Dwangbevel OM haalt honderden kraaksites offline

om-takedown-poster.jpgHet Openbaar Ministerie heeft met een dwangbevel honderden kraaksites offline laten halen, las ik bij Webwereld. Op één van die sites was een plaatje te vinden (zie hiernaast) dat volgens het OM majesteitsschennis (of iets dergelijks) opleverde. De politie eiste verwijdering, en op het laatste moment ging provider Leaseweb hiertoe zelf over. Zij moest daarbij grof handelen: in plaats van het plaatje zelf te deleten ging de hele server offline. Kan dat zomaar? Is daar niet een gerechtelijk bevel voor nodig?

Ja, dat kan, en nee, daar hoeft niet apart een rechtszaak over gevoerd. De wet biedt namelijk een aparte mogelijkheid voor Justitie om content offline te krijgen. Artikel 54a Strafvordering bepaalt dat een officier van Justitie kan bevelen dat zaken offline worden gehaald, op straffe van aansprakelijkheid van de provider zelf. Wel is er dan een machtiging van de rechter-commissaris nodig, en dat is toch een soort van onafhankelijke gerechtelijke toets.

Formeel is het dus correct wat hier gebeurt. Het bevel is met een machtiging van de R-C afgegeven, en die vond dus dat de afbeelding inderdaad strafbaar leek. Hoewel het dan wel bevreemdt dat in het bevel nergens de URL van het plaatje wordt genoemd maar alleen de gehele site, zodat je formeel wel de site offline móet halen vanwege die ene afbeelding.

En dat is gek. Het gaat hier om strafrecht, meer specifiek om het verbieden van een meningsuiting, toch niet bepaald een lichte categorie van overtredingen. Bij invoering van dit wetsartikel zei de minister dan ook:

De ontoegankelijkmaking van de gegevens moet redelijkerwijs kunnen worden gevergd. De verlangde maatregelen moeten derhalve in overeenstemming zijn met de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Er mogen geen andere, minder verstrekkende mogelijkheden openstaan om een einde te maken aan de als onwenselijk ervaren situatie. En de verlangde maatregelen mogen niet verder strekken dan strikt noodzakelijk.

Een gehele site offline halen vanwege één afbeelding is niet proportioneel. Ook gaat het mij te ver om per direct naar de provider toe te stappen zonder de plaatser zelf eerst aan te spreken. In dit geval kon dat prima, diens identiteit was gewoon bekend.

Een ander belangrijk punt (zie ook het TILT-rapport) is dat nu de afbeelding weg is, er niet echt meer een reden lijkt te zijn voor het OM om de plaatser daarvan te gaan vervolgen. En dat wringt, want nu kan er niet meer worden getoetst door de rechter of het bevel inderdaad rechtmatig was. De provider kan niets doen (heeft geen juridische grond) en de plaatser zelf kan ook niet klagen als hij niet wordt vervolgd. Kortom, het voelt mij te veel als een handige shortcut om even snel zaken offline te krijgen.

Arnoud

16 reacties

  1. Helaas weer het geval bij iets wat het Internet betreft; het verzoek is ‘even snel en makkelijk’, de rechter-commissaris kijkt niet verder dan zijn/haar neus lang is. En hoppa, er is weer een website plat.

    En precies zoals je zegt, Arnoud. De ‘schuld’ ligt nu bij één partij, terwijl een derde er nadeel van ondervind. En als het krom uiteindelijk toch recht wordt, dan blijft het bij gerechtelijke kosten en is de kous af. Deze middelen (er is gewoon teveel overeenkomst met de ex parte’s van Bein) zijn zeer drastisch en is zonder gevolg voor de verzoeker. Daarom zouden de rechters/-commissarissen dus meteen het verzoek moeten toetsen. Dan duurt het verzoek maar wat langer. Het is namelijk duidelijk dat de verzoeker niet altijd correct handelt.

  2. Als er honderden sites offline zijn gegaan, dan is dat te wijten aan de provider. Het dwangbevel vraagt namelijk uitdrukkelijk om het ontoegankelijk maken van slechts één met name genoemde website.

