Ja, de politie mag je filmen (mits je ze niet hindert)

politie-bordje-logo-aangifte-bureau.jpgHet Amerikaanse Court of Appeals heeft bepaald dat burgers politieagenten mogen filmen als die op de openbare weg hun werk doen, las ik. Een man was daar “wiretapping fraud” ten laste gelegd omdat hij een agent had gefilmd zonder toestemming te vragen. Helemaal fout, aldus het beroepshof: het is een evidente uitoefening van je vrije meningsuiting om agenten te filmen in het openbaar. En ja, dat geldt bij ons ook. Mits je de agenten maar niet hindert en je bij publicatie een beetje om de privacy van de individuele agent denkt.

Filmen en fotograferen op de openbare weg mag, omdat dat valt onder de vrijheid van informatiegaring (onderdeel van de vrije meningsuiting, artikel 10 EVRM). Gebruik je een aangebrachte camera, dan moet je mensen daarvoor waarschuwen voordat ze in beeld zijn. Bij een met de hand vastgehouden camera hoeft dat niet. Dat geldt voor gewone mensen net zo goed als voor een professionele journalist.

Bij publicatie kunnen mensen hun portretrecht inroepen. Dat wil zeggen dat als er een “redelijk belang tegen publicatie” is, je het filmpje (of de foto) niet zomaar mag publiceren. Het wil niet zeggen dat ze het filmen of fotograferen zelf al mogen verbieden. Voor gewone mensen op straat lijkt het portretrecht niet zo sterk, hoewel daar de nodige juridische discussie over is.

Specifiek bij politieagenten is zo’n redelijk belang minder snel denkbaar. Zij verrichten een openbare taak en hebben daarmee een sterke positie in de maatschappij. Daar kritiek op willen uitoefenen of bewijs verzamelen van wat jij eventueel wangedrag vindt, hoort daar dan bij. Hoge bomen vangen veel wind. Er is dus niet snel een reden voor een agent om je te sommeren het filmen te staken.

Tegelijk zal het zelden gaan om de specifieke persoon van de agent die je filmt. Die doet gewoon zijn werk, en wat je ook vindt van dat werk, dat kun je meestal niet die specifieke persoon verwijten. Dat betekent dat je bij publicatie rekening moet houden met de privacy, wat in de praktijk erop neerkomt dat je de agent onherkenbaar moet maken, zoals bleek in een rechtszaak over foto’s van flitsende agenten:

Voor zover [de agenten] zich tegen publicatie van hun naam, hoofd en gezicht (al dan niet in combinatie met elkaar) verzetten, is een toewijzing van hun vordering dan ook in een democratische samenleving noodzakelijk.
Ook mag je de agenten natuurlijk niet voor de voeten lopen, want dan kunnen ze hun werk niet doen en dát is een reden om je te sommeren ergens anders te gaan staan met je camera.

In de praktijk is het goed mogelijk dat je desondanks een héél streng bevel krijgt onmiddellijk op te houden met filmen, en misschien wel dat je aangehouden wordt of dat je camera in beslag genomen wordt. Daar is op dat moment erg weinig aan te doen, maar het hoort niet. Het wissen van de beelden hoort al helemáál niet: die beelden zijn bewijs bij die arrestatie, en een agent behoort geen bewijs te vernietigen. (En als de beelden niet relevant zijn voor de arrestatie, waarom moeten ze dan gewist?)

Eisen dat beelden vernietigd of gewist worden op grond van portretrecht is niet mogelijk. Portretrecht gaat alleen over publicatie van beelden, niet over het maken ervan. En dan nog: als je als persoon iets wil eisen op grond van je privacy of portretrecht, dan doe je dat bij de civiele rechter en niet via een strafrechtelijke inbeslagname. (Zie ook deze en deze rechtszaken.)

Maar ja, wat doe je als je daar staat te filmen en je krijgt bars te horen “Nú wissen of je gaat mee”?

Arnoud

30 reacties

  1. Maar ja, wat doe je als je daar staat te filmen en je krijgt bars te horen “Nú wissen of je gaat mee”?

    Als je de tijd hebt, laat je meenemen. Dan krijgt de barse agent op z’n donder van z’n baas en jij de vraag of je alsjeblieft geen klacht wil indienen wegens onterechte arrestatie. Althans, dat is wat een kennis overkwam in een enigszins vergelijkbare situatie.

  2. Vraag over

    Maar ja, wat doe je als je daar staat te filmen en je krijgt bars te horen “Nú wissen of je gaat mee”?

