Telecomprovider Voys hoeft geen boete te betalen wegens weigering datadelen CIOT

Telecombedrijf Voys hoeft van het Nederlandse gerecht geen boete of dwangsom betalen omdat het weigerde klantendata te delen met de overheid wegens privacyoverwegingen. Dat meldde Tweakers dit weekend. De rechtbank vonnist dat Voys (dat tegenwoordig VoIPGRID heet) geen afdoende antwoorden kreeg op vragen en daarom niets verweten kan worden bij haar weigering sinds 2010. Die vragen betroffen data-verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en beveiliging. Echter nu de duidelijkheid er wel is, moet ze gewoon gaan beginnen.

Voys maakt bezwaar tegen de CIOT-databank, die sinds begin jaren nul actief is. Telecomproviders moeten elke dag hun logs (met name NAW + toegewezen IP-adres van klanten) daar uploaden, zodat Justitie daarin kan nazoeken wie het was als men bij een online misdraging een IP-adres tegenkomt. Daarbij zijn al vanaf het begin vele grote vraagtekens gesteld, onder meer door Bits of Freedom. En Voys vond dat zij vanwege die onduidelijkheden niet gehouden was mee te werken.

Zijdelings woog mee dat Voys zich zorgen maakte over claims van klanten: als provider moest je ermee akkoord gaan dat het CIOT niet aansprakelijk was voor eventuele claims, dus die kon jij op je bordje krijgen. Maar daar maakt de rechter korte metten mee. De verstrekking aan het CIOT, en het gebruik daarna door Justitie, is allemaal wettelijk geregeld. Als er dan iets fout gaat in die verwerking, dan komt dat op het bordje van het CIOT:

Eventuele onrechtmatige raadpleging van het CIS, komt dus niet voor verantwoordelijkheid van eiseres en levert dus ook geen aansprakelijkheid van eiseres op. Dit blijkt ook uit de nota van toelichting bij de wijziging van het Bvgt (Stb. 2006, 426, blz. 10) … Bedrijven zijn niet aansprakelijk voor onrechtmatige bevraging van de gegevens, noch voor onjuiste interpretatie van correct aangeleverde gegevens.
Zoals ik zelf ook bij meerdere partijen had gezien, was in de eerdere verwerkersovereenkomst (die tot ver na 2018 nog bewerkersovereenkomst heette) opgenomen dat het CIOT niet aansprakelijk is voor eventuele boetes die aan de provider worden opgelegd vanwege de schending van privacyregels. De reactie daarop was bepaald onduidelijk, en bleef sowieso uit tot in de administratieve beroepsfase. In zo’n geval mag een bestuursorgaan geen boete opleggen.

De dwangsom (vanaf nu gaan doen anders per dag geld betalen) blijft wel in stand. Want nu dit vonnis er ligt, zou alles duidelijk moeten zijn en zijn de zorgen van Voys niet meer relevant. Dan blijft alleen nog over dat er een wettelijke plicht is, en voor een rechter is het vrij logisch dat je doet wat een wettelijke plicht zegt.

Verweerder heeft er in dit verband terecht op gewezen dat het van groot maatschappelijk belang is dat iedere aanbieder is aangesloten bij het CIOT. Dit is noodzakelijk voor de effectieve opsporing van strafbare feiten. Als in een hypothetische situatie alle aanbieders zouden besluiten zich niet aan te sluiten op het CIS, dan wordt het voor de opsporingsdiensten zoeken naar de spreekwoordelijke ‘speld in de hooiberg’ bij welke persoon een IP-adres of telefoonnummer hoort. De opsporing van strafbare feiten zou daardoor ernstig worden bemoeilijkt.
Voys stelt in hun FAQ dat ze pas mee zouden werken als de beveiliging bij het CIOT op orde zou zijn. Daar gaat de rechter verder niet op in, net zo min als op de klacht van Voys dat er geen audit-trail is in die enorme database met alle NAW+IP gegevens van alle Nederlanders met wanneer ze online en offline gingen. Oftewel niemand houdt bij wie welke opvragingen doet. (Het Haga-ziekenhuis werd onder meer daarvoor beboet.) Maar uiteindelijk is dat dus “niet het probleem” van Voys, formeel gezien. Ik vraag me dan af wat er nodig zou zijn voordat je wél mag zeggen, die database van een overheidsinstantie is zo slecht beveiligd daar hoeft niemand data in te stoppen.

Arnoud

Groningse telecomprovider weigert klantenbestand preventief aan politie te geven

Telecomproviders zijn verplicht om preventief de persoonlijke gegevens van alle klanten te overhandigen aan de politie, maar het Groningse Voys weigert dat. Dat las ik bij de NOS. Dit is ingegeven door eerder nieuws dat het zogeheten Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie (CIOT) niet altijd zorgvuldig omgaat met deze gegevens. Er is veel onduidelijkheid over de regels voor politie en Justitie, en de beveiliging ligt ook niet helemaal lekker. Maar het is ondertussen wel wettelijk verplicht.

Het CIOT is in 2000 ingesteld onder het Besluit verstrekking gegevens telecommunicatie. De kern is dat internetproviders elke dag basisgegevens over hun abonnees uploaden naar een centrale databank beheerd door dat Informatiepunt, waarna Justitie daar makkelijk centraal in kan graven bij een vermoeden van een misdrijf. De basisgegevens zijn kort gezegd naam en adres, IP-adressen en eventuele accountinformatie behorend bij een mailbox van de provider zelf.

Hiermee is het sneller schakelen voor de politie dan wanneer men elke keer een individueel bevel aan de provider moet geven, die dan moeilijk gaat doen en roepen dat er een gerechtelijk bevel moet komen. Dat is niet zo -iedere agent mag zonder bevel of machtiging dergelijke gegevens opvragen als dat in het belang van het onderzoek is- maar dat kost natuurlijk tijd en die wil je als politieagent niet hieraan verspillen.

Aanname achter het CIOT was natuurlijk wel dat de toegang goed geregeld wordt. Dit staat ook zo in het Besluit:

Een verzoek van de bevoegde autoriteit, bedoeld in artikel 3, tweede lid, kan slechts in het systeem worden ingevoerd door een door Onze Minister van Veiligheid en Justitie geautoriseerde ambtenaar die daartoe gebruik maakt van een hem toegekende toegangscode.

In de praktijk valt dat tegen. Er is ‘onduidelijkheid’ over de procedures, informatie wordt te lang bewaard en aan die toegangscontrole schort het nogal. Daarmee snap ik wel dat Voys besluit (en al zes jaar lang, volgens de NOS) om geen gegevens te verstrekken vanuit het privacybelang van haar klanten. Wat zeer loffelijk is.

Tegelijk, je bent wettelijk verplicht om aan het CIOT mee te werken. Doe je dat niet, dan kun je bestuursrechtelijk worden vervolgd met mogelijk hoge boetes in het vooruitzicht. Gezien de periode van zes jaar waarin Voys al niet meewerkt, lijkt het onwaarschijnlijk dat dit er nu van gaat komen. Jammer, het zou een interessante vraag zijn wat er wint: de plicht om te doen wat de wet zegt, of de onredelijkheid van een wet die de verplichtingen voor de overheid niet waarmaakt.

Arnoud