Project Faexit heeft op de relatiedag van de VZVZ symbolisch ‘de allerlaatste faxmachine uit de Nederlandse gezondheidszorg’ overgedragen aan het Nederlandse Instituut voor Beeld en Geluid. Dat meldde Tweakers begin deze week. Waarschijnlijk technisch ingegeven: KPN ondersteunt de onderliggende protocollen niet meer.
Ik dacht in 2021 dat de rechtspraak de laatste was, maar de zorg was dus nóg steviger gehecht aan de in 1843 geoctrooieerde kopieertelegraaf. Niet geheel zonder reden: het werkt rechttoe rechtaan, je weet of het heeft gewerkt en er zijn nauwelijks compatibiliteitsproblemen. Faxen komen niet in de spam, en “de toner is op” is een stuk duidelijker dan “421 4.7.0 [TSS04] Messages from xx.xx.xx.xx temporarily deferred due to unexpected volume or user complaints”.
Natuurlijk heeft iedereen het dan over de bewijskracht van de fax. Daarover blogde ik toen in 2021, uitgaande van (de conclusie A-G van) de strafzaak HR 13 september 1988, NJ1989, 12, waarin ter discussie stond of een gefaxte pleitnota wel rechtsgeldig ondertekend was door de advocaat:
Nodig is dat de advocaat telefonisch of schriftelijk aan de griffie van de HR laat weten dat de gefotocopieerde handtekening zijn handtekening is. Waar zo een nadere mededeling ontbreekt zal slechts een toevallige omstandigheid, zoals de aanwezigheid in het dossier van een brief van de indienende advocaat met diens originele handtekening en de mogelijkheid om de overeenkomst van die handtekeningen zonder moeite vast te stellen, de schriftuur met de gefotocopieerde of ‘gefaxte’ handtekening kunnen redden.In andere zaken werd vergelijkbaar geoordeeld, waarbij ook wel als argument werd geaccepteerd dat je het origineel naleverde en dat men achteraf kon zien dat dit identiek was aan de fax. Dan heb je je origineel maar kan het allemaal net wat sneller. Daar kon niemand op tegen zijn, maar zeker woog ook mee dat professionele procespartijen zoals advocaten of rechters er geen belang bij zouden hebben om vervalste faxen te sturen. De kans op vervalsingen zou dus klein genoeg zijn.
In de zorg heb ik me altijd afgevraagd hoe dat nou gewogen werd. Ik zie zeker wel belangen bij het versturen van vervalste recepten, alleen al door medicatieverslaafden. Hoe ga je als apotheek dan na dat de fax écht van de arts komt? Verder dan het afzender-telefoonnummer controleren kom ik niet. Ik heb in ieder geval nog nooit een uitspraak of klacht tegen een apotheker gezien over het verwerken van een vervalst gefaxt recept.
In de zorg was het doel van de fax met name snelheid en zekerheid: nú een recept sturen en verwerken is een stuk prettiger dan eentje die morgen aankomt. En daar zijn ondertussen ook internetgebaseerde alternatieven te over voor.
Arnoud
In de zorg was ook het medisch beroepsgeheim een belangrijke reden voor de fax: Als een arts gegevens opvroeg bij een andere zorgverlener, stuurde die zorgverlener de gegevens naar het bij hem bekende faxnummer van de opvragende verlener.
Nu kun je natuurlijk allemaal gaten in dat protocol schieten, het is een stuk meer solide dan e-mailadressen uitwisselen over te telefoon.
Een gepensioneerd arts mailde me dat een andere reden toch ook wel was dat de patiënt niet altijd werd vertrouwd. Die ging maar intercollegiale brieven zitten lezen of recepten aanpassen. De fax is dan veiliger.
Ik herinner me nu dat ik ooit van huisarts wisselde en mijn dossier meekreeg in een dikke envelop met rood ducttape-achtig kleefband er omheen. Duidelijk niet de bedoeling dat ik het openmaakte voor ik het aan de nieuwe huisarts gaf.
Het is (deel van) je eigen medisch dossier en daar mag je toch kennis van nemen?
Als je als huisarts een dossier zo opzichtig ‘beveiligt’ en aan je patient meegeeft met de opdracht om postbode te spelen, dan heb je wat mij betreft alle recht om te spreken over ‘vertrouwensband tussen arts en patient’ verspeeld.
Dit was 35 jaar geleden, toen dachten veel artsen daar nog heel anders over. Er zit een kern van waarheid in: er kunnen ruwe gegevens in zitten of interne notities die je als patiënt niet direct kunt plaatsen. Een triviaal voorbeeld is dat de arts ergens “tumor??” noteert om daar nog naar te kijken. Een patiënt zal daar van schrikken, dus beter is dat persoonlijk te zeggen en toe te lichten dat dit alleen “gezwel” betekent (een carcinoom is een kwaadaardig gezwel).
Een ander risico is dat de patiënt gegevens eruit haalt die de nieuwe arts moet weten, bv. aantekeningen over een medicijnenverslaving.
Ja, je kijkt als patient daar natuurlijk ‘op eigen risico’ naar, en als je het niet begrijpt en dan maar meteen negatief interpreteert, dan is dat je eigen schuld.
Ik vind dat geen geldige reden om inzage in je eigen medische dossier te beperken, ik vind een dergelijke redenering zelfs (extreem onwenselijk) neerbuigend ten opzichte van de patient.
Tja, dat is dan de patient zijn eigen probleem, daar heeft zhij zichzelf mee. Daar heeft de patient trouwens ook niet zijn medische dossier voor nodig, dat kan zhij ook gemakkelijk verkrijgen door naar een nieuwe arts te gaan en eerdere consulten/behandelingen te verzwijgen.
“Faxen komen niet in de spam” Ook dat kon. Wij hebben nog jaren de faxlijn naar een mailbox gehad toen we met telefonie de cloud in zijn gegaan.
“In de zorg was het doel van de fax met name snelheid en zekerheid: nú een recept sturen en verwerken is een stuk prettiger dan eentje die morgen aankomt. En daar zijn ondertussen ook internetgebaseerde alternatieven te over voor.”
Heb je het over algemene systemen of een gesloten systeem voor zorgverleners?
Ik ben wel benieuwd naar algemene systemen die gezondheidsgegevens kunnen verwerken…
“Hoe controleerd de apotheek dat het recept echt is…”
Ik werk zelf deeltijd als bode voor een apotheek (in Duitsland). Het komt regelmatig voor, dat artsen een recept faxen, zodat een paar dingen gecontroleerd kunnen worden. Niet alle medicijnen zijn constant leverbaar (probleem ook in NL), de apotheek kan dann de arts melden “niet dit, maar dat…”, of medikamenten moeten worden besteld en zijn pas in de loop van de dag of de volgende dag beschikbaar. Het vooraf faxen heeft dus het voordeel, dat de medikamenten sneller voor de patient beschikbaar zijn. Wel geldt, dat de medikamenten uitsluitend worden afgegeven bij overhandigen van het origineel. Dan wordt nog eens vergeleken en krijgt de patient de medikamenten mee.