    Als het voor de portretrecht en de vrije informatiegaring in principe niet uitmaakt of er een agent is beeld is of een privépersoon, is het “nu wissen of je gaat mee” dan geen machtsmisbruik? Je maakt als agent dan tenslotte misbruik van het feit dat je een – voor de meeste mensen toch nogal intimiderend – politieuniform draagt (alhoewel ik dat nieuwe uniform meer op een paramilitair uniform vind lijken, maar da’s een andere discussie).

    Verder, ik zou niet weten wat ik zou moeten doen. Je kunt de discussie wel aangaan, maar aangezien de agent in kwestie op dat moment al heeft besloten om op zijn strepen te gaan staan, verlies je dat toch en krijg je met een beetje pech een nederlandse versie van “resisting arrest” of “contempt of cop” ook nog aan je broek.

    Ik zou het daarom wissen en hopen dat mijn googledrive/icloud/whateverdinges snel genoeg is geweest om het toch ergens in de wolken op te slaan/gebackupt te hebben. Een arrestatie zullen de meeste mensen zich niet kunnen permitteren, want werken.

    1. is het “nu wissen of je gaat mee” dan geen machtsmisbruik? Je maakt als agent dan tenslotte misbruik van het feit dat je een – voor de meeste mensen toch nogal intimiderend – politieuniform draagt

      Ja, dat is het, zoals in een eerdere post over het filmen van agenten ter sprake is gekomen:

      Kort gezegd: de politie MAG niet vrijwillig vragen om dingen, ze MOET een bevoegdheid hebben om iets te eisen. Is er geen bevoegdheid, dan is het eenvoudigweg verboden om langs de weg van “vragen staat vrij toch” alsnog te proberen iets voor elkaar te krijgen.

  3. In Spanje is medio december een wet aangenomen die het filmen van politieagenten in bepaalde situaties verbied en het bestraft met hoge boetes. In andere landen moet je dus wel even weten hoe dat daar wettelijk geregeld is.

    The new law, which the government argues will ensure public security, also forbids the photographing or filming of police officers in situations where doing so could put them in danger. This could result in a fine of up to €30,000. Showing a “lack of respect” to those in uniform, meanwhile, could lead to a fine of €600.
        1. Bekend maken is dus precies wat ik bedoel met “wat er met die opnamen gebeurt”. Maar het openbaarmaken is volgens de link van Udo niet verboden geworden, maar juist het maken van de beelden zelf.

          Natuurlijk zou zo’n undercoveragent (in Nederland) kunnen eisen dat hij/zij niet herkenbaar in beeld wordt gebracht, maar dat is-wederom-iets wat pas speelt nadat de beelden zijn gemaakt.

          1. Het idee daarachter zal wel zijn dat als de beelden eenmaal gemaakt zijn, het openbaar maken niet meer tegen te houden is. Je moet dan kunnen ingrijpen terwijl de beelden nog gemaakt worden, dus daarom moet het verbod daarop gericht zijn.

            Een zo algemeen verbod lijkt me in strijd met artikel 10 EVRM want het kan legitiem zijn de politie te filmen en een grondrechtproof verbod moet dus die nuance in zijn tekst hebben staan.

            1. Als inwoner van Spanje heb ik niet het idee dat men zich hier druk maakt om internationale verdragen. Ik ga ook niet in discussie met de Guardia Civil als ze iets constateren waar ik het niet mee eens ben. De gevolgen zijn namelijk nooit prettig. Als ze bij aanhouding (en dat gebeurt regelmatig, soms 2x per week, want overal zijn zo maar 100% controles) een smartphone zien, dan willen ze dat je dat ding direct uitschakelt. Dan is dus ook geen beeld of geluid opname mogelijk tijdens het gesprek met de dames en/of heren. Dat doe je dan ook maar. Tijdens zo’n controle kan ook je auto zonder dat ze toestemming vragen binnenstebuiten gekeerd worden. Mag dat? Ik weet het niet. Ze doen het gewoon. Maar filmen is dus niet mogelijk.

  4. In de VS heeft de ACLU hierover wat zinnige dingen op een rijtje gezet: https://www.aclu.org/kyr-photo. Wat je zou kunnen doen is een kort briefje meenemen waar de juridische analyse op staat, en die overhandigen aan de ten-onrechte sommerende agent.

    Als wissen een serieus risico is, dan is een wifi-SD kaartje mogelijk een oplossing (kijk bijvoorbeeld oven op de site van eyefi). Stuur meteen je foto’s (via je telefoon) door naar een off-site locatie. Dan kun je naar hartelust wissen.