    In het bevel wordt naast de third level domeinnaam ook het ip-adres ervan genoemd. Het is natuurlijk aan de provider om te bedenken dat op het betreffende ip-nummer honderden virtuele sites worden gehost en dat slechts de ene in het dwangbevel genoemde site ontoegankelijk moet worden gemaakt. Dat de provider alles op het betreffende ip-nummer (zels alle protocollen, want de hosting provider koos ervoor de ip-routering te nullen) ontoegankelijk maakte, is domheid of (jegens de houders van de andere sites onrechtmatig) protestgedrag van de provider.

    De titel van dit blogartikel (“Dwangbevel OM haalt honderden kraaksites offline”) is dus onjuist, of op zijn minst suggestief.

    Waarom de OvJ de hele site offline liet halen in plaats van slechts het plaatje, is inderdaad een goede vraag.

  3. Als er honderden sites offline zijn gegaan, dan is dat te wijten aan de provider. Het dwangbevel vraagt namelijk uitdrukkelijk om het ontoegankelijk maken van slechts één met name genoemde website.

    In het bevel wordt naast de third level domeinnaam ook het ip-adres ervan genoemd. Het is natuurlijk aan de provider om te bedenken dat op het betreffende ip-nummer honderden virtuele sites worden gehost en dat slechts de ene in het dwangbevel genoemde site ontoegankelijk moet worden gemaakt. Dat de provider alles op het betreffende ip-nummer (zels alle protocollen, want de hosting provider koos ervoor de ip-routering te nullen) ontoegankelijk maakte, is domheid of (jegens de houders van de andere sites onrechtmatig) protestgedrag van de provider.

    De titel van dit blogartikel (“Dwangbevel OM haalt honderden kraaksites offline”) is dus onjuist, of op zijn minst suggestief.

    Waarom de OvJ de hele site offline liet halen in plaats van slechts het plaatje, is inderdaad een goede vraag.

  4. René, welke technische maatregelen heeft een serververhuurder om een van een aantal websites op een doorverhuurde server te blokkeren? Zoiets vereist het inzetten van een filterende proxy en die zit niet standaard in het netwerk van een co-loc of serververhuurder.

    Het is in dit geval niet evident dat er “honderden sites” op dat IP adres worden gehost omdat Leaseweb de server niet beheert. En met de helderheid van het bevel geef ik de provider groot gelijk dat hij het IP adres blokkeert. Het is onvoldoende duidelijk over wat er precies geblokkeerd moet worden.

  5. @3 Maar dat is toch juist het probleem bij dit verzoek? Leaseweb verhuurt die server aan een andere partij, die vervolgens meerdere websites host. Leaseweb zou zich niet bezig moeten houden met verzoeken die op het niveau ‘in’ die server spelen.

    Dat is als aan de Rijksoverheid(/Provincie?) vragen om een lokale weg af te sluiten, niet hun taak. Het enig wat ze kunnen doen is de afslag naar die weg af te sluiten. (Alleen is het wegennet nog beter een net dan het Internet)

    Leaseweb moet gehoor geven aan het verzoek. Ze hebben geen mogelijkheid om voorlopig bezwaar aan te tekenen. Hun systemen zijn niet (/zouden niet moeten) ingericht om op het ‘hogere’ niveau verkeer te blokkeren.

    Dat het OM geen flauw benul heeft wat ze vraagt is hun zeker wel aan te rekenen.

  6. Kan de eigenaar van deze site nu met een artikel 12 procedure alsnog vervolging eisen om zo als onschuldige naar voren te komen en een schadeclaim in te dienen wegens het offline halen van deze site?

    Oh, ja… Schade… Wat kan de schade in dit geval zijn? Kan niet veel zijn, lijkt mij. Maar de beperking op de vrijheid van meningsuiting zal toch wel een kleine vergoeding toelaten?

    Maar ja, wil de eigenaar zo wel zorgen dat hij vervolgd wordt?

