De pornowebsite Vagina.nl mag alleen naaktbeelden publiceren na toestemming van de personen die in beeld komen, las ik bij Nu.nl. Dit bepaalde de rechtbank Amsterdam in een massaclaim van stichting Stop Online Shaming (SOS) en Helpwanted.nl vorige week. De site bevat naast professionele porno ook amateurporno, waaronder heimelijk gefilmd materiaal waarop mensen te zien zijn die geheel of gedeeltelijk ontkleed zijn. Het rondzingen van zulk materiaal is schadelijk voor de slachtoffers, en met deze massaclaim wilde men paal en perk daartegen stellen.
De site is een typische pornosite: gebruikers mogen zelf materiaal uploaden, dat komt na een minimale screening online en komt dan in een van tientallen categorieën terecht. De algemene voorwaarden klinken mooi, en er is een notice-takedown procedure die wederom op papier mooi klinkt: stuur een klacht, we kijken ernaar en als het ons terecht lijkt, halen we het weg.
Leuk en aardig, maar voor veel mensen is dit een lastige hobbel. Je moet dan aantonen dat jij in beeld was, dat jij géén toestemming hebt gegeven en dat het bezwaarlijk of schadelijk voor je is en ga zo maar door. Nog los van dat vele sites gewoon geen gehoor geven aan je sommatie, wetende dat je toch niet naar de rechter gaat als slachtoffer.
De stichting draaide het in haar massaclaim om: de eis kwam neer op een verklaring voor recht (een “gerechtelijk bevel”, zo u wilt) dat het onrechtmatig is om amateurporno online te zetten zonder dat je aantoonbaar toestemming hebt van de betrokken acteurs. Zoiets kan tegenwoordig onder de Wet massaclaims. Zoals de rechtbank het uitlegt, de wet gaat uit van de fictie dat alle Nederlanders die onder de groep vallen voor wiens belangen wordt opgekomen, betrokken zijn in het geding, tenzij ze expliciet hebben aangeven niet vertegenwoordigd te willen zijn door de eisers (opt-out).
Allereerst constateert de rechter dat de site inhoudelijk filtert op wat mensen uploaden. De stichting had een paar testvideo’s geupload, en die werden met inhoudelijke motivatie afgekeurd. Dan ben je dus redactioneel bezig, en dan kun je je niet beroepen op de vrijstelling voor platforms.
Vervolgens doet de rechtbank de gebruikelijke belangenafweging: de privacy van betrokkenen versus de nieuwswaarde van de video’s (vrijheid van meningsuiting, immers) en het commercieel belang (ondernemersvrijheid) van de site. Het gaat hier specifiek om gluurvideo’s, stiekem gemaakt in situaties waarin mensen zich onbespied mogen wanen, zonder dat er enig algemeen belang of iets dergelijks te bedenken is. Ook ging het om gelekte privébeelden (zoals wraakporno), waarbij mensen misschien dan de video wel wilden maken maar zeker niet akkoord gingen met openbare publicatie.
De slotsom is dat het onrechtmatig is om op een adult website beeldmateriaal te publiceren dat heimelijk is gefilmd en dat personen herkenbaar toont die (geheel of gedeeltelijk) ontkleed zijn te zien op plekken waar zij zich onbespied wanen of dat niet professioneel is gemaakt en personen herkenbaar toont die in de privésfeer seksuele handelingen verrichten, tenzij de exploitant, in dit geval [gedaagde] , zich ervan heeft vergewist dat die personen toestemmen in de openbaarmaking van die beelden.Dat je een notice/takedownprocedure hebt of in je algemene voorwaarden mensen zogenaamd laat zeggen dat er toestemming is van iedereen, helpt daarbij helemaal niets. Je moet de schade vergoeden van iedere persoon die herkenbaar op zo’n video staat. Bovendien, en dat is belangrijker: er staan dwangsommen op het online houden van zulke video’s, namelijk 10.000 euro per video en 500 euro per dag. Dat is een enorme opsteker voor slachtoffers, want dan hoef je dus eigenlijk geen schadebedrag te onderbouwen.
De uitspraak is niet specifiek voor deze site, andere sites die op dezelfde manier werken (en dat doen ze vrijwel allemaal) kunnen dus op dezelfde manier worden aangesproken. Alleen de dwangsom geldt formeel niet voor andere sites.
Arnoud