Het Openbaar Ministerie heeft een gevangenisstraf van vijf jaar geëist tegen een 56-jarige Huizenaar die wordt verdacht van het leveren van versleutelde PGP Safe-telefoons. Dat meldde Security.nl onlangs. Ik kreeg er veel mails over: bij de GAMMA koop je toch ook breekijzers, zaklampen en handige rugzakken, hoezo zijn die dan niet aansprakelijk als inbrekers daar inslaan en de buurt leeghalen? Wat is het verschil tussen een cryptofoon en een breekijzer, juridisch gezegd?
Er staat al een belangrijke hint in het artikel: de verdachte wist dat zijn producten en diensten vooral door criminelen bij strafbare feiten werden gebruikt, aldus het Openbaar Ministerie. En dat maakt het wel anders dan een bouwmarkt die wellicht een strafbaar feit kan vermoeden als iemand loog, een plastic badkuip en grote vuilniszakken komt kopen. Die kán daaruit wel vermoeden dat hier een misdrijf gepland wordt, maar echt zekerheid heb je niet.
Als je het echt wéét, dan wordt het een ander verhaal. We komen dan bij medeplichtigheid terecht namelijk (art. 48 Sr), in de vorm van opzettelijk gelegenheid, middelen of inlichtingen verschaffen tot het plegen van het misdrijf. Als de bouwmarktklant dus vraagt, hoe maak ik het beste een lijk weg, en de winkel wijst op de hierboven genoemde producten, dan is de winkel strafrechtelijk een medeplichtige wanneer dat misdrijf ook werkelijk wordt gepleegd.
Weinig criminelen zullen in zo’n situatie echter letterlijk zeggen “ik wil een lijk wegmaken kunt u helpen”, precies om deze reden. En bij de bouwmarkt is “ik ben een huis aan het opknappen, de badafvoer is volkómen verstopt” natuurlijk een reële reden om loog en een badkuip te kopen.
Voor cryptofoons valt eenzelfde redenering ook op te zetten, er zijn genoeg redenen om zo’n ding te hebben. Industriële spionage, persoonlijke veiligheid, het leuk vinden om zoiets te hebben, bezorgd zijn over tracking door Google of Apple, noem ze maar op. Enkel verkopen van zo’n product maakt dus zeer zeker niet dat je medeplichtig bent, zelfs niet als de koper als naam een bekende crimineel opgeeft.
In januari blogde ik over een VPN-dienst die door Justitie werd aangepakt wegens medeplichtigheid. Het ging om een vpn aanbieder die nadrukkelijk zichzelf profileert als handige dienst voor criminelen, bijvoorbeeld door te adverteren op hackfora en andere plekken waarvan bekend is dat crimineeltjes (‘scriptkiddies’ en dergelijke) er actief zijn. Ook zouden reclameberichten nadrukkelijk wijzen op het niet gevonden kunnen worden door opsporingsdiensten.
Eenzelfde argumentatie zou hier moeten opgaan. De vraag is natuurlijk waaruit dat “daadwerkelijk weten” gaat blijken, dat zullen we als bewijs naar voren zien komen in de rechtszaak. Ik ben benieuwd, hebben jullie ideeën?
Arnoud
Het zou me niks verbazen als in sommige delen van het land meer dan 50% van de betonscharen die worden gekocht, door mensen van onder de 25, gebruikt worden voor illegale doeleinden (e.g. fietsendiefstal).
Zouden bouwmarkten in gebieden met veel fietsendiefstal dan beter klanten moeten onderzoeken die een betonschaar willen kopen? Of mogen ze hun vingers in hun oren stoppen en heel hard roepen: “LALALA, AVG, wij mogen en willen niet weten wat onze klanten doen met onze dingen. Wij onderzoeken dit dus niet en weten dus niet officieel of onze producten veel misbruikt worden en of wij dus eigenlijk onze producten zomaar aan iedereen mogen verkopen. Laat de politie dit maar uitzoeken, die hebben er over 10 jaar misschien tijd voor.”
Na heel veel sociale ophef zijn sommige winkels eindelijk begonnen met het limiteren van de verkoop van messen aan minderjarigen.
Hoe onderzoek je zoiets als bouwmarkt? Of als gemeente? Een werkstudent met notitieboekje bij elke kassa?
Verplicht met PIN laten betalen en dan een sleepnetwet ontwikkelen?
Ik krijg rillingen als ik dit lees, en me bedenk dat mensen dit dan inderdaad een goede oplossing vinden.
https://www.gld.nl/nieuws/2075286/koopt-u-een-koevoet-dan-bekijkt-de-politie-beelden-van-u
Wow ! “Als op de camerabeelden mensen staan die bij de politie bekend zijn in verband met inbraken, onderneemt zij actie. De politie spreekt de criminelen aan, zodat zij weten dat zij in de gaten worden gehouden.”