  7. Heeft de plaatser geen mogelijkheid om schadevergoeding te eisen? Immers de gewraakte afbeelding lijkt reclame te maken voor een feest en als daar niemand op komt dagen omdat de aankondiging, achteraf ten onrechte, offline is gehaald dan heeft ie toch op zijn minst gederfde inkomsten?

    En verder. Ben ik hier echt de enige die zich ergert aan het kanon dat door het OM wordt ingezet om een relatief onschuldige uiting te verbieden?

  8. @Peter, 7; Er is enige irritatie over de toegepaste censuur, (Dat een of andere onbenullige beambte het nodig vindt om een ironisch bedoelde afbeelding te laten verwijderen…) maar wat mij het meeste steekt is het getoonde gebrek aan competentie van deze ambtenaar in het opstellen van dit ontoegankelijkmakingsverzoek. Het is verspild belastinggeld en ik heb er helemaal geen vertrouwen in dat het met een dergelijk verzoek in een serieuze zaak wel goed komt. Ik hoop dat bijscholing van de betrokkenen een goede investering zal blijken te zijn.

  9. Als ze (het OM) nou de ISP niet hadden kunnen vinden, hadden ze dan AMS-IX laten afzetten?

    Ofwel, is het terecht om op basis van content een ip adres te nullen? Mij lijkt dat je via whois en dns registraties dns voor dat domein zou moeten aanpakken en het administratieve contact moet hebben mbt rechtelijke issues. De ISP en de server (iaas) provider kan niets tenzij die deep packet inspection gaan doen. De web hoster kan wel de site onderuithalen en daar moeten ze zijn naar mijn mening zijn als ze bij de website en domein eigenaars geen gehoor krijgen.

  10. [… ] nu kan er niet meer worden getoetst door de rechter of het bevel inderdaad rechtmatig was. De provider kan niets doen (heeft geen juridische grond) en de plaatser zelf kan ook niet klagen als hij niet wordt vervolgd.

    Dit verbaasd mij als leek.

    Wat voor mogelijkheden biedt de wet om specifiek de procedure aan de kaak te stellen bij een uitspraak of beslissing waar geen wederhoor heeft plaatsgevonden?

    Als iemand wat pointers (URLs) heeft, graag.

    Als leek ken ik het bestaan van hoger beroep en cassatie, waarbij ik begrijp dat cassatie specifiek naar de procedure kijkt. Ook bij niet-rechterlijke uitspraken (zoals gemeentelijke uitspraken, boetes en beslissingen van de belastingdienst) lijkt er vaak een mogelijkheid om bezwaar te maken, uiteindelijk tot de nationale ombudsman.

    Maar hoe zit het met rechterlijke uitspraken zonder wederhoor? Dus zoals hier vonnis van een R-C, maar ook een ex-parte uitspraak.

    En hoe zit het eigenlijk met beslissingen van de politie en het OM? Denk aan een achteraf onterechte inbeslagname. Ik neem aan dat dit laatste valt onder de nationale ombudsman (ik herinner me een paar rapporten over identiteitsdiefstal die me nog de rillingen bezorgen).

    Als ik het zo snel lees behandeld de ombudsman wel zaken over het OM of politie mits ze niet al een interne klachtencommissie hebben en het geen rechterlijke toetsing betreft. Zijn er nog meer rechterlijke toetsingen (naast ex-parte en beslissing rechter commissaris) waarbij er geen wederhoor plaatsvindt?

  11. Even wat gedachten:

    Als de overheid een bevoegdheid heeft dan dient ze die te gebruiken, en private partijen niet verzoeken vrijwillig mee te werken (antwoord van de minister inzake kamervragen mbt verzoek om gegevens aan crime-site.nl). Analoog daaraan kun je derhalve stellen dat indien de overheid een rechtsmiddel heeft om sites offline te halen (54a) deze overheid dus geen gebruik mag maken van de NTD procedure om providers te verzoeken vrijwillig content te verwijderen. Dat is vast de reden dat de hoster alleen wilde bewegen na een 54a vordering.

