Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Elektronicagigant Apple zou niet toestaan dat bad guys in een film met de iPhone rondlopen, las ik bij Ars Technica. Zij citeren een interview met regisseur Rian Johnson, die er meteen bij zegt dat hij het eigenlijk niet moet zeggen omdat mystery movies wel erg makkelijk worden als je ineens één acteur met een gare Android telefoon ziet rondlopen terwijl de rest hipster met iPhone is. Apple was niet bereid om commentaar te geven, maar het voelt wel érg verstrekkend dat ze dit zo zouden kunnen doen.

De meest voor de hand liggende verklaring is dat Apple deze opstelling kiest bij product placement oftewel gesponsorde verstrekking van Apple-apparatuur. Bij zo’n zakelijke overeenkomst kun je best regels stellen, waaronder dus dat alleen de goeien met de iPhone rondlopen. Dat is niet ongebruikelijk. Al veel langer is bijvoorbeeld het voorbeeld bekend dat het Amerikaanse leger je gerust mooie apparatuur, tanks en soldaten uitleent maar dat het leger dan wel mooi uit moet komen in de film.

Ook in Nederland hebben we dat gehad: de politie ‘herkende zich niet’ in het beeld van de agent die acteur Tygo Gernandt neerzette in Dokter Tinus, dus mocht hij niet het officiële uniform dragen maar alleen het afgedragen veldwachterkostuum uit Swiebertje, als ik me het goed herinner. Daar trok de rechter een forse streep door: natuurlijk wil de politie leuk uitkomen in series, maar het belang van herkenbaarheid staat voorop. Bovendien kan een overheid niet zomaar zeggen dat ze bepaalde uitingen vooraf wil inzien én daar correcties in eisen, ook niet met een beroep op een merk of auteursrecht. Dat noemen we immers censuur.

Apple is geen overheid en kan dus geen censuur plegen. Als zij toestemming willen onthouden aan partijen die niet hun spelregels willen volgen (lees: die een bad guy op de iPhone willen laten werken) dan is dat hun goed recht. Alleen krijg je dan de vraag of je die toestemming wel echt nodig hebt, iets dat in IE-land vaak wordt vergeten.

Het argument zou dan zijn dat Apple reputatieschade lijdt door dergelijke inzet van de iPhone, en dat dat onrechtmatig is zodat ze een verbod zou kunnen eisen bij de rechter. En wie een verbod kan eisen, kan ook toestemming afdwingen. De reputatieschade zou dan zijn dat wanneer je in de winkel staat, je toch maar geen iPhone koopt want in die ene film had de moordenaar die ook. Nee, die vind ik ook niet heel sterk.

Wel een mogelijke situatie zou zijn als de filmmaker de iPhone centraal zet, helemaal als hij mede door dat bekende product bewezen meer succes heeft met de film. Dat soort oneerlijk meeliften op andermans reputatie kan wél als merkinbreuk worden aangepakt. Maar bij een film lijkt me dat wat lastig voorstelbaar, ik kan me althans geen relevant plot voor de geest halen. Dat je de film maakt met een iPhone en dat je daardoor opvalt als filmmaker, lijkt me in ieder geval niet genoeg.

Arnoud

De VVD heeft minister Van Engelshoven van Onderwijs en minister Dekker voor Rechtsbescherming gevraagd of filmpjes van leraren die door leerlingen worden gemaakt en op internet geplaatst in strijd met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn. Dat las ik bij Security.nl vorige week. De vragen zijn naar aanleiding van diverse filmpjes van leraren die op internet verschenen en leidden tot schorsing en ophef. De minister gaat niet over interpretatie van de AVG dus de vragen zijn juridisch niet zinnig, maar wel een aardige aanleiding voor de vraag: mag dat, je leraar filmen en dat op internet zetten?

Al in 2014 blogde ik over dit probleem, dat natuurlijk alleen maar groter is geworden de afgelopen jaren. En dan heb ik het niet alleen maar over opnames van lessen, maar juist over gekke situaties (‘pranks’, zeg maar pestgedrag waar je geacht wordt om te lachen) of escalaties die niet perse objectief in beeld komen. Het is logisch dat je als school daar wat mee wilt doen, of als getroffen leraar.

De AVG is nieuw, en zegt iets over beeldmateriaal, dus zal het wel een goede stok zijn om hier wat aan te doen. Een foto of video van iemand is natuurlijk een persoonsgegeven, maar dat wil echter niet zeggen dat je dus op grond van de AVG zo’n publicatie tegen kunt houden.

Allereerst zit je met het probleem dat deze leerling niet perse onder de AVG valt. De strikt huishoudelijke of privé-activiteit van verwerking is uitgesloten van de AVG. Voor jezelf en of een beperkte groep vrienden een filmopname maken zou best eens aan dat criterium kunnen voldoen. Daar staat tegenover dat een beveiligingscamera op de openbare weg hangen al buiten dat criterium viel en dus wél onder de AVG.

Ten tweede en belangrijker zit je met de vrijheid van meningsuiting, waar ook het maken van beeld onder valt. De AVG geldt maar beperkt bij journalistieke verwerkingen, zo heb je géén recht van verwijdering bij een dergelijke publicatie. Natuurlijk is een Youtube-publicatie van een schokkerig telefoonfilmpje heel wat anders dan een diepgravende documentaire van de BBC, maar dat is een kwaliteitstoets en geen juridisch relevant argument. Zolang de scholier er iets mee wil informeren of aan de kaak stellen, zit je al heel snel aan de AVG.