Dat is een tikkeltje ongewenst. De bekenden (veroordeeld? straf uitgezeten?) mogen dus niet meer vrijelijk gereedschap meer kopen. Wat volgt? Een verklaring omtrent gedrag voordat je een koevoet mag kopen?
Dat is hun probleem en moeten ze zelf maar uitzoeken, zou denk ik de reactie van justitie zijn als ik hun redenering doortrek die ze aanhouden jegens banken als het gaat om uitvoering van de WWFT.
In het geval van die VPN dienst werd deze direct gebruikt bij de criminele activiteit (ramsomware aanval). Ik ben benieuwd naar het criminele gebruik van een communicatie middel. Het kan dan hooguit gaan om ondersteunende werkzaamheden (voorbereiding en dergelijke). Voor de gebruikelijke misdaden met een telefoon (bv oplichting) is de PGP functie onbruikbaar. Levert een middel verschaffen voor overleg tussen criminelen al medeplichtigheid op?
Goeie vraag. Mij lijkt van wel, omdat veel van dat overleg zal gaan over hoe het misdrijf uit te voeren. Als criminelen Ferry en Serkan met elkaar willen communiceren over waar de xtc pillen af te leveren en waar de tas met geld neer te zetten, dan ben je medeplichtig aan handel in xtc als jij briefjes van Ferry naar Serkan en terug brengt. Willens en wetens PGP telefoons aan beiden verkopen zodat ze dit kunnen doen is volgens mij daarmee vergelijkbaar?
Dus als eigenaar van een kantoorartikelenwinkel mag je ook geen pen en schrift verkopen aan iemand van wie je weet dat hij wel eens crimineel zou zijn? Ik ben nog niet overtuigd.
Ik zei niet “wel eens”. Als Ferry binnenkomt en zegt, heb jij een doosje papier voor me en van die letterstickervellen zodat ik een dreigbrief kan plakken want ik heb ruzie met Bob, dan ben je medeplichtig. Komt Ferry binnen en zegt hij, ik wil graag stickervellen, dan hoef je niet uit zijn reputatie als geharde crimineel te concluderen dat hij een misdrijf gaat plegen met die stickervellen.
Het lastige is natuurlijk dat je in de echte wereld zelden zulke domme criminelen krijgt die letterlijk zeggen wat ze gaan doen. Het enige echte voorbeeld dat ik kan bedenken gaat over die 9/11 terroristen die vliegles namen, wilden weten hoe een groot passagiertoestel vliegt maar nadrukkelijk zeiden “we zijn niet geïnteresseerd in landen, alleen vliegen en sturen”. Dat voelt voor mij als dat er een lampje had moeten branden bij de vlieginstructeurs.
Ben ik nou gek? Ik kan er niet bij dat het rechtssysteem op basis van deze argumentatie werkt. Dat is toch volkomen arbitrair in de praktijk? Terug naar Internet; de makers van Kali-Linux weten 100% zeker dat hun distro veel wordt gebruikt door criminelen. Zijn zij dan ook strafbaar? Of eigenlijk moet ik Signal als voorbeeld nemen omdat dat programma ongeveer hetzelfde doet als die cryptotelefoons. Communicatie mogelijk maken tussen criminelen.
Mijn punt is een beetje dat je zo’n beetje elk voorwerp kunt gebruiken voor een misdrijf. Als het zou gaan om politiejammers of wapens dan kan ik er inkomen, maar dit slaat in mijn ogen echt nergens op.
Ik vind dit juist helder. Je kan zo’n beetje alles wel als wapen gebruiken, en geharde criminelen kunnen heel creatief zijn, maar zolang ze niet met een concreet crimineel plan op de proppen komen, moet je niet derde partijen daarvoor aanspreken, als ze toevallig een normaal product geleverd hebben. Als iemand echter de winkel binnen komt met, “he, ik wil iemand ontvoeren en kan je mij een rolletje plakband leveren waarmee ik diens mond kan dichtplakken,” dan ga je als winkelier een grens over als je daarin meegaat.
Hoe weten die makers dat, komen er criminelen op de mailinglist dat zeggen? Lijkt me niet, dus die weten dat niet. De Kali mensen kunnen het vermoeden, maar dat is echt niet waar dit over gaat.
Ik vind het wel heel erg indirect worden.
Het misdrijf is in voorraad hebben en aanbieden van XTC. Communicatie over praktische zaken is slechts een afgeleide en kan OP ZICH geen kwaad. Het faciliteren van communicatie over de praktische zaken, door middel van het verkopen van ‘bijzondere’ telefoons is nog veel verder een afgeleide.
