Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Een lezer vroeg me:

Recent presenteerde Microsoft een nieuw AI-model, genaamd Vall-E. Dit text-to-speechmodel kan gesproken zinnen in vrijwel ieder stemgeluid genereren na een sample van drie seconden gehoord te hebben. Het AI-model kan daarbij ook intonatie en emotie nabootsen. Is dat strafbaar, als ik het train op iemands stem en die dan van alles laat zeggen?

Dat vonnis maakte wél duidelijk dat een stemgeluid een biometrische persoonsgegeven kan zijn onder de AVG. De definitie (artikel 4 lid 4 AVG) noemt als voorbeelden wel “gezichtsafbeeldingen of vingerafdrukgegevens” maar ik zie geen bezwaar tegen een herkenbare uitspraak van iemand op een lijn te zetten met een portretfoto of vingerafdruk. De Franse toezichthouder ziet dit ook zo.

Natuurlijk moet het stemgeluid wel herleidbaar zijn, de persoon er achter moet te identificeren zijn. Dat is bij een willekeurig stukje geluid opgenomen in een winkelstraat erg lastig. Maar bij zo’n online geluid dat uit een AI komt is dit een stuk makkelijker – de publicist van het geluid zet erbij wiens stem het is. Ja oké, hij liegt, maar een leugenachtig informatie-element over een persoon is net zo goed een persoonsgegeven.

Een onjuist (want leugens bevattend) persoonsgegeven zou te corrigeren of te verwijderen moeten zijn, wat je dus zeggenschap zou geven over zo’n stemopname. Die vrouw uit 2020 had echter pech, omdat bij haar de opname gebruikt werd in een theaterprogramma, en dat is een verwerking voor artistieke doeleinden. Die zijn net als journalistieke verwerkingen niet vatbaar voor het recht van correctie of verwijdering.

Het is goed mogelijk dat zo’n AI-stem ook daarvoor wordt gebruikt: laat Mark Rutte wat geks zeggen (u mag zich oud voelen: Tuut tuut tuut, de groeten van …?) of leg Max Schrems wat positiefs over Privacy Shield in de mond en noem het parodie. Als de stem wordt gebruikt om iemand voor gek te zetten zonder enige literaire of artistieke rechtvaardiging, dan is dat wél met de AVG aan te pakken.

Strafbaar is het niet, iemands stem imiteren. Daar kom je pas als je met die imitatie (al dan niet met AI) een strafbaar feit construeert, zoals die persoon zijn reputatie beschadigen of valse bekentenis afleggen (smaad) of de uitspraak gebruiken om fraude te plegen (de directeur imiteren die een frauduleuze betaalopdracht geeft).

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Gisteren heb ik zitten spelen met zo’n machine-learning ai die plaatjes maakt van een tekstje (“prompt”). Dat tekstje en een aantal getals-parameters kun je zelf invullen en tweaken. Het resultaat is een webpagina vol met schilderijen waarop acteur Brad Pitt te zien is alsof hij geschilderd is door Monet, van Gogh, Degas, enzovoort. Als ik deze AI online zou zetten, kan ik dan problemen verwachten met portretrechten van Brad Pitt dan wel auteursrechten van de bronwerken?

Auteursrecht is lastiger, want de AI van de vraagsteller transformeert niet één foto maar tien miljoen. Dat lijkt de auteurswet te buiten te gaan, alsof je zou zeggen dat je mijn boek overneemt omdat je daaruit plus nog tien miljoen boeken haalt hoe juridische tekst gaat. Ik meen dat dat niet opgaat.

De gegenereerde werken zijn in de stijl van bekende schilders. Dat kan, een stijl van werken is niet beschermd. Ook niet als de bedenker van die stijl auteursrechtelijk nog leeft (70 jaar na overlijden).

Pas als er concrete fragmenten uit één bronwerk in het gegenereerde werk komen, dan loop je tegen auteursrecht aan. Denk aan het schilderij van het meisje met de parel, waar je AI eigen variaties op maakt. Dat zou inbreuk zijn als het een modern werk was.

Arnoud

AlexasFotos / Pixabay

Actrice Lisa Rinna werd afgelopen Juni aangeklaagd door Backgrid, een organisatie die paparazzi vertegenwoordigt. Dat meldde Boek9.nl recent. Een op zich juridisch eenvoudige zaak: Rinna zou auteursrechten hebben geschonden door acht foto’s van haarzelf en haar twee dochters te plaatsen, foto’s die waren gemaakt door paparazzi. De auteurswet is immers duidelijk: maker is rechthebbende. Maar toch maakte Rinna bezwaar.

