Mag een festivalorganisatie zelf boetes uitdelen voor strafbare zaken?

De organisatie van de Zwarte Cross gaat zelf boetes uitdelen aan stiekeme rokers op het festival. Wie betrapt wordt met een sigaret, moet – na een eerste waarschuwing – 70 euro dokken. Dat meldde het AD onlangs. Niet echt internetrecht, maar het raakte kennelijk veel lezers want ik kreeg er nogal wat vragen over. Mag dat zomaar, zelf boetes uitdelen als organisatie? En maakt het dan nog uit of het zoals hier gaat om een strafbaar feit, of mag je als organisatie dat ook zelf verzinnen? Want dan weet ik nog wel wat leuks voor in mijn algemene voorwaarden, om een lezer te citeren. En inderdaad, dat kan een heel eind.

De organisatie van het festival zet de bijzondere stap omdat ze helemaal klaar is met de torenhoge rookboetes die ze zelf ontvangt; vorig jaar was dat nog zo’n 20.000 euro. Logisch dus dat men harder wil optreden tegen rokers. Er is overleg geweest met Justitie, maar ik snap niet goed waarom want dit is een puur civiele kwestie: de boete wordt opgenomen als algemene voorwaarde, oftewel deel van de regels om het festival te mogen bezoeken. Wie een kaartje koopt, gaat dus akkoord met het rookverbod versterkt met boete.

In principe is dat zonder meer mogelijk. Contractsvrijheid staat toe dat je een boete afspreekt bij overtreding van een verbod (of meer algemeen, bij een niet-nakoming). De wederpartij kan immers piepen voordat hij het contract aangaat, dus als hij dat niet deed dan vond hij de boete redelijk, kennelijk. Of hij las de voorwaarden niet, maar dat is juridisch natuurlijk geen argument. (Zie deze zaak uit 2010 waarin een forumspammer 10.000 euro contractuele boete moest betalen.)

Bij consumenten ligt dat iets anders. Die hebben niets te piepen over het algemeen, dus daar komt de wetgever ze tegemoet. Het is niet perse verboden om bij consumentencontracten een boete op te nemen, maar de rechter moet er wel extra streng naar kijken. Ook als de consument er niets over gezegd heeft in de rechtszaak – ambtshalve toetsing, heet dat in het jargon. De rechter moet dan onderzoeken of de boete logisch en redelijk is gezien de soort overtreding, en zo niet dan gaat er een dikke streep doorheen.

Een factor van belang is dan inderdaad of de boete staat op strafbaar gedrag, ten opzichte van gewoon hinderlijk of vervelend doen. In deze zaak van vorig jaar was het een huurder verboden -met boete- om de woning onder te verhuren, inclusief kortdurend AirBnB verhuur. De verhuurder had daar een reden voor, namelijk dat hij van de gemeente een boete zou krijgen als dergelijke onderverhuur plaatsvond. In die context vond de rechter het boetebeding niet oneerlijk.

Gezien de werkwijze van de Zwarte Cross-organisatie zou ik zelf ook denken dat deze aanpak redelijk is, en dat de boetes dus contractueel niet te vernietigen zijn.

Arnoud

26 reacties

  1. Hoe zien ze dit in de praktijk voor zich? Als iemand gewoon weigert zich te legitimeren en/of te betalen zal het er toch gewoon op neer komen dat diegene van het festivalterrein wordt verwijderd, iets wat al jarenlang gebeurt bij meermaals overtreden van de huisregels.

      1. Boetes die BOA’s uitdelen in verband met rookverbod worden meestal aan de eigenaren gegeven. Het zijn de eigenaren die er voor moeten zorgen dat er op hun terrein niet wordt gerookt. Met deze handelswijze geeft de organisatie hier gehoor aan. Als er geen wettelijk rookverbod geldt dan de organisatie nog steeds het roken op haar terrein verbieden en overtredingen daarvan bestraffen met boetes. Roken veroorzaakt kanker en niet alleen bij de roker zelf maar ook bij de omstanders.