    Politie, OM en RC hebben klaarblijkelijk geen verstand van Internet;hadden ze dat wel gehad dan zouden ze e.e.a. hebben gelaten voor wat het was. Hadden ze toch iets willen ondernemen dan was een 126na gericht aan de hoster voldoende geweest om uit te komen bij de reseller. Die partij had wel met minimale inspanning het plaatje weg kunnen halen. Echter het OM vordert dat een hele site offline gaat ipv alleen het plaatje.

    Verder valt op dat er een termijn is van ~2 uur waarbinnen de hoster actie moet ondernemen. Dit is ook een goede les om als resellende klant te zorgen dat je bereikbaar bent btw. 😉

    Omdat een infrastructuur provider geen plaatjes kan deleten blijft er niets anders over dan het IP ’te nullen’ voor de provider de minst vergaande oplossing (de switchpoort uitzetten zou een andere mogelijkheid zijn, die meer schade aanbrengt). Andere smaken lijkt een unmanaged hosting partij immers niet op voorraad te hebben.

    Op basis van 552a, lid 1 Sv kun je trouwen een klaagschrift indienen om je te beklagen over de handelswijze van het OM. Het is dus niet zo dat er geen beklag openstaat.

  12. Ik vind het vreemd dat ze niet de werkelijke provider die opdracht hebben gegeven. Die had met een simpele chown root:root zo een specifieke site plat kunnen leggen. Overigens heb ik commentaar gelezen van iemand van de Grote Broek (de plaatser van de afbeelding) en die was best bereid geweest om het plaatje van de site te halen. Er was ook iemand van de politie langs geweest om dat te vragen, maar die had kennelijk zomaar iemand aangesproken die van niets wist in plaats van even te zorgen dat ze de juiste persoon te spreken kregen door even door te vragen. Kortom, dit hele gedoe was niet nodig geweest.

  13. Het EVRM heeft hierover ook nog wel een mening. Artikel 13 eist een effectief rechtsmiddel bij inbreuken op de rechten beschermd in dat verdrag (in dit geval artikel 10). Dat er nu geen gelegenheid is om een verklaring voor recht te krijgen over deze inbreuk, voor niemand, is daarmee in strijd. En zo’n verklaring voor recht heeft voldoende belang: er wordt vanwege één plaatje een hele site uit de lucht gehaald. Dat is onnodig breed: er staat heel veel informatie op die site die niet in strijd is met een wettelijk voorschrift en die wordt hier “met het badwater weggegooid”.

    Omdat onze opsporingsambtenaren (ja, een OvJ is dat ook gewoon) over het algemeen van mening zijn dat alles is toegestaan wat ze niet door de Hoge Raad is verboden, MOET hier jurisprudentie over komen. Anders is hier inderdaad sprake van een bevoegdheid zonder evenwichtige “checks and balances”. Dan ontwikkelt deze praktijk zich binnen de kortste keren tot een fantastisch effectief censuurmiddel waar niemand iets tegen kan doen.

    Ik denk niet dat bezwaar conform de Awb mogelijk is, omdat de machtiging van de RC uiteindelijk niet openstaat voor beroep. Dan is een vordering uit onrechtmatige daad tegen de OvJ wellicht het laatste redmiddel. Die vordering is vrijwel zeker niet ontvankelijk, dan staat uiteindelijk een beroep op art. 13 EVRM in Straatsburg open.

    Het is bizar dat we op deze manier de rechtsgang moeten openbreken.. maar misschien ben ik te pessimistisch en is er een andere weg?

  14. In dit soort gevallen helpt het gebruik van een buitenlandse hosting provider; dan zal de NL politie toch eerst langs een buitenlandse instantie moeten gaan, die minder geneigd is naar NL dwangbevelen te luisteren. Ze zouden eventueel nog je .nl domein kunnen aanpakken, maar curieus genoeg is nog steeds niets gedaan aan de registratie van zoiets opmerkelijks als thepiratebay.se (in Zweden, toch ook een EU land). Een beetje analyse van de aard van je inhoud is nodig om het land te kiezen waar je gaat hosten.

    Dit staat los van eventuele juridische gevolgen die je site kan hebben; ze halen hem in ieder geval niet meer zomaar onderuit.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.