In mijn blogpost van gisteren sloot ik af met:
Heb je een afspraak dat een contract getekend moet worden, of loopt je wederpartij weg voordat je alle punten hebt geregeld, dan is er dus geen rechtsgeldige overeenkomst.
Een contract sluiten is vormvrij, zoals dat juridisch heet. Je kunt dus prima afspreken dat het contract pas geldig is als beide partijen hun handtekening hebben gezet. Weigert een partij dat, dan is hij niet gebonden aan het contract. Dat kan een flinke strop zijn: je hebt maanden onderhandeld, flink geïnvesteerd misschien al, alles lijkt in kannen en kruiken en dan krijg je ineens geen handtekening.
Dit probleem staat juridisch bekend als het probleem van de afgebroken onderhandelingen of ook wel van de precontractuele verhoudingen. Mag je onderhandelingen afbreken, en zo ja welke consequenties staan daarop?
In haar CBB/JPO arrest van 19952005 oordeelde de Hoge Raad dat je in principe zomaar onderhandelingen mag afbreken,
tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd verlangen van de wederpartij in het totstandkomen van de overeenkomst of in verband met de andere omstandigheden van het geval onaanvaardbaar zou zijn.
Belangrijk daarbij is of je het vertrouwen hebt gewekt dat je door zou gaan. Een veel gezien gebruik bij grote bedrijven is dat bij elke onderhandelingsslag “Subject to management approval” bovenaan elk document gezet wordt. Je moet dan weten als wederpartij dat het management zomaar “nee” kan zeggen. Heel veel vertrouwen mag je dan niet hebben.
Omgekeerd, als je een intentieverklaring opstelt waarin je zegt “Wij gaan een overeenkomst sluiten” (of woorden van gelijke strekking), dan zit je vast aan de verplichting een contract te sluiten.
Dit arrest wijkt trouwens af van de oudere regel uit het Plas/Valburg-arrest, dat nog expliciet drie fases (fasen?) onderscheidde:
- Afbreken mag, zonder recht op schadevergoeding voor de wederpartij.
- Afbreken mag, maar de wederpartij heeft wel recht op schadevergoeding
- Afbreken mag niet meer, je moet terug naar de onderhandelingstafel en tot een contract komen (plus schadevergoeding)
Het lijkt erop dat de tweede regels niet meer bestaat, maar helemaal duidelijk is dat niet.
In ieder geval lijkt het mij van wezenlijk belang dat je vooraf duidelijk maakt hoe je de onderhandelingen ziet, onder welke voorwaarden je weg wilt kunnen lopen en wanneer jij je gebonden acht aan de overeenkomst.
Arnoud
Ter verheldering: CBB/JPO is van 2005. Ik was al enigszins in de war waarom ik een paar jaar terug nog altijd Plas/Valburg geleerd kreeg als dat arrest al zo oud was.
Bedankt Joost, heb het aangepast.
Dit soort afspraken vooraf wordt vaak in een zogenaamd Letter of Intent aangegeven.
Bij LOIs moet je altijd heel goed uitkijken dat je ook werkelijk alleen intenties vastlegt en niet alvast het contract sluit. Dus liever “Partijen zeggen toe te onderhandelen over een mogelijke overeenkomst rond project X” dan “Partijen zeggen toe een overeenkomst te sluiten rond project X”.
Veel keukenleveranciers adverteren meetsal met de kreet “Loop eens binnen voor een vrijblijvende offerte”. Betekent dit dat als niet expliciet gemeld wordt dat de offerte vrijblijvend dat bezoekje aan de keukenboer wel eens duur uit kan pakken?
Ik zet in offertes altijd dat een bepaald bedrag dient te worden vooruitbetaald, en dat ik pas aan de klus begin na ontvangst daarvan. Daarenboven zet ik in de offerte altijd dat die 3 weken geldig is, en ga er vanuit dat ik er daarna dus onderuit kan. (Vooral van belang om te voorkomen dat ik een in de offerte beloofde deadline niet meer kan halen doordat er inmiddels een andere klus binnen is gekomen.) Het risico dat ik tijdens onderhandelingen onredelijk veel tijd gratis in onderzoek investeer en een klant uiteindelijk toch nee zegt, ondervang ik door af te spreken dat de klant dat onderzoek betaald.
@Peter: een offerte is juridisch te zien als een aanbod, en afhankelijk van hoe je daarmee omgaat zou jouw reactie best eens als een aanvaarding kunnen worden opgevat. Zeggen dat het aanbod “vrijblivjend” is, zou de angst moeten wegnemen dat je door een toevallig gemompeld “nou, dat lijkt me wel wat” ineens aan een keuken vastzit. Maar volgens mij bedoelen ze meer “wij gaan u niet nabellen of u de offerte wenst te aanvaarden” of “er zijn geen kosten verbonden aan het maken van de offerte”.
@Sander: dat lijkt me een prima aanpak. Netjes transparant en eerlijk.