  2. Je zegt dat het strafbaar is. Maar de roker/overtreder zelf kan in Nederland toch niet beboet worden door de overheid? Voor de consument die akkoord gaat met die AV is het geen strafbare overtreding. Dus kan je dat ook niet als argument gebruiken om dat beding te billijken?

      1. Dat snap ik, maar er is een redelijkheidstoets van de rechter. De argumentatie in de blog is dat die toets zal slagen omdat het gedrag strafbaar is. Als het niet strafbaar is, kan dat dus niet als argument aangevoerd worden waarom het contractuele beding redelijk is.

        1. Exploitant is verplicht tot het instellen, aanduiden en handhaven van een rookverbod op straffe van een (bestuurlijke) boete. De boete bedroeg vorig jaar 27k. De festivalorganisator heeft een (contractuele) boete opgenomen in de algemene voorwaarden (als onderdeel van de overeenkomst). Een contractuele boete is toegestaan. De boete wordt pas na een waarschuwing opgelegd. Het bedrag komt me redelijk over. Ter vergelijk: nuttigen van alcohol waar dat verboden is kost €95 (exclusief €9 administratiekosten). Ik zie zo niet in waarom het beding onredelijk zou zijn.

          1. Daar is toch nog wel iets over te zeggen. Roken is gewoon de consumptie van een volledig legaal produkt en wanneer de roker hierbij redelijk is (niet in het gezicht van een ander blaast, bijvoorbeeld), is er geen noemenswaardige onredelijke overlast voor anderen (als je met tienduizend in een tent gaat staan heb altijd wel last van een ander, roken of niet).

            Het is dus net zo min redelijk om roken te verbieden dan om mensen te verplichten met een blauwe onderbroek te komen, of om mensen te verplichten een griepvaccinatie te ondergaan of voldoende deodorant mee te nemen.

              1. Ja dat vind ik ook al zo krom. Als roken dan echt zo ontmoedigd moet worden (en dat moet wat mij betreft wel) dan moet er toch een betere wettelijke grondslag te vinden zijn dan de gekunstelde redenering: Er lopen werknemers rond, en die hebben recht op bescherming.

                Ja natuurlijk hebben ze dat, maar als dat nou de enige reden is op basis waarvan je roken kunt verbieden, is het nogal mager.

              1. Als de rechter er ambtshalve naar moet kijken of dat redelijk is, houdt dat blauwe ondergoedverbod natuurlijk nooit stand.

                En ja, misschien moet roken ontmoedigd worden. Maar als je dat wilt verdedigen op basis van ongezonde effecten op andere bezoekers en op werknemers, dan ben je gewoon intellectueel oneerlijk bezig. Dan heeft een voorafgaande test van de bezoekers op de tien meest voorkomende ernstige besmettelijke ziekten (rotavirus, een paar geslachtsziektes, meningitis) meer effect op de gezondheid van de andere bezoekers en de werknemers.

                Of desnoods een geldig vaccinatiebewijs, zoals op sommige kinderopvangen.

                Wat ik maar wil zeggen is: als je een rookverbod alleen kunt verantwoorden op basis van gezondheidseffecten op anderen, zou je ook een aantal andere maatregelen moeten nemen.

            1. “Roken is gewoon de consumptie van een volledig legaal produkt en wanneer de roker hierbij redelijk is (niet in het gezicht van een ander blaast, bijvoorbeeld), is er geen noemenswaardige onredelijke overlast voor anderen”

              Als dat je argument is, dan mag ik hier op straat ook gewoon Oxycodon verkopen aan passanten want ook dat is een legaal product, en ik veroorzaak geen overlast door rustig op een bankje te zitten en vragen of mensen het willen kopen?

  3. Er is overleg geweest met Justitie, maar ik snap niet goed waarom want dit is een puur civiele kwestie: de boete wordt opgenomen als algemene voorwaarde

    Voor zover de bezoeker zelf door te roken onder het strafrecht valt zie ik niet helemaal waarom dit een ‘puur civiele kwestie’ zou zijn. De Staat heeft immers het monopolie op straffen ? Dus een burger of rechtspersoon die een andere burger voor een strafbaar feit voor de rechter sleept (en o ja, de door mij zelf verzonnen boete deze keer svp niet naar de Staat maar naar mij overmaken, dank) lijkt me toch wat vreemd.

