit een nieuwe, maar een apert suggestieve beschuldiging. En in die hypothetische situatie van beschikkingsonbevoegdheid is beroep op art. 2 Aw. bepalend. Het meest miskende artikel uit de Auteurswet. En daar laat ik het op dit moment bij.

    1. Mag ik als eerste opmerken dat in een discussie een tegenargument afsluiten met de afkapping van de discussie erg onvriendelijk is. Naar mijn mening is een reactie op iemand anders altijd óf een tegenargument, óf een afkapping, niet beide.

      Hoe dan ook, blijft ik erbij dat volgens mij de meeste “inbreukplegers” niet hebben getracht een foto te stelen, maar een gratis of goedkope foto op legale methode te verkrijgen. Ze zijn daarbij echter, door gebrek aan onderzoek of door misleiding, op een foto gestuit die ze niet hadden mogen gebruiken. Vaak is dit omdat stockfoto-pagina’s en masse foto’s stelen voor hun verzameling. De vraag rijst dan of het eerlijk is om de “inbreukpleger” te straffen. Er is geen sprake van inkomstenderving, want de “inbreukpleger” was geen klant, geen dief en geen heler. Bovendien kon de “inbreukpleger” niet weten dat hij of zij inbreuk pleegde.

      Het punt dat Arnoud maakt is dat áls je jouw auteursrecht niet afdoende verdedigd (bijvoorbeeld, je bent bekend met een stockfoto-site die je foto’s heeft, en doet daar niets aan), of je dan nog dat auteursrecht hebt. Dat is iets dat daadwerkelijk speelt in Amerika bijvoorbeeld. Het is een belangrijke reden waarom bijvoorbeeld Nintendo hard optreedt tegen fan-versies van Pokémon spelletjes, zelfs als deze gratis uit liefde voor het spel worden aangeboden. Dat is niet eens omdat ze zo graag willen dat iedereen hun spelletjes koopt en niet gratis versies kan spelen, maar omdat in Amerika je je auteursrecht verspeeld als je het niet verdedigd (of in ieder geval is dat wat men denkt, ik ben er niet achter of het zo is). Dit heeft als negatief gevolg dat creatieve uitingen of het gebruik van logo’s of werk in posters (voor bijvoorbeeld fan-gatherings) moeten worden aangepakt, maar heeft het voordeel dat een bedrijf of persoon niet zijn werk kan laten verspreiden tot een moment waar hij alle gebruikers van dat werk kan aanklagen en geld kan binnenharken.

      En daarbij zijn de precieze wetten voor mij, en ik vermoed voor anderen, niet heel relevant, omdat we vooral praten over of het eerlijk is en zo zou moeten werken. Het is duidelijk dat de wet je de “inbreukplegers” laat aanpakken. Welke wet dat is, is dan niet eens echt relevant. Vaak in deze blogs gaat het over ICT en recht, en dan is óf de wet duidelijk, óf ga ik ervan uit dat Arnoud wel beter weet dan ik hoe het precies zit. Ik blijf dan echter met de vraag of het allemaal wel werkt zoals ik denk dat eerlijk en wenselijk is.

      1. Sorry Dennis, dit vind ik ook niet leuk. Maar als we herhaald standpunten hebben uitgewisseld en wellicht door mijn schuld elkaar niet goed begrijpen, vind ik het gewoon genoeg van hetzelfde. Ik wil geen inbreukpleger ‘straffen’, ik probeer mijn schade te verhalen. Niet op basis van emoties maar naar de precieze letter van de wet. En de schade is gederfde gebruiksvergoeding met eventuele toeslagen. Natuurlijk kunnen er ‘zielige’ gevallen zijn maar ik weet dat de meeste inbreukmakers terdege weten wat ze doen en gewoon het risico voor lief nemen. Dit jaar vroeg tijdens een comparitie de rechter in een vrijwaringszaak (waar ik dus twee advocaten tegenover mij had) aan de wederpartij waarom deze niet had gereageerd (!) op mijn schikkingsvoorstel. Letterlijke antwoord: dan had ik de volgende week 100 fotografen op mijn stoep gehad. Geen tegenvoorstel gedaan maar gewoon genegeerd. Dan roep je een procedure over je af. En wat te denken van de hier al eerder genoemde Bindende Uitspraak van de nieuwe Rijdende Rechter waar de mevrouw doodleuk zegt de naam van de fotograaf te hebben weggeknipt omdat het niet mooi stond? Jij lijkt het moreel tegenover de wet te willen plaatsen. Wat roep ik nu misschien weer over mij af?

