Een lezer vroeg me:
Recent kreeg ik een pakketje bezorgd dat wel mijn adres, postcode en huisnummer had maar niet mijn naam. Een uur later kreeg mijn partner iemand aan de deur die “een typefout had gemaakt” met de postcode en het pakket graag mee wil nemen. Het pakket is meegegeven en daarna kregen we kriebels dat dit fraude is en wij dus claims kunnen verwachten. Hoe kunnen we daar wat tegen doen?Dit klinkt inderdaad als een bekende werkwijze van fraudeurs. Je laat een pakketje bezorgen bij een bepaald adres, en gaat het daarna ophalen met de smoes van een typefout in huisnummer (21 versus 12) door de net-nieuwe bewoner verderop. Daarna blijkt dat het pakket op achterafbetaling of met gestolen creditcard is besteld, waarna de incasso bij het bezorgadres aanklopt en er op nummer 21 helemaal geen nieuwe bewoner blijkt.
Het formeel-juridische antwoord voor de gedupeerde op nummer 12 is natuurlijk: ik heb niets besteld, mijn naam staat ook niet op de bestelling dus hier heb ik niets mee te maken. Of de winkel daar direct in meegaat, is echter de vraag. Die ziet een aangekomen pakket op nummer 12 en een openstaande rekening. Enige vasthoudendheid is dus wel belangrijk.
Soms zegt een afzender pas in te binden als je aangifte doet. Bij kwijtgeraakte bestellingen is dat onzin; jij als niet-ontvanger van zo’n bestelling bent geen slachtoffer van wat dan ook, dus hoef je geen aangifte te doen. Winkels eisen dit dan omdat ze denken dat oplichters (pakket wel gehad, liegen van niet, geld terug krijgen) geen valse aangifte durven te doen.
Bij deze specifieke truc kun je jezelf als ontvanger van zo’n pakket wel zien als slachtoffer, en wel van het misdrijf oplichting. Iemand troggelde jou een pakket af onder valse voorwendselen. Identiteitsfraude is het niet, want de pakketten vermelden eigenlijk nooit de werkelijke naam van de bewoner (dan werkt de truc immers niet).
Arnoud
Zou het redelijk zijn om te vragen of de persoon identificatie kan laten zien om zeker te weten dat de persoon aan je deur de bedoelde ontvanger is? Grote kans dat een fraudeur niet zijn echte naam gebruikt heeft en iemand die een foutje heeft gemaakt wel zijn echte naam gebruikt heeft.
En wat is de interactie met de regels om ongevraagde zendingen? Jij hebt geen enkele actie ondernomen om de winkel een pakketje naar jou te laten zenden, maar ze hebben dat alsnog gedaan en vragen nu om betalen van jou.
Dit is geen ongevraagde zending met als oogmerk jou tot een koop te bewegen, dus art. 7:7 BW is niet van toepassing. Je mag dit pakket dus niet houden (zoals bij die reclamezendingen waar dan “niet terugsturen = kopen” bij staat). Dit is ‘gewoon’ een pakket dat ten onrechte bij jou is afgegeven. Jij hebt dat aangenomen, dus jij moet daar dan voor zorgen tot de rechtmatige eigenaar het komt halen.
Dat betekent niet: jij moet uitzoeken wie de eigenaar is en daarheen om het af te geven. Zet het in de kelder (op een hoge plank) en je hoort het wel. Ik weet dat er discussie over is maar ik denk zelf dat het redelijk is dat jij dan een keer naar het postkantoor gaat om het naar een antwoordnummer of met een toegestuurde postzegel te versturen, dat hoort bij je zorgplicht als bewaarnemer.
Simpele vraag, waarom is een adres wél een persoonsgegeven, maar een vals adres géén identiteitsfraude?
Het uiterlijk van iemand lijkt me ook een persoonsgegeven, maar als ik mij zo opmaak als die ander, om toegang te bemachtigen tot iets waartoe ik niet toe behoor, is dat identiteitsfraude?
Dat is wel een hele scherpe vraag. Een adres is een persoonsgegeven wanneer dat in de context redelijkerwijs tot een mens te herleiden is. Dus enkel “Nieuwezijds Voorburgwal 147 Amsterdam” is wat weinig zou ik zeggen, waar haal je uit wie daar woont?
