Het Openbaar Ministerie heeft vier jaar cel geëist tegen een 40-jarige man uit Deventer, meldde Tweakers onlangs. De man zou pump-en-dumpacties hebben uitgevoerd met de coins ERSO, MALC, Europ en TulipMania. “[I]n deze zaak was er sprake van oplichting, het manipuleren van de markt, het verstrekken van valse informatie over cryptomunten en het verzwijgen en verhullen van belangrijke informatie”, aldus de officier van justitie. Hoe uniek en strafbaar is dit nou eigenlijk?
Handel in cryptomunten zou je tegenwoordig een hype kunnen noemen – de term tulip mania zegt eigenlijk alles. Iedereen wil sinds de bizarre waardestijging van munten als bitcoin op de begane grond instappen bij de volgende, en iedere munt kan zomaar de volgende zijn. (Zeker als Elon Musk erover twittert.) Dat biedt dus ook de nodige mogelijkheden voor fraudeurs.
In de financiële wereld is een pump-and-dump de truc dat je waardeloze aandelen koopt, vervolgens heel hard dat aandeel promoot en het verkoopt zodra door andermans aankopen de prijs een leuk stukje gestegen is. Dat is strafbaar wanneer je daarbij valse informatie gebruikt, wat meestal het geval is want anders krijg je mensen niet overtuigd. “Deze aandelen van een medisch bedrijf staan op 2 cent maar ze hebben een medicijn tegen corona, koop vandaag nog want morgen wordt het bekend gemaakt” bijvoorbeeld.
In de cryptowereld bestaat dat ook. Een populaire variant is de rugpull:
Rug pulls usually happen in the decentralized finance (DeFi) ecosystem, especially on decentralized exchanges (DEXs), where malicious individuals create a token and list it on a DEX, then pair it with a leading cryptocurrency like Ethereum. Once a significant amount of unsuspecting investors swap their ETH for the listed token, the creators then withdraw everything from the liquidity pool, driving the coin’s price to zero.In gewoon Nederlands: je maakt je eigen munt en zorgt dat je met een bestaande cryptomunt (meestal ethereum, ETH) deze kunt kopen. En als genoeg mensen ingestapt zijn, verkoop je al de munten, zodat jij alle ethereum als tegenwaarde krijgt en de waarde van jouw munt gekelderd is. Ondertussen blokkeer je dan de verkoop van je munt voor anderen, zoals ook hier gebeurde:
Begin april 2018 werd voor de klanten van Coinhouse.eu de opnamefunctie (‘withdrawal’) van hun wallets stil gelegd. Door verdachten werden de wallets van accounthouders leeggehaald, terwijl Coinhouse.eu gewoon bleef draaien.Maar strafrechtelijk gezien maakt de precieze werkwijze niet echt uit. Waar het om gaat, is dat er vrijwel altijd met valse informatie wordt geschermd, of mensen op het verkeerde been worden gezet zodat ze iets kopen dat ze eigenlijk niet wilden kopen. Dat is apart strafbaar, art. 334 Wetboek van Strafrecht:
Hij die, met het oogmerk om zich of een ander wederrechtelijk te bevoordelen, door het verspreiden van een leugenachtig bericht de prijs van koopwaren, fondsen of geldswaardig papier doet stijgen of dalen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vijfde categorie.In juni blogde ik over de arrestatie met de twijfel of cryptomunten onder zulk “papier” vielen. Maar in ieder geval is er jurisprudentie dat het verspreiden van half-ware berichten ook “leugenachtig” oplevert – zeggen dat de koers aan het stijgen is door een groot aantal aankopen, waarbij je niet zegt dat jij de persoon bent die die aankopen doet.
Interessant vind ik nog de variant van de pump and dump waarbij iedere deelnemer weet dat het een pump en dump is. Dan is het een vorm van gokken: we steken er allemaal geld in, de koers stijgt en wie het eerste de winst pakt die heeft alles. Maar hoe langer je wacht, hoe meer winst er te pakken is. Als je dat allemaal welbewust weet en toch erin meegaat, is er dan een strafbaar feit? Hóórt dat strafbaar te zijn?
Arnoud