        1. Ik wil even vaststellen dat in verschillende zaken de omstandigheden zullen verschillen. Bert, in de door Arnoud aangedragen zaak gaat het om een persoon die, ter goeder trouw, een licentie bij een stockfotobureau afneemt.

          Wat zou jij doen wanneer iemand op jouw mailtje met “jij gebruikt mijn foto zonder licentie” reageert met “sorry, ik dacht een licentie gekocht te hebben” en ook in staat is om een kopie van de factuur te laten zien? (Het gaat om een redelijke prijs, 60% van wat jouw vraagprijs is. Het bureau heeft een redelijke reputatie.)

          [Bert, waarom ik dit vraag: Ik gun een fotograaf zijn inkomen en wil als ik een website bouw dat netjes doen. Maar bij de bouw roep ik hulptroepen in als grafisch ontwerpers en stockfotobureaus die ook fouten kunnen maken, met name fouten die ik als technicus niet snel zal herkennen.]

        2. Nou ja, tot nu toe verwijs je vooral naar de wet en ga je weinig inhoudelijk in op de tegenargumenten, maar goed.

          Over de schade: Mijn stelling is dus dat er geen schade is, omdat iemand niet poogt van jou te stelen. Ze probeerden in de meeste gevallen legitieme gratis of goedkope foto’s te verkrijgen. Ze wilden niet specifiek jouw foto en wilden er niet voor betalen. Ze wilden een foto die hun doel dienden en gratis was. Zou er een prijskaartje aanhangen, zochten ze verder naar een andere foto. Je kunt wellicht, zoals jij claimt, stellen dat dit “‘zielige’ gevallen” zijn maar dat de meerderheid gewoon steelt. Ik kan dat niet verifiëren. Ik ken jouw werkmethode ook niet. Het zou kunnen dat jij je foto’s vrij goed hebt afgeschermd waardoor ze moeilijk te goeder trouw illegaal te verkrijgen zijn.

          En dan komen we bij de quote van jouw wederpartij. Ik heb weinig context, dus het is lastig te reageren zonder dat jij met meer informatie komt die het weer onderuit haalt. Maar, puur op basis van die quote, zou ik zeggen dat het een onhandige formulering is, maar dat ik me ergens wel kan voorstellen dat als je gewoon via google-image-search je plaatjes voor bijvoorbeeld je blogs bij elkaar verzamelt, en je ineens een claim aan je broek krijgt, dat je het angstzweet dan ineens uitbreekt. Je weet niet of die andere plaatjes dan niet ook illegaal zijn. Betalen zou kunnen betekenen dat je schuld bekent (hoewel ik geloof dat een schikking dat niet betekent, of niet hoeft te betekenen, maar dit lijkt me niet algemeen bekend), en daardoor ook gaat moeten betalen voor al die andere plaatjes. Kortom “dan staan er volgende week 100 fotografen op de stoep”, want daar valt wat te halen. Kortom, ik zie de quote an sich niet als bewijs dat iemand expres aan het stelen was. Het zou even goed uitgelegd kunnen worden als kop in het zand steken en hopen dat het weggaat.