    1. Mijn telefoon maakt een backup van ieder filmpje zodra ik op stop druk. En die backup is vanaf de telefoon niet te wissen, daarvoor moet je inloggen op mijn server. (Helemaal precies: wissen gaat wel, maar mijn server houdt versie historie bij dus ik kan het bestand tot 6 maanden na dato herstellen.) De agent die denkt mijn filmpje gewist te hebben zal dus raar opkijken.

      Overigens een goede reden om af en toe even een seconde een opname te stoppen zodat er een upload plaatsvindt. Stel je voor je hebt een snelle en snuggere agent, die trekt onmiddeliujk de batterij eruit.

      Het zou voor mij vooral bepalend zijn hoeveel tijd ik heb en hoe ernstig het geen ik film is. Ik heb al een keer ‘mot’gehad met een agent die mij op straat vroeg om mijn identificatie. Die heb ik altijd netjes bij me, maar als hij geen grond heeft om die te vragen krijgt hij hem niet te zien. En ja ik ging mee naar het bureau en ja ik heb daar bij zijn baas geklaagd, waarbij ik mij uiteraard heb gelegitimeerd, maar niet aan die idioot die zijn vak niet verstaat.

  5. Ik heb in een tijdschrift wel eens een uitgelekte foto gezien van een geheim prototype van een Amerikaans gevechtsvliegtuig. Bij de toelichting stond dat de journalist weliswaar bij de demo-vlucht aanwezig mocht zijn, maar geen foto’s mocht maken. Toen hij toch foto’s maakte, werd hij door een aanwezige militair gedwongen om de foto’s te verwijderen.

    Nu is er iets wat de journalist wel wist en de militair blijkbaar niet: als je een bestand verwijdert, dan staat de bestands-inhoud nog steeds ergens op het bestandssysteem; alleen de verwijzing is verdwenen. Zolang de data niet wordt overschreven met andere bestanden, is het te herstellen. Bij het veelgebruikte FAT-bestandssysteem is het zelfs zo dat de verwijzing zelf intact gelaten wordt, maar alleen wordt voorzien van een markering dat het bestand is “verwijderd”. Er bestaan dan ook “undelete”-tooltjes die verwijderde bestanden weer kunnen herstellen.

    Dit werkt zelfs als je bestanden ook uit de prullenbak hebt verwijderd, bij systemen (zoals windows) die een prullenbak hebben. Het zou ook moeten werken bij smartphones en fototoestellen, zolang de data niet wordt overschreven door nieuwe data.

    Dus, mocht de agent verwijdering eisen, film dat dan ook nog even, en laat hem zien dat je het “echt” verwijdert. Ga vervolgens naar huis, haal het SD-kaartje eruit, en ga met je computer aan de slag om de bestanden te herstellen.

  6. Daar is op dat moment erg weinig aan te doen, maar het hoort niet.

    Dat vind ik dus bijzonder wrang. Helaas is er in Nederland geen goede manier om een agent die over de schreef gaat aan (te laten) spreken. 0900-8844 bellen of aangifte tegen die agent zal je hooguit op wat lacherig gehoon komen te staan. Er zou een speciaal telefoonnummer voor moeten komen. Die enige die er nu echt wat aan kan doen is (ow ironie) de media.

    Agenten zouden (het liefst op persoonlijke titel) beboet moeten worden als zulk gedrag bewezen wordt. En veroordeeld moeten worden tot schadevergoeding, zoals immateriele schade én eventueel het professioneel laten herstellen van de gewiste bestanden.

    1. Er zou een speciale politiedienst moeten zijn die zich enkel bezig houd met misdrijven e.d. begaan door de normale politie. En de normale politie heeft evenveel te zeggen over politie2 als burgers over politie1. Dan nog een politie3 om politie2 in de gaten te houden. Politie1 kan dan politie3 controleren. Op die manier kan corruptie en machtsmisbruik door de politie bestreden worden.

      1. Tsja. Ik weet niet of het is dat hoe ouder ik word, hoe meer ik gezien heb. Maar ik krijg erg het gevoel dat de hermandad steeds meer misbruik maakt van bevoegdheden. Gisteren nog een politiebusje gezien dat zonder enig teken van spoed rustig wegreed van een politiebureau (Osdorp) en doodleuk opzettelijk verkeerd voorsorterend (voor recht door) afsloeg (links af) om zo effectief door rood te rijden. Ik moest mij wel houden aan die stoplicht voor links af :/. De ‘niemand kan ons toch wat maken’ droop er van af.

