Weet u nog, de Taskforce Opsporing Vuurwerkbommenmakers? Vuurwerkkopers dachten dat ze online vuurwerk bestelden in Polen. Maar in werkelijkheid hadden ze te maken met websites van de Taskforce Opsporing Vuurwerkbommenmakers, zo geeft de Taskforce nu toe aan de NOS. Ik zat me al af te vragen hoe men in vredesnaam die gegevens te pakken kon krijgen (e-mail onderscheppen? banken vorderen?) maar het was dus een nepshop (goeie, Bram!). Dus dan pak ik gelijk door: mag dat wel, zo’n nepvuurwerkwinkel? Of is dat uitlokking?
Van uitlokking is in ons strafrecht sprake als je iemand op andere gedachten brengt, hem overhaalt het strafbare feit te plegen terwijl hij dat zelf niet van plan was. In het lokfiets-arrest bepaalde de Hoge Raad dat je iemand niet uitlokt door een onafgesloten fiets neer te zetten op een plek waar vaak fietsen steelt. Een fiets is een fiets, en de dief kiest er nog altijd zelf voor om die te stelen. Zou een agent na het plaatsen naar een stel junks toegaan en zeggen “hee daar staat me een mooie fiets, en onafgesloten ook nog”, dan wordt het al twijfelachtiger. En is het de duurste racefiets met gouden kettingen en ingebouwde radio die je kunt vinden, dan lijkt het me ook niet te kunnen.
In deze situatie is dus een lokwebwinkel opgezet, die te koop staand vuurwerk adverteerde maar in werkelijkheid persoonsgegevens verzamelde. Kopers werden vervolgens aangeschreven en gewaarschuwd. In de politiereactie bij het NOS-bericht wordt zorgvuldig om de vraag heen gedanst of dit privacytechnisch wel mag, qua Wbp en Wet politiegegevens zeg maar. Want het verzamelen is gedaan door een stichting (en die mag meer dan de politie) maar wel in sámenwerking met de politie (en dan val je ook als burger toch al snel onder de politieverantwoordelijkheid). Maar dat even terzijde, want ik vind de uitlokvraag veel interessanter.
Je kunt natuurlijk zeggen, winkel is winkel net als fiets is fiets. Je kiest er zelf voor om ergens illegaal vuurwerk te gaan kopen. Maar: is dat wel zo? Een winkel moet, om gevonden te worden, wel reclame maken. En de definitie van reclame, “iemand overhalen iets te kopen bij jou”, past best wel bij “iemand overhalen een strafbaar feit te begaan”.
Natuurlijk, hij was al van plan om vuurwerk te kopen dus écht andere gedachten zijn het niet. Als ze nu hadden geadverteerd op trefwoord ‘furby’ en dan “Vergeet dat stomme beest, koop een Megahyperknaller van 180 decibel en verras uw buren”, ja dan had ik het wel uitlokking genoemd.
Maar was deze koper ook van plan om illegaal vuurwerk te kopen? Daarvoor zou je de advertenties en de webshop moeten weten, en die blijken niet meer te achterhalen. (Wie heeft ze nog?) Dat kan best eens subtiel zijn. Als ik zoek naar sterretjes of simpele pijlen en ik zie allemaal advertenties voor die Megahyperknaller, word ik dan uitgelokt dat illegaal stuk vuurwerk te kopen?
Arnoud