Pornosite moet van rechter toestemming vragen aan mensen op amateurbeelden

De pornowebsite Vagina.nl mag alleen naaktbeelden publiceren na toestemming van de personen die in beeld komen, las ik bij Nu.nl. Dit bepaalde de rechtbank Amsterdam in een massaclaim van stichting Stop Online Shaming (SOS) en Helpwanted.nl vorige week. De site bevat naast professionele porno ook amateurporno, waaronder heimelijk gefilmd materiaal waarop mensen te zien zijn die geheel of gedeeltelijk ontkleed zijn. Het rondzingen van zulk materiaal is schadelijk voor de slachtoffers, en met deze massaclaim wilde men paal en perk daartegen stellen.

De site is een typische pornosite: gebruikers mogen zelf materiaal uploaden, dat komt na een minimale screening online en komt dan in een van tientallen categorieën terecht. De algemene voorwaarden klinken mooi, en er is een notice-takedown procedure die wederom op papier mooi klinkt: stuur een klacht, we kijken ernaar en als het ons terecht lijkt, halen we het weg.

Leuk en aardig, maar voor veel mensen is dit een lastige hobbel. Je moet dan aantonen dat jij in beeld was, dat jij géén toestemming hebt gegeven en dat het bezwaarlijk of schadelijk voor je is en ga zo maar door. Nog los van dat vele sites gewoon geen gehoor geven aan je sommatie, wetende dat je toch niet naar de rechter gaat als slachtoffer.

De stichting draaide het in haar massaclaim om: de eis kwam neer op een verklaring voor recht (een “gerechtelijk bevel”, zo u wilt) dat het onrechtmatig is om amateurporno online te zetten zonder dat je aantoonbaar toestemming hebt van de betrokken acteurs. Zoiets kan tegenwoordig onder de Wet massaclaims. Zoals de rechtbank het uitlegt, de wet gaat uit van de fictie dat alle Nederlanders die onder de groep vallen voor wiens belangen wordt opgekomen, betrokken zijn in het geding, tenzij ze expliciet hebben aangeven niet vertegenwoordigd te willen zijn door de eisers (opt-out).

Allereerst constateert de rechter dat de site inhoudelijk filtert op wat mensen uploaden. De stichting had een paar testvideo’s geupload, en die werden met inhoudelijke motivatie afgekeurd. Dan ben je dus redactioneel bezig, en dan kun je je niet beroepen op de vrijstelling voor platforms.

Vervolgens doet de rechtbank de gebruikelijke belangenafweging: de privacy van betrokkenen versus de nieuwswaarde van de video’s (vrijheid van meningsuiting, immers) en het commercieel belang (ondernemersvrijheid) van de site. Het gaat hier specifiek om gluurvideo’s, stiekem gemaakt in situaties waarin mensen zich onbespied mogen wanen, zonder dat er enig algemeen belang of iets dergelijks te bedenken is. Ook ging het om gelekte privébeelden (zoals wraakporno), waarbij mensen misschien dan de video wel wilden maken maar zeker niet akkoord gingen met openbare publicatie.

De slotsom is dat het onrechtmatig is om op een adult website beeldmateriaal te publiceren dat heimelijk is gefilmd en dat personen herkenbaar toont die (geheel of gedeeltelijk) ontkleed zijn te zien op plekken waar zij zich onbespied wanen of dat niet professioneel is gemaakt en personen herkenbaar toont die in de privésfeer seksuele handelingen verrichten, tenzij de exploitant, in dit geval [gedaagde] , zich ervan heeft vergewist dat die personen toestemmen in de openbaarmaking van die beelden.
Dat je een notice/takedownprocedure hebt of in je algemene voorwaarden mensen zogenaamd laat zeggen dat er toestemming is van iedereen, helpt daarbij helemaal niets. Je moet de schade vergoeden van iedere persoon die herkenbaar op zo’n video staat. Bovendien, en dat is belangrijker: er staan dwangsommen op het online houden van zulke video’s, namelijk 10.000 euro per video en 500 euro per dag. Dat is een enorme opsteker voor slachtoffers, want dan hoef je dus eigenlijk geen schadebedrag te onderbouwen.

De uitspraak is niet specifiek voor deze site, andere sites die op dezelfde manier werken (en dat doen ze vrijwel allemaal) kunnen dus op dezelfde manier worden aangesproken. Alleen de dwangsom geldt formeel niet voor andere sites.

Arnoud

 

 

17 reacties

  1. Dus gluurvideo’s mogen wel, zolang de betrokkenen maar onherkenbaar in beeld komen? Dus de site kan iedereen blurren en dan mag het? Wat als je zelf weet dat jij het bent in een video maar een ander kan je niet herkennen? Bijvoorbeeld omdat je de video elders zonder blur hebt gezien (ik neem aan dat wraakvideo’s op meerdere platforms worden verspreid) en je jezelf dus uit de context herkent. En wat kan je doen tegen een site als je ex een link verspreidt met jou naam erbij, maar op de site zelf ben je niet herkenbaar? Zou het niet beter zijn als de rechter ook video’s van onherkenbare mensen had verboden? Of had de stichting dat niet geëist?

  2. Zoals de rechtbank het uitlegt, de wet gaat uit van de fictie dat alle Nederlanders die onder de groep vallen voor wiens belangen wordt opgekomen, betrokken zijn in het geding, tenzij ze expliciet hebben aangeven niet vertegenwoordigd te willen zijn door de eisers (opt-out).