    1. Het rookverbod komt uit de Tabaks- en rookwarenwet (Tabakswet). Artikel 10 lid 1 Tabakswet bepaalt dat de horeca-exploitant verplicht is tot het instellen, aanduiden en handhaven van een rookverbod in een horeca-inrichting. De horeca-exploitant is de overtreder als er toch gerookt wordt; bestuurlijke boete kan volgen. De rokende persoon is voor zover ik weet niet strafrechtelijk in overtreding.

    2. Nope, de Staat heeft een geweldsmonopolie. Ouders mogen hun kinderen straffen (zonder geweld), uitsmijters mogen ‘als straf’ niet-gedragende café-/clubbezoekers eruit zetten, winkeliers mogen een boete opleggen aan winkeldieven. Dit valt allemaal onder civiel recht, niet onder strafrecht. De feiten an sich zijn dus niet strafbaar, maar de algemene voorwaarden (civielrechtelijk) van de contractpartner vereisen wel een straf.

      1. De feiten an sich zijn dus niet strafbaar

        En daar zit nou precies de kneep. Ik begon mijn reactie ook niet voor niets met

        Voor zover de bezoeker zelf door te roken onder het strafrecht valt
        (wat kennelijk gezien de reactie van Bas 5 juni 2019 @ 10:45 niet het geval is)

  4. Er is overleg geweest met Justitie, maar ik snap niet goed waarom want dit is een puur civiele kwestie: de boete wordt opgenomen als algemene voorwaarde, oftewel deel van de regels om het festival te mogen bezoeken.

    Arnoud, ik lees in het door jou gelinkte AD-artikel niets over Justitie. Ook een Volkskrant-artikel spreekt niet over Justitie. Beide artikelen wordt wel ’t ministerie van Volksgezondheid genoemd. Waar komt Justitie (en daarmee de verwarring wegens civiel) eigenlijk vandaan?

  5. Waarom is dit ineens zo’n onderwerp? Ik zie in hotels al jaren bordjes hangen waarin wordt gedreigd met hoge boetes als je betrapt wordt op roken in een hotelkamer. n dan hoef je niet eens op heterdaad betrapt te worden, als je kamer naar rook stinkt na vertrek ben je ook de klos. Ik zie het verschil niet zo.

    1. Bij hotels wordt het heel duidelijk als schoonmaakkosten opgevoerd, dus een vergoeding voor aanwijsbare schade. Dat lijkt me voor een hotelkamer waarin gerookt wordt zeker verdedigbaar. Dat is toch wat anders dan een boete.

      1. Overeenkomst is dat het allebei contractueel overeengekomen is (aannemende dat het in de voorwaarden van het hotel staat, niet alleen een waarschuwingsbordje in de kamer). Waar de gebruiker van de algemene voorwaarden het bedrag aan uitgeeft is irrelevant.

        1. Voor een schadevergoeding hoef je niet van tevoren een overeenkomst te hebben gesloten; het hotel zou dezelfde vergoeding ook van een rokende loodgieter kunnen vragen. De Zwarte Cross zou ook een groepje rokers kunnen vragen om de rookboete die opgelegd wordt te betalen; de kans is groot dat een rechter die schadevergoeding toekent, geen contract nodig.

      2. Juridisch gezien is ook een gefixeerde schadevergoeding een boetebeding, zie art. 6:91 BW:

        Als boetebeding wordt aangemerkt ieder beding waarbij is bepaald dat de schuldenaar, indien hij in de nakoming van zijn verbintenis tekortschiet, gehouden is een geldsom of een andere prestatie te voldoen, ongeacht of zulks strekt tot vergoeding van schade of enkel tot aansporing om tot nakoming over te gaan.
        Dus of je nu zegt, ik wil 150 euro om de schade van het schoonmaken te vergoeden, dan wel ik krijg 150 euro om je te straffen als je rookt, dat maakt niet uit. In beide gevallen mag het, mits overeengekomen en niet onredelijk bezwarend.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.