Verder staat er in het strafwetartikel “misbruik van identificerende persoonsgegevens” (art. 231b Sr). Dit zijn gegevens waarmee een persoon kan worden geïdentificeerd, zoals naam, adres, woonplaats, postadres, geboortedatum, geslacht en administratieve kenmerken (art. 126nc lid 2 Sv). Ik heb vraagtekens over het woord “identificerend” omdat per definitie persoonsgegevens identificeren (art. 4 lid 1 AVG). Ik heb dus het vermoeden dat hier een beperking in gelezen gaat worden, met name dat dit als “direct identificerende” persoonsgegevens wordt uitgelegd. Misbruik van jouw naam en adres is dan strafbaar, maar misbruik van enkel een paar uiterlijke kenmerken niet.
“Nieuwezijds Voorburgwal 147 Amsterdam”
AH. Ik dacht even dat ICT Recht een mooi nieuw kantoor had…
Dan vraag ik me af, wat als de naam wel redelijk lijkt op die van de bewoner, maar net even anders? Zoals bijv Janssen i.p.v. Jansen? Dan is het een stuk moeilijker te verdedigen dat je niks besteld hebt. Maar dat pakketje is al wél opgehaald door de oplichters. Dus je kan niks meer terugsturen.
Voor de fraudeur is dan het risico dat je het openmaakt en ziet dat het niet voor jou is, waarna je het terugstuurt. Met een duidelijk andere naam laten de meeste mensen het pakket dicht en nemen ze zich voor de winkel te mailen.
Dat risico is acceptabel. Worst case scenario heb je als fraudeur lege handen. Kans dat je gepakt wordt blijft nihil.
Als ze aan je deur komen om dat pakketje op te halen, mag je als bewoner ook niet vragen om identificatie. Je kan alleen maar weigeren af te geven. Met een reeële kans op agressie. Dit is mij dus al een keer overkomen. Mijn forse bouw schrok ze niet eens af. Pas toen buren kwamen kijken, namen ze snel de benen.
Waarom zou je dat doen als fraudeur, daar heb je toch helemaal niks mee te winnen?
Dit zou allen voorkomen als het toeval is dat ze een gelijkende naam kiezen.
Er zijn genoeg mensen die jouw naam en adres kennen en dat dus tijdens het bestellen kunnen opgeven.
waar mogenlijk is het natuurlijk het pakketje niet aannemen als die niet voor jou is.
Ik ken mijn buren, en neem met plezier pakjes aan als die buren niet thuis zijn. Komt een pakje aan voor mijn adres maar met een wildvreemde naam, dan is de bezorger waarschijnlijk alweer weg voordat ik boe of bah kan zeggen — ik weet niet wat mijn vrouw of kinderen allemaal precies bestellen, dus krijg regelmatig pakjes die ik niet verwacht.
Aan een wildvreemde een pakje meegeven, nee dat ga ik niet doen (en blijkbaar moet je, als er dan toch iemand voor komt nog voorzichtig zijn ook). Er gaat gewoon een berichtje naar de afzender, van hè, ik heb een pakje ontvangen dat niet voor mij is, wat moet ik er mee (en ik heb dat wel eens gehad, afzender zei, stuur maar retour, gedaan, en prompt kwam hetzelfde pakje drie dagen later weer terug… tja dan houdt het op.)
Bij ons legt de Bol bezorger regelmatig pakjes in de – makkelijk toegankelijke – hal. Dan heb je een kaartje in de bus waarop ‘Hal’ staat. Ik heb dat al verschillende keren gehad met Bol.
Ik heb ze al een keer gebeld dat als er nog een keer een pakketje van mij in de hal wordt gelegd ik het in de vuilnis gooi en ga klagen dat het niet bezorgd is. Dat was natuurlijk meteen ‘dat is fraude’ van hun kant. Waarop ik zei ‘bewijs het maar’. En anders laat ik het net zo lang in de hal liggen tot iemand het gejat heeft. Genoeg voorbijgangers in een winkelcentrum die het zo zien liggen.
Bol doet niets en wie niet horen wil moet maar voelen.
Er is natuurlijk ook een risico dat je door die vasthoudendheid op een zwarte lijst komt en geen normale bestellingen meer kunt doen. Dat wil je natuurlijk ook niet als onschuldig slachtoffer.