          Ook heb je de uitspraak van de Rijdende Rechter niet goed. Het ding daar was namelijk dat er een copyright van de stockfoto-site op stond. Zij hadden de foto illegaal op hun website staan en daar hun copyright overheen geplakt. Zij had die copyright niet mogen wegknippen, en daarom kreeg ze nog een claim aan de broek. In die zaak waren een aantal interessante dingen aan de hand: Het schikkingsvoorstel kwam van een Belgisch bureau met een onprofessioneel logo (die ze ten tijde van de uitspraak al hadden aangepast) die was ingehuurd door het bureau waar de fotograaf was aangesloten. Hierdoor dacht mevrouw dat het analoge spam was. Volgens mij gaf wat dat betreft het wegknippen van de copyright de doorslag voor het vonnis. In feite werd er volgens mij geredeneerd dat ze had proberen te stelen, of dit nu van de echte eigenaar was of niet. Ander detail was dat de fotograaf de foto had gemaakt voor een Nederlandse krant. Hij was dus al betaald voor de foto. Ik wil niet zeggen dat je daarom maar zo zijn werk mag kopiëren, maar het ging ook niet om een “zielige fotograaf die nauwelijks zijn brood kan verdienen”. Ik weet overigens niet meer hoelang de foto al op de stockfoto-site stond, en of de fotograaf, het bureau waar hij was aangesloten, of het Belgische bureau dat voor ze claimde wist van de site en stappen had genomen tegen deze website.

          En het moreel tegenover de wet. Volgens mij zei ik hier al iets over, maar ik zal het iets anders formuleren. Ik vind dat we ons wel aan de wet moeten houden, maar dat de wet niet heilig is. Je moet kunnen twisten over de wet en misstanden aan de kaak kunnen stellen. Het misbruiken van de wet moet worden tegengegaan. Zoals ik al zei, ik ga ervan uit dat Arnoud meer weet over de meeste onderwerpen in zijn blogs dan ik, zeker op juridisch gebied. Daarom neem ik aan dat het klopt als hij zegt dat iets al dan niet bestraft wordt. Wat rest is dan de vraag: Vind ik dat eerlijk en vind ik dat het zo zou moeten werken?

          In dit geval snap ik best dat je foto’s niet mag stelen en ik wist van de Rijdende Rechter zaak al best dat dit bestraft zou worden. Ik stel echter dat er een niet-insignificant aantal gevallen zal zijn waar de “inbreukpleger” oprecht dacht een gratis foto te hebben gevonden en niet heeft geprobeerd te stelen. Ze zijn simpelweg in een val gelopen. Ze hebben iets waarvan ze redelijkerwijs aannamen dat het gratis was meegenomen, en moeten nu een, voor hen onredelijk, bedrag betalen als straf. Het duidelijke risico, dat ook al is aangekaart, is dat dit als melkkoe wordt gebruikt.

          Hiervoor zijn een aantal oplossingen geopperd: De fotograaf (of wie hem representeert) moet laten zien dat ze de illegale distributeur hebben geprobeerd aan te pakken binnen redelijke tijd. Wellicht kan de schadevergoeding ook afhangen van dat soort elementen. Als niet aannemelijk gemaakt kan worden dat de “inbreukpleger” redelijkerwijs had kunnen weten dat hij die foto niet had mogen hebben, moet de schadevergoeding lager. Jij stelt echter dat de wet de wet is. Geen discussie. Je moet je er gewoon aan houden en als je er vragen bij stelt, wordt je bijna weggezet als anarchist. “Inbreukplegers” zijn gewoon gemene pikkedieven die weten wat ze doen, met slechts enkele uitzonderingen. Dat laatste is natuurlijk anekdotisch bewijs. Hoewel ik ook niet kan hardmaken dat er veel misbruik wordt gemaakt van de wet, denk ik in ieder geval dat het duidelijk mag zijn dat de optie om misbruik te maken weldegelijk bestaat en daarom zou moeten worden aangepakt. Zelfs als het nu niet en masse misbruikt wordt, hoef je niet te wachten tot dit wel gebeurt om de mogelijkheid te stoppen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.