Een Duitse rechtbank gaat bepalen of de internetmeme rond de Techno Viking eigenlijk wel legaal is, las ik bij Daily Dot. De man in de virale video heeft ontdekt dat zijn gezicht wordt geëxploiteerd door diverse partijen, en stelt nu de grootste verantwoordelijke daarachter aansprakelijk.
De video van een inderdaad vikingachtig uitziende deelnemer aan een Berlijns technofestival was even populair, maar zoals bij elke meme zakt dat ook weer snel in. Kunstenaar Matthias Fritsch beet zich erin vast en publiceerde alles dat hij kon vinden over het episch icoon, inclusief remixes, plaatjes, World of Warcraft personages en ga zo maar door. Onder meer wijdde hij een complete kunsttentoonstelling aan het fenomeen. Ook doken op allerlei plekken poppetjes en andere Technoviking-parafernalia op.
Maar kun je eigenlijk wel zomaar iemand tot internetfenomeen bombarderen en daar dan kunstzinnig of commercieel mee aan de slag gaan?
In Nederland is het zo dat wanneer je portret het ‘gezicht’ van een commerciële dienst wordt, je daar bezwaar tegen kunt maken. Het lijkt dan immers alsof jij die dienst goedkeurt of aanbeveelt, en dat is een vorm van privacyschending. Een variant daarop is dat als je een Bekende Nederlander bent, je geld kunt vragen voor dat gebruik – je hebt dan een verzilverbaar portretrecht. Maar er ligt een grens bij foto’s van straatbeeld:
Het belang van de informatievoorziening brengt mee dat berichtgeving zoals hier aan de orde moet kunnen worden voorzien van illustratiemateriaal, zoals foto’s van de werkelijkheid. Het is daarbij onvermijdelijk dat foto’s van toevallige passanten worden gepubliceerd.
Een verschil tussen die zaak (een joggende dame op straat die zichzelf terugzag in de Consumentengids en als stockfoto bij Hollandse Hoogte) en deze zaak is denk ik wel dat daar de geportretteerde soort van toevallig in beeld was. De Techno Viking ís het beeld – hij staat centraal, zoals een onderschrift ergens vermeldde “The Techno Viking does not dance to the music, the music dances to the Techno Viking”. Dus om dan nog van gewoon illustratiemateriaal, van foto’s van toevallige passanten te spreken gaat mij te ver.
Maar daar staat tegenover dat hij er zelf voor kóós om zo in het openbaar te verschijnen en te dansen, in een tijd dat je toch wel mocht verwachten dat er mensen met camera’s en toegang tot Youtube zouden rondlopen. Hoewel, de film is uit 2000 en Youtube uit 2005. Televisie dan? Mocht hij verwachten in het journaal te komen als representant van de parade daar?
Of zit het venijn hem erin dat mensen geld verdienen met poppetjes of advertenties bij remixes? Op internet lijkt dat de grote scheidslijn te zijn: zodra iemand ergens een advertentie bij zet, dan is het meteen een parasitaire boef.
Update (14 oktober) ik lees hier dat de Techno Viking de rechtszaak won. De uploader/meme-starter moet €8.000 schadevergoeding en €7.000 advocaatkosten vergoeden. Helaas kan ik het vonnis (nog?) niet vinden.
Arnoud