Op een technisch natuurgetrouwe foto zit natuurlijk geen auteursrecht

Als je als fotograaf je best doet om je onderwerp zo natuurgetrouw, duidelijk en correct mogelijk in close-up in beeld te brengen, dan heb je op die foto geen auteursrecht. Die weinig verrassende maar toch ongetwijfeld controversiële uitspraak haal ik uit een recent vonnis van auteursrechtscrabbelaar Masterfile tegen een bedrijf dat één van haar stockfoto’s had gebruikt. De foto betrof een close-up van een dashboard, en de rechter kon daar niets creatiefs in ontwaren.

De zaak is op zich zo standaard als alle andere Masterfile/fotoclaims: een bedrijf gebruikt een foto zonder toestemming, de rechthebbende ontdekt dat en claimt twee- of driemaal het normale tarief (vandaar mijn term scrabbleclaim) waarbij vaak op een dure schikking wordt aangestuurd onder dreiging van duizenden euro’s proceskosten.

In dit geval liet het bedrijf het erop aan komen bij de rechter. Niet perse verstandig, zeker niet als je nooit had aangeboden schadevergoeding te betalen want als je een beschermde foto gebruikt als bedrijf, dan moet je betalen. Ook als je niet eerst wordt gewaarschuwd. (Natuurlijk moet de hoogte van de schadevergoeding wel reëel zijn, en botweg het tarief verdrievoudigen is dat niet, punt.)

Wat wil nu het geval: de foto in kwestie was weinig bijzonders, een close-up van een autodashboard, specifiek een temperatuurmeter. Leuk stockbeeld inderdaad, maar te weinig om van auteursrecht te spreken. Daarvoor is immers nodig dat het werk een eigen intellectuele creatie is, of in oud Nederlands een eigen origineel karakter met stempel van de maker vormt.

Bij fotografen is dan het standaardargument dat zij keuzes maken in belichting, hoek en afstand. Iets dat ik wat gemakzuchtig vind, en hier gelukkig ook afgewezen wordt omdat je uiteindelijk wel moet aantonen dat die keuzes leidden tot een creatieve foto:

[D]aarmee draagt de foto nog niet het persoonlijk stempel van de fotograaf. Dat is pas het geval als de keuzes die worden gemaakt in een foto resulteren, die zich zodanig van andere foto’s onderscheidt, dat daaraan is af te zien dat de fotograaf persoonlijke keuzes heeft gemaakt. Desgevraagd hebben Masterfile en Mediapro ter zitting niet concreet gesteld en/of onderbouwd in welke aspecten – die op een persoonlijk stempel van de maker zouden kunnen duiden – de onderhavige foto zich onderscheidt van andere door andere fotografen gemaakte foto’s van een dashboard of meer specifiek een temperatuurmeter in een auto.

Als gevolg is deze foto dus vrij van auteursrechten en daarmee kan er dus geen sprake zijn van inbreuk. Masterfile moet de ongeveer 8000 euro proceskosten van het bedrijf betalen. Het kan dus specifiek bij productfoto’s en stockbeeld zeker lonen om eens extra kritisch te kijken naar het creatief gehalte van de foto voordat je besluit te schikken.

Arnoud