Hoogstens levert dat ‘dwarszitten van de politie’ als strafbaar feit op. Maar dat kan dan weer alleen als je redelijkerwijs kunt vermoeden dat je klanten afgeluisterd worden door de politie. En zelfs al zijn die klanten daar zelf, terecht of onterecht, van overtuigd, jij als telefoonleverancier kunt daar hele andere ideeen over hebben.
Immers, in een beschaafde rechtsstaat is de kans dat iemand, zelfs iemand met een criminele reputatie, afgeluisterd wordt zodanig klein dat je daar niet echt rekening mee moet houden als telefoonleverancier.
De “praktische zaken” ís toch het misdrijf, dat is waar de handel gebeurt? Het is niet pas strafbaar als je daadwerkelijk met pakketjes pillen en geld elkaar ontmoet op camping Zonnedauw. De afspraak maken en coördineren waar je gaat leveren is echt gewoon het misdrijf, niet een afgeleid minieme niet zo nette overtreding of zo.
We hebben het niet over kunnen vermoeden. We hebben het over móeten weten, dat is wel een trapje hoger. Als een klant komt met “ik vermoed dat ik afgeluisterd word door de politie, welke cryptofoon raad je me aan” dan is dat één ding. Zelf adverteren “Voorkom dat de politie hoort wat u bespreekt” vind ik een héél ander geval.
Dan zien wij dat toch verschillend. Praten over een levering, of dat nu coca cola of cocaine betreft, is slechts dat: praten. Pas als het bezit en de levering echt plaatsvindt wordt het misdrij gepleegd. Of je er van te voren of achteraf over praat is slechts een issue van bewijs, niet de kern van het misdrijf.
Neem het volgende voorbeeld: A weet dat zijn vriend B regelmatig een flinke hoeveelheid cocaine bezit en daar ook wel in soms in handelt. A belt B op uit nieuwswgierigheid en vraagt: heb je cocaine thuis. B geeft eerlijk antwoord aan zijn vriend dat dat zo is. Dan blijft het misdrijf toch gewoon: bezit van cocaine door B. Het telefoongesprek verandert niets aan het misdrijf, en A wordt er niet in betrokken.
Als nu A besluit dat hij wat cocaine wil kopen van B en vervolgens zegt: ‘ik kom zo langs om wat te kopen’, dan zou het telefoongesprek wel ineens onderdeel van het misdrijf ‘cocainehandel’ worden? Nee, dat wil er bij mij niet in, dat is gewoon niet logisch.
Zouden alle telefoon s dit soort software niet standaard ingebouwd moeten hebben? Bescherming van privacy is toch een groot goed? En met buitenlandse diensten als de NSA die het liefst alles overal willen volgen zou onze overheid dit toch moeten stimuleren?
Hoe dan? Heeft de verdachte dit bekend? Dat zal toch niet neem ik even aan. Het OM zal ongetwijfeld vinden dat de verdachte alles wist, want dat maakt hun zaak sterker, maar is daar ook echt bewijs voor? Hebben alle klanten gezegd dat ze zo blij waren met hun aankoop omdat ze nu fijn crimineel konden doen? Natuurlijk zijn die telefoons heel interessant voor criminelen, maar niet alleen maar voor criminelen. Er zijn voldoende volstrekt legitieme redenen waarom iemand zo’n soort telefoon zou willen, en daar heeft het OM, of beter gezegd de overheid in het algemeen en Justitie in het bijzonder, het ook zelf naar gemaakt. Een paar voorbeelden: Klokkenluiders worden ontslagen en vervolgd als ze zeer grove misstanden en schending van de wet aan het licht brengen, dus als je met een journalist wil spreken kan je dat maar beter zo goed beveiligd als mogelijk doen. Justitie die tienduizenden (!!) gesprekken met advocaten afluistert, de OvJ die daar inzage in krijgt en dan vervolgens kan besluiten of het wel of niet onder het verschoningsrecht valt (maar dan natuurlijk wel weet wat er is besproken, maar eerlijk waar dat wordt niet meegenomen in het process of onderzoek hoor, echt eerlijk waar niet). Journalisten die worden opgepakt en vast gezet omdat ze hun bronnen niet vrij willen geven, terwijl ambtenaren weg komen met grove schendingen van de wet zonder dat het OM hen gaat vervolgen. Nederland is bovendien kampioen afluisteren (we luisteren iets van 200x meer af dan de VS bijvoorbeeld), dus ik kan me ook heel goed voorstellen dat er voldoende mensen zijn die zakelijke informatie beter beveiligd willen houden. De overheid zelf is immers ook zo lek als een mandje.