Volgens Rinna wil Backgrid alleen de omzet verhogen, die gedaald is door de coronapandemie. Maar er is meer, Rinna ziet de situatie als scheefgegroeid, en dat is belangrijk genoeg om als juridisch tegenargument te moeten dienen:

It is only because of Ms. Rinna’s hard work, dedication to her craft and resultant success that her image confers monetary benefits on the Plaintiff,” the [claim by Rinna, AE] says. “Having taken and used Defendant’s images in this fashion, Defendant is informed and believes and thereupon alleges, that an implied license was created between herself and the Plaintiff (and subject photographers), whereby it was understood that Ms. Rinna would be permitted to use and comment on these photographs of her and her family without facing a claim of ‘infringement.’ “

Het is creatief en zonder precedent, wat voor juristen zo veel betekent als “leuk voor op de pleitwedstrijd maar kansloos bij de rechter”. Een ontstane sfeer lijkt me wat magertjes om een overeenkomst te claimen, zeker in de VS waar een overeenkomst een financiële (of gelijkwaardige) tegenprestatie eist – consideration. 

In Nederland zou Rinna een ander argument hebben, namelijk op grond van haar portretrecht (artikel 19 lid 2 Auteurswet):

Ten aanzien van een fotografisch portret wordt mede niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd het openbaar maken daarvan in een nieuwsblad of tijdschrift door of met toestemming van een der personen, in het eerste lid genoemd, mits daarbij de naam des makers, voor zoover deze op of bij het portret is aangeduid, vermeld wordt.

Ten tweede gaat dit artikel alleen op wanneer het portret in opdracht van de geportretteerde is gemaakt. En dan zou je dus wederom die sfeer van overeenkomst moeten aanvoeren: Rinna liet niet zomaar toe gefotografeerd te worden, door mee te werken erkenden de fotografen dat eigenlijk zij de opdrachtgever was. Ook dit is een zeer creatief argument.

Arnoud

Gedaagde heeft beeldmateriaal (foto’s en filmpjes) op social media geplaatst van het minderjarige zoontje van eiseres, zo opende een recent vonnis van de rechtbank Overijssel. Dat mocht niet van de ex-partner. Want voor het plaatsen van foto’s van minderjarigen die de leeftijd van zestien jaren nog niet hebben bereikt, is toestemming van de wettelijk vertegenwoordiger… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik ben professioneel fotograaf en werk onder meer voor modellen. Portretten in opdracht dus, zoals dat in de Auteurswet heet. Een opdrachtgever krijgt van mij een paar foto’s, op basis van mijn professionele inschatting wat de ‘beste’ zijn. Nu is er een model dat op basis van de AVG “inzage in… Lees verder

Een lezer tipte me over deze Viva-forumdiscussie: Vorige week werd ik getagged op Facebook in een bericht van een winkelcentrum in de buurt. Hierop staat mijn kind in het midden met verder alleen een ander persoon die je alleen van De achterkant ziet weglopen. Mijn kind zie je vanaf de zijkant en precies midden in de foto. Nu… Lees verder

Tot hoe lang na uitdiensttreding mag je als werknemer worden ingezet als ‘gezicht’ van het bedrijf? Die vraag stond centraal in een conflict tussen een oud-werknemer van een pakketbezorger en de werkgever. Deze foto werd gebruikt bij persberichten over de dienst, maar op zeker moment ook aangebracht als foto op bezorgbussen en vrachtwagens. Daar maakte… Lees verder

Een lezer vroeg me: Wanneer ouders of andere mensen een foto van jou als kind online hebben gezet, kun je die dan weg laten halen met een beroep op je privacy als je meerderjarig bent? Dat kan, maar zal er vooral van afhangen of je ouders destijds ingestemd hebben met de publicatie. Als je ouders… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik ben beroepsfotograaf en maak graag spontane foto’s van straatbeeld, waarbij natuurlijk mensen ook herkenbaar in beeld komen. Nu ken ik de regels over het portretrecht, maar hoe zit het met de AVG? Ik kan toch moeilijk toestemming vragen aan mensen die voorbij joggen. Het portretrecht is een van de oudste… Lees verder

Voetballer Edgar Davids heeft een rechtszaak gewonnen tegen League of Legends-ontwikkelaar Riot Games, las ik bij Tweakers. Een van de te koop zijnde skins voor spelpersonages lijkt wel heel erg op de bekende voetballer met dreads en bril, en dat was voor de rechtbank genoeg om van portretrechtinbreuk te spreken. Dat men online gezegd had… Lees verder