        1. Daar vergis je je in! De politie mag dat gewoon en doet dat waarschijnlijk om naar een plaats van delict te gaan zonder de mogelijke daders te alarmeren. Normaal zouden criminelen namelijk gewoon op de vlucht slaan als ze een sirene horen of zwaailichten zien maar doordat het politiebusje zonder signalering door rood reed, zijn ze onopvallender voor de daders. Grote kans dat er binnen een paar honderd meter afstand een misdaad werd gepleegd… Een gijzeling, misschien?

          Kortom, de politie mag dat!

          1. Wim, natuurlijk klopt wat je zegt. Het is me geen nieuws. Maar het voorval gisteren lijkt er gewoon niet op. Immers, dit busje komt net van een bureau en had, behalve voor het ongeduld voor het stoplicht, verder absoluut geen haast. Jammer maar helaas, ik meen toch echt dat het agenten waren die vonden dat de regels voor hen niet gelden. En hoewel de politie vrijgesteld is voor de meeste verkeersregels, leek de daarvoor benodigde noodzaak te ontbreken.

            En tsja, wat als je dit nou filmt, en oom agent zegt ‘doe eens wissen’.

            1. Ik weet wat je bedoelt, hoe vaak heb ik politie en brandweer niet de auto op de stoep voor de bakker en slager zien parkeren om rustig in de rij te gaan staan voor een broodje. Het excuus van de politie: we moeten snel bij de auto zijn als er iets is…

              Leuk een aardig, maar achter de winkels zijn parkeerplaatsen zat ze moeten alleen omrijden om er te komen en als er een noodgeval is kunnen ze alsnog over de stoep weg. Gewoon flauwekul en misbruik dus.

              1. Bij de cafetaria waar “mijn” bus langs rijdt zie ik vaak een ambulance pontificaal op de stoep staan en binnen twee mensen in ambulancemedewerkertenue die een frietje oid zitten weg te kanen. Terwille van mijn geestelijke gezondheid neem ik veiligheidshalve maar aan dat er een logische, rationele reden zit achter de manier waarop de ambu geparkeerd wordt, maar in dergelijke gevallen betreur ik het wel dat “het goede voorbeeld geven” kennelijk laag op de prioriteitenlijst staat. Want goed voorbeeld doet goed volgen. Maar het voorbeeld hoeft helemaal niet goed te zijn om tot volgen uit te nodigen.

  7. “Maar ja, wat doe je als je daar staat te filmen en je krijgt bars te horen “Nú wissen of je gaat mee”?” “Wissen? Wat is dat, meneer de agent?” En dan mag hij met mijn 3D-camera gaan kloten, waar dat verdomde ‘wissen’ toch zit. En van data herstellen met programmaatjes zal meneer de éénstreperd nog nooit gehoord hebben.

  8. Wat defnieert trouwens de openbare weg? Ik las namelijk ook http://www.iusmentis.com/maatschappij/privacy/filmen-cameratoezicht/ en daar wordt geschreven:

    Dat is niet alleen de openbare weg. Ook winkels, horeca, parkeerplaatsen, casino’s en dergelijke vallen hier onder.

    Maar dat kan begrepen worden voor alleen het deel waarin wordt beperkt voor de bevestigde camera en niet de onbevestigde. Dus dat je echt alleen in de letterlijke openbare ruimte met de onbevestigde camera op mag nemen.

    Dus mag ik de politie opnemen in een de winkel van de groentenboer, wanneer dit duidelijk zichtbaar gebeurt? En mag de groentenboer van mij eisen dat ik opnames wis, voordat ik de winkel verlaat? En mag hij mij dus feitelijk gijzelen zolang ik dat nog niet gedaan heb?

    1. Dat criterium is vooral van belang bij aangebrachte camera’s. Daarvoor geldt “openbare ruimte” en dat is grofweg alles waar je als gewoon burger bij kunt zonder door rare hoepels te hoeven. Geld betalen is geen hoepel, iemands toestemming krijgen die zomaar geweigerd kan, is dat wel. Dus een woonhuis is niet openbaar, een café wel en een pretpark ook. (Een kerk dan weer niet vanwege vrijheid van godsdienst, elke regel kent z’n uitzondering.)

      Het filmen in besloten ruimtes mag niet heimelijk gebeuren, dat is strafbaar. Dus houd die camera in het zicht als je in een woonhuis een arrestatie filmt. (En soms zijn ook daar weer uitzonderingen mogelijk waar he gaat om vrije nieuwsgaring, de undercoverjournalistiek.)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.