Een lezer vroeg me:
Vorige week blogde je over een werknemer die bij StackOverflow bijdragen doet. In de discussie kwam toen langs hoe je als werknemer de rechten zou kunnen behouden. Ik ben werkgever en wil mijn mensen hierin vrij laten, maar hoe schrijf je zoiets op?
Als werknemer heb je inderdaad niet zomaar zelf de rechten op wat je programmeert, ook niet als je dat in je vrije tijd doet of op je eigen laptop. Het criterium is namelijk of dat werk werkgerelateerd was. Zeg maar of je werkgever je gewoon had kunnen opdragen om dat werk te maken.
Nog belangrijker is dus wat er in je contract staat, want je kunt afspraken maken die verder gaan dan dat. Ik ken bedrijven die zeggen, alles dat raakt aan enig product dat wij uitbrengen dat is van ons. Ben jij Apache webserver beheerder en programmeer je ’s avonds games, dan zijn die van ons want een andere divisie van ons programmeert al games. Dat kan, maar gaat wel ver.
(Het moet wel echt in je arbeidscontract staan, enkel een mededeling in een reglement of achteraf aangekondigd is niet mogelijk. Dit is iets dat vrijwillig moet worden afgesproken, niet eenzijdig kan worden bepaald.)
Het is natuurlijk ook mogelijk dat je als werkgever juist wel wil toestaan dat de werknemer hobbywerk doet dat in de buurt komt van het werk. Dat moet je dan wel even opschrijven, iets dat ook kan nadat het arbeidscontract al lang is getekend. Je stemt dan beiden in met een wijziging van het arbeidscontract, vaak gebeurt dat in een briefje (“side letter”) dat het contract aanvult.
Zo’n wijziging kan een specifieke toestemming bevatten, oftewel verwijzen naar één specifiek project, maar voor de vraagsteller is een algemene toestemming logischer. Dat kan relatief simpel:
Werknemer wordt hierbij toegestaan buiten werktijd en voor zover het werk hier niet onder lijdt, naar eigen inzicht te werken in samenwerkingsverbanden met als oogmerk het als open source aanbieden van software.
De term ’toestemming’ is nodig omdat werknemers vaak een concurrentieverbod hebben. En een term als “opensourceprojecten” vind ik net te vaag, vandaar deze iets grotere mond vol. Het lijkt me wel belangrijk dat het gaat om aanbieden als open source, omdat je anders gewoon bij de concurrent kunt gaan werken en dat is vast niet de bedoeling. (Het “onder werktijd” kan er natuurlijk af, uiteindelijk is “voor zover het werk er niet onder lijdt” het belangrijkste.)
Dan krijg je juridisch de zenuwen als werkgever, want gaan ze nu gewoon alles inbrengen dat ze bij jou maken of te weten komen? En wat moet je met reputatieschade? Dat soort zorgen schrijf je er dan als aanvullingen (lid 2, 3 et cetera) achteraan:
Werknemer zal bij dergelijk werk de belangen van werkgever niet schaden. In geval van twijfel overleggen partijen vooraf. Voorts zal werknemer geen bedrijfsgeheimen van werkgever of reeds voor werkgever ontwikkelde software inbrengen in dergelijke samenwerkingsverbanden.
Bij die laatste is natuurlijk de crux hoe je zegt, je mag zelf dingen maken maar niet als dat eigenlijk van ons is – terwijl je nou net wil zeggen, die dingen zijn niet van ons. Dat kun je bijvoorbeeld zo doen:
Werknemer zal geen software inbrengen die zhij voor het werk heeft gemaakt of die zhij redelijkerwijs opgedragen zou kunnen worden te maken.
Een andere oplossing is dat je als werkgever wilt horen om welke projecten het gaat, en dan die per stuk goed- of afkeurt. Dat heeft als voordeel dat je per geval heel duidelijk weet waar je staat, maar als nadeel dat je dus niet spontaan iets nieuws kunt gaan doen:
Werknemer wordt hierbij toegestaan buiten werktijd en voor zover het werk hier niet onder lijdt, naar eigen inzicht te werken in de hieronder opgesomd samenwerkingsverbanden welke als oogmerk hebben het als open source aanbieden van software. Werknemer zal bij dergelijk werk de belangen van werkgever niet schaden. In geval van twijfel overleggen partijen vooraf. Voorts zal werknemer geen bedrijfsgeheimen van werkgever of reeds voor werkgever ontwikkelde software inbrengen in dergelijke samenwerkingsverbanden.
Dan heb je alleen nog een clausule nodig die zegt wanneer een nieuw project (“samenwerkingsverband”) wordt toegevoegd:
Op verzoek van werknemer zal werkgever een nieuw samenwerkingsverband toevoegen aan de opsomming hierboven. Een verzoek wordt alleen geweigerd als het verband concurreert met software van werkgever, als werkgever redelijkerwijs mag vrezen voor reputatieschade als bekend wordt dat werknemer daaraan deel zou nemen of als het waarschijnlijk is dat het werk hieronder zou lijden.
Dat zo’n project niet mag concurreren, lijkt me vrij logisch. De tweede eis is ook redelijk voor een werkgever: ook als je op persoonlijke titel ergens aan werkt, kan het afstralen op je werkgever als mensen de link ontdekken. En het werk kan lijden onder een hele grote rol in de privésfeer, dus ook dat lijkt mij een weigeringsgrond.
Wat zouden jullie als werknemer prefereren? Of als werkgever?
Arnoud