Daar staat dan weer tegenover dat een school gewoon huisregels kan stellen over het maken en/of publiceren van camerabeelden. Ik zou daar wel wat moeite mee hebben, omdat het vergaren van informatie een grondrecht is (deel van de vrijheid van meningsuiting) en een opleidingsinstituut die vrijheid niet zomaar even aan banden mag leggen. Maar als je het koppelt aan onaangekondigd filmen en/of tijdens de les, dan denk ik dat je zeker bij scholieren een heel eind komt.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Is het legaal om op YouTube te kijken naar een film, als ik die zoek met de opdracht “filmtitel full movie”? Ik kan immers niet nagaan of die film legaal op Youtube staat. En wat als Youtube me die film als suggestie aandraagt wanneer ik zelf gewoon zoek op alleen de titel?

Sinds het downloadverbod is het natuurlijk zo dat je geen films uit illegale bron mag bekijken, ook niet via streamen. Een nog onopgehelderd punt is wanneer een bron als illegaal geldt: hoe makkelijk kenbaar moet dat zijn voor de bezoeker?

Specifiek bij Youtube vind ik dat een terechte vraag. Hoewel er natuurlijk veel materiaal op staat in strijd met auteursrechten, publiceren ook steeds meer media er zelf legaal hun content. Enkel zoeken op een film- of serietitel zou ik dus te weinig vinden om te zeggen dat je moest weten dat sprake is van inbreuk. Toevoegingen zoals “dvdrip” of “full movie” vind ik twijfelachtiger, omdat die termen normaal alleen voorkomen op niet geheel legale sites.

Uit het Sanoma-arrest weten we dat het ook auteursrechtinbreuk is om welbewust (je wist of moest weten) te linken naar inbreukmakende content. Daarbij werd een onderscheid gemaakt tussen bedrijven en particulieren. Kort gezegd hebben bedrijven een onderzoeksplicht, maar particulieren niet.

Ik zou die lijn willen doortrekken naar ook dit soort situaties. Als particulier zou dan geen a priori aanname gelden dat je wist of moest weten dat het illegaal is waar je naar keek, tenzij er concrete omstandigheden zijn waaruit blijkt dat je het wél moest weten. En vanuit die regel is het kijken van Youtube-films dan ook in principe legaal, tenzij je aan de publicatie meteen ziet dat die daar niet legaal staat.

Hoe zouden jullie nagaan of een film of serie op Youtube legaal gepubliceerd is?

Arnoud

Een lezer vroeg me: In het filmpje laat een student nav zijn gestolen iPhone een andere smartphone stelen maar deze keer met spyware erop om een documentaire te maken over de kwestie wie de dief is, maar ook om de privacy aspecten aan de kaak te stellen. Het filmpje (een slordige 20 minuten) is zeer… Lees verder

Een lezer vroeg me: Stel ik versleutel een film en publiceer het resultaat. Is dat al inbreuk op het auteursrecht? Niemand kan erbij immers. Maar wat nu als de sleutel makkelijk te raden is (één teken bijvoorbeeld) of het algoritme zwak is. Wanneer loop ik auteursrechtelijk tegen de lamp? Dat is een juridisch nog heel… Lees verder

Het Amerikaanse Court of Appeals heeft bepaald dat burgers politieagenten mogen filmen als die op de openbare weg hun werk doen, las ik. Een man was daar “wiretapping fraud” ten laste gelegd omdat hij een agent had gefilmd zonder toestemming te vragen. Helemaal fout, aldus het beroepshof: het is een evidente uitoefening van je vrije… Lees verder

Ondertitelsites Bierdopje.com en Simply Releases stoppen ermee na een sommatie van Stichting Brein, meldde Tweakers gisteren. Op deze sites worden zelfgemaakte ondertitelbestanden voor films en series (‘fansubs’) aangeboden, hetgeen de toorn van Brein heeft afgeroepen. “We snappen dat dit voor onze gebruikers en vertalers als een klap zal komen en frustratie zal opwekken maar het… Lees verder

Diverse lezers vroegen me recent hoe het zit met onderwatercamera’s in het zwembad. Nu onderwatercamera’s steeds goedkoper worden, duiken (haha) ze op veel meer plaatsen op. En wat is er nou leuker dan ook in het zwembad eens foto’s van jezelf, je familie of vrienden of willekeurige zwemmers te maken? Eh, wacht even. Op zich… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik werk als systeembeheerder bij een middelgroot bedrijf. Na klachten over volgelopen netwerkschijven ben ik eens gaan onderzoeken waar dat door kwam, en ik trof grote verzamelingen illegaal gedownloade films, muziek en software aan. (Plus de nodige porno die ik bepaald niet hoefde te zien.) Dat mag natuurlijk niet, dus dat… Lees verder

Rechtenstudente mag Geenstijl niet stalken, kopte Nu.nl afgelopen donderdag. Een beetje rare kop: er was geen sprake van stelselmatige schending van de privacy van de shockbloggers, maar het ging juist om de privacyschendingen die deze studente leed door het nog steeds op internet staan van het “gênante en beschamende” Majesteitfilmpje waarin zij dronken lallend in… Lees verder