    Dit is voor het eerst dat ik van deze zaak hoor, hoe had ik dan expliciet moeten aangeven dat ik niet vertegenwoordigd wil worden in deze zaak? Niet dat ik dat in dit geval zou willen, maar ik kan me best voorstellen dat er ooit misschien een zaak dient met zo’n ‘massaclaim’ als basis waar een groot deel van Nederland zich helemaal niet achter wil scharen, hoe werkt zo’n opt-out dan?

    1. Ik hoor hier ook voor het eerst van de opt-out. In dit geval niet relevant. Maar die zaak tegen Google en Apple van Klöpping voel ik me toch niet vertegenwoordigd. Dus ja, hoe werkt zo’n opt-out? En heeft iemand die een massaclaim start een verplichting om mensen die onder die claim vallen te informeren?

    2. Artikel 1018f Rechtsvordering bepaalt in lid 3 dat de rechter alle bekende gedupeerden een brief stuurt, en dat de aankondiging “deze massaclaim wordt algemeen verbindend” in ten minste één nieuwsblad vermeld moet worden, inclusief instructies hoe de opt-out uit te oefenen. “De rechter kan gelasten dat de in dit lid bedoelde gegevens ook op andere wijze bekend worden gemaakt.” staat er dan, in de praktijk zal dat de website van de belangenbehartiger zijn (die je verplicht moet hebben als claimstichting). Maar inderdaad, je moet dan maar net die site weten te vinden of hopen dat de media erover bericht. Het enige tegenargument is dan, als het voor jou belangrijk/relevant is, dan zul je er toch wel ergens over horen?

      De claimstichting moet aantonen dat een groot deel van de achterban daadwerkelijk achter haar staat (dit is die discussie over likes). Dus als een groot deel van Nederland de claim onzin vindt, dan zal dit geen algemeen verbindende massaclaimw orden.

        1. Data als enkelvoud is wel verdedigbaar in de zin dat het een ‘substantie’ is geworden zoals lucht of water of informatie. De betekenis is mettertijd veranderd van ‘een gegeven’ naar een ‘collectie van gegevens’.

          Data is natuurlijk wel nog steeds meervoud als het om aanduidingen van dagen in een kalendersysteem gaat! (‘de volgende data ZIJN beschikbaar overleg’)

      1. Tja, dat is hetzelfde met vergunningen. Iemand vraagt die aan en vervolgens moet de aanvraag in het “lokale sufferdje” (mr. Frank Vissers woorden) worden gepubliceerd, die door heel weinig mensen gelezen wordt, waardoor bezwaar indienen dus ook moeilijk wordt.

  3. Je moet de schade vergoeden van iedere persoon die herkenbaar op zo’n video staat. Bovendien, en dat is belangrijker: er staan dwangsommen op het online houden van zulke video’s, namelijk 10.000 euro per video en 500 euro per dag. Dat is een enorme opsteker voor slachtoffers, want dan hoef je dus eigenlijk geen schadebedrag te onderbouwen.

    Ik dacht dat een dwangsom niets met een schadevergoeding te maken heeft. Een dwangsom wordt toch aan de staat betaald? Hoe helpt dat voor het bepalen van een schadebedrag voor de slachtoffers?

    1. Bij een civiele zaak worden dwangsommen aan de eiser betaald. Dat is het hele punt: die kan dan afdwingen dat de hem toegewezen rechten uit het vonnis worden nageleefd. En als je geld krijgt van verbeurde dwangsommen, dan hoef je dus niet óók nog schade aan te tonen. En je schade kun je dan compenseren met de ontvangen dwangsommen.

  4. Hoe zit het eigenlijk als iemand zo’n video van je upload, je deze persoon daagt, en een vordering toegewezen krijgt om de video van het internet te verwijderen en verwijderd te houden, op straffe van een dwangsom. Is die persoon dan ook op de dwangsom aan te spreken als later een derde dezelfde video opnieuw ergens upload?

    1. In principe niet, want mensen zijn alleen voor hun eigen handelen aansprakelijk. Maar als de gedaagde gaat samenspannen met derden om zo de video verder te verspreiden, dan lukt dat vaak wel. Soms zie je dat rechters daar meteen rekening mee houden, door bijvoorbeeld “verspreiden of te doen verspreiden” op te nemen in het vonnis. Hier is de dwangsom specifiek beperkt tot de eigen site van gedaagde. Als deze dus de video aan een vriendje geeft en die publiceert het elders, zijn geen dwangsommen verschuldigd. Een nieuwe zaak met veel bredere dwangsommen lijkt me dan wel makkelijk gewonnen, in Nederland doen we niet aan minachting van de rechtbank maar rechters reageren wel geërgerd als je zo een duidelijk vonnis ontduikt.

      1. Dat klinkt wel logisch. Wat dan wel weer onrechtvaardig voelt is dat je als slachtoffer dan iedere keer kosten (is het niet in de vorm van geld, dan wel in tijd) zou moeten maken voor iedere keer dat een derde het upload en dat dan niet kan verhalen bij de eerste uploader, iemand die wetende dat alles wat het internet op gaat praktisch niet te verwijderen is